Czas pracy pracownika niepełnosprawnego w praktyce
Czas pracy pracownika niepełnosprawnego podlega pewnym ograniczeniom, wynikającym z ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Stosownie do przepisu art. 15 ust. 1 powołanej ustawy czas pracy pracownika niepełnosprawnego nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo, jednocześnie stosownie do art. 15 ust. 2 powołanej ustawy czas pracy pracownika niepełnosprawnego w stopniu znacznym lub umiarkowanym nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo.
Już na tym etapie widać pewne różnice w regulacji czasu pracy pracowników niepełnosprawnych w stosunku do pracowników pełnosprawnych. Pierwsza rzecz. Ogólne normy czasu pracy, wskazane w przepisie art. 129 §1 kodeksu pracy to 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin tygodniowo w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy.
Oznacza to, że pracownik może w jednym tygodniu pracować np. 45 godzin, a w drugim 35, byle średnio pracował 40 godzin tygodniowo.
Nie dotyczy to jednak pracownika niepełnosprawnego. Art. 15 ust. 1 ustawy o rehabilitacji zawodowej (…) wskazuje wprost – czas pracy pracownika niepełnosprawnego nie może przekraczać 40 godzin tygodniowo, a nie 40 godzin średniotygodniowo.
Czas pracy pracownika niepełnosprawnego nie może zatem być planowany tak, że pracuje on w jednym tygodniu więcej niż 40 godzin, a w kolejnym mniej. Co więcej, co do zasady również pracownik niepełnosprawny nie może pracować w nocy ani w godzinach nadliczbowych.
Od powyższego są pewne wyjątki, wskazane w art. 16 ustawy o rehabilitacji zawodowej (…). Stosownie do tego przepisu ograniczenia, wskazane w art. 15 ustawy nie dotyczą osób zatrudnionych przy pilnowaniu oraz jeśli na wniosek pracownika niepełnosprawnego lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą wyrazi na to zgodę.
Sprawdź także: Czy można odmówić nadgodzin
W praktyce czas pracy pracownika niepełnosprawnego może sprawiać pewne problemy. Przykładowo, czy pracownik niepełnosprawny może danego dnia pracować dłużej, bo odpracowuje wyjście prywatne w godzinach pracy? Zgodnie z art. 151 §2(1) kodeksu pracy nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych czas odpracowania zwolnienia od pracy, udzielonego pracownikowi, na jego pisemny wniosek, w celu załatwienia spraw osobistych.
A zatem czy w tym wypadku pracownik niepełnosprawny, który nie jest zatrudniony przy pilnowaniu ani nie ma zgody lekarza na pracę w nadgodzinach i pracę ponad 8 godzin na dobę może takie wyjście prywatne odrabiać?
Nie są to nadgodziny – odpracowanie wyjścia prywatnego w godzinach pracy nie jest pracą w nadgodzinach, ale może prowadzić do tego, że czas pracy pracownika niepełnosprawnego w dniu odrabiania wyjścia prywatnego przekroczy 8 godzin. Czy to jest dopuszczalne? Niedopracowanie godzin pracy może mieć bowiem wpływ na wynagrodzenie pracownika.
Czas pracy pracownika niepełnosprawnego – praktyka
Normy czasu pracy pracownika niepełnosprawnego określone zostały w sposób sztywny – 8 godzin na dobę i 40 tygodniowo, a jeśli pracownik jest niepełnosprawny w stopniu znacznym lub umiarkowanym – 7 godzin na dobę i 35 tygodniowo. Od razu należy podkreślić, że stosowanie obniżonych norm i „obcięty” czas pracy pracownika niepełnosprawnego nie mogą powodować obniżenia jego wynagrodzenia.
Przykładowo pracownik pracuje 8 godzin na dobę i średnio 40 tygodniowo, z wynagrodzeniem 2800 zł (minimalne wynagrodzenie 2021). Dostarcza pracodawcy orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.
Oznacza to, że za te same 2800 zł brutto będzie on teraz pracował 7 godzin na dobę i maksymalnie 35 tygodniowo. Pracodawca absolutnie nie może np. obniżyć wymiaru czasu pracy pracownika niepełnosprawnego do 7/8 etatu i w konsekwencji przyjąć 7/8 z 2800 zł jako wynagrodzenie pracownika niepełnosprawnego w tym wypadku.
Powyższe ma istotne znaczenie, jeśli pracownik niepełnosprawny z ograniczonymi normami czasu pracy ma stawkę godzinową wynagrodzenia. Przykładowo jeśli ma on stawkę 25 zł za godzinę, pracuje 8 godzin na dobę, a następnie dostarcza pracodawcy orzeczenie o znacznym czy umiarkowanym stopniu niepełnosprawności i pracuje 7 godzin na dobę, to oznaczałoby to, że zarobi on o te 25 zł na dobę mniej. A tak nie może być. Czas pracy pracownika niepełnosprawnego zostaje o godzinę „obcięty”, ale stawka godzinowa musi zostać podniesiona.
Stawkę godzinową należy przeliczyć: 25 zł * 8 godzin = 200 zł; 200 zł / 7 godzin = 28,57 zł
Jedna uwaga – ten czas pracy pracownika niepełnosprawnego ograniczony do 8 czy 7 godzin na dobę dotyczy oczywiście pracownika niepełnosprawnego zatrudnionego na etacie. Jeśli pracownik ten jest zatrudniony w stosunku cywilnoprawnym (umowa zlecenia), to te ograniczenia nie obowiązują (pisaliśmy m.in. umowa zlecenia z własnym pracownikiem).
Powyższe wynika wprost z art. 18 ustawy o rehabilitacji zawodowej (…):
Stosowanie norm czasu pracy, o których mowa w art. 15, nie powoduje obniżenia wysokości wynagrodzenia wypłacanego w stałej miesięcznej wysokości. Godzinowe stawki wynagrodzenia zasadniczego, odpowiadające osobistemu zaszeregowaniu lub zaszeregowaniu wykonywanej pracy, przy przejściu na normy czasu pracy, o których mowa w art. 15, ulegają podwyższeniu w stosunku, w jakim pozostaje dotychczasowy wymiar czasu pracy do tych norm.
Teraz bardzo ważna rzecz – czas pracy pracownika niepełnosprawnego a nadgodziny (pisaliśmy również: Nadgodziny w sobotę). Pracownik niepełnosprawny nie może pracować w nadgodzinach bez zgody lekarza prowadzącego.
A zatem pracodawca po dostarczeniu przez pracownika orzeczenia o zaliczeniu do stopnia niepełnosprawności tak organizuje czas pracy pracownika niepełnosprawnego, aby nie naruszać przepisów o czasie pracy niepełnosprawnych i pilnuje, aby pracownik niepełnosprawny nie pracował w nadgodzinach. Tymczasem może się okazać, że przy zachowaniu najwyższej staranności pracownik niepełnosprawny i tak będzie pracował w nadgodzinach. Dlaczego?
Zwróćmy uwagę na dzień, w którym pracownik niepełnosprawny nabywa te uprawnienia związane z czasem pracy pracowników niepełnosprawnych. Zgodnie z art. 20c ustawy o rehabilitacji zawodowej(…):
Osobie niepełnosprawnej przysługują uprawnienia pracownicze określone w niniejszym rozdziale odpowiednio od dnia, od którego osoba niepełnosprawna została wliczona do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych
A przecież może się okazać, że pracownik np. w dniu 3 maja doręczy pracodawcy orzeczenie o niepełnosprawności, z którego wynika, że został zaliczony do stopnia niepełnosprawności np. w dniu 10 stycznia. Okazuje się, że w okresie do 3 maja pracodawca planował mu pracę po 8 godzin na dobę, tymczasem ze względu na stopień niepełnosprawności pracownika, ustalony 10 stycznia, powinien planować max 7 godzin pracy na dobę.
W konsekwencji ta 1 godzina na dobę, którą w międzyczasie pracownik niepełnosprawny zdążył przepracować, powinna zostać zaliczona do nadgodzin i tak zrekompensowana (o rekompensowaniu nadgodzin pisaliśmy więcej tutaj: dodatki za nadgodziny jak się liczy i tu z kolei: czas wolny za nadgodziny ).
Pisaliśmy niedawno również: 3/4 etatu wady
Może się też zdarzyć taka sytuacja: pracownik doręczył pracodawcy orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w dniu zatrudnienia. Od samego początku zatem czas pracy pracownika niepełnosprawnego planowany był tak, aby nie przekraczać skróconych norm 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Orzeczenie wygasło w dniu 31 marca. Od 1 kwietnia pracodawca traktuje tego pracownika jako pracownika pełnosprawnego.
A skoro tak, to jego czas pracy ponownie nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin tygodniowo. I tak pracownik pracuje – 8, a nie 7 godzin na dobę, bo nie ma już podstawy do ograniczenia normy dobowej czasu pracy.
W dniu 25 czerwca pracownik „stawił się na komisji”, a komisja wydała orzeczenie o zaliczeniu pracownika do stopnia niepełnosprawności nie od 25 czerwca, ale wstecz, od 1 kwietnia – dzięki temu pracownik ma zachowaną ciągłość orzeczenia.
I co się okazuje? Okazuje się, że ten czas pracy pracownika niepełnosprawnego między 1 kwietnia a 25 czerwca był planowany i wypracowywany w normie wyższej niż dopuszczalna. Nie jest to oczywiście wina pracodawcy, który prawidłowo planował czas pracy.
Co do zasady w okresie między utratą ważności poprzedniego orzeczenia a wydaniem nowego pracownik nie posiada statusu pracownika niepełnosprawnego, a zatem z punktu widzenia norm czasu pracy musi on być traktowany jak każdy inny pracownik.
Tyle, że jeśli wydanie kolejnego orzeczenia o niepełnosprawności skutkuje tym, że pracownik ma ciągłość stopnia niepełnosprawności, to praca ponad 7 godzin na dobę w okresie przerwy będzie traktowana jako praca w godzinach nadliczbowych (tu m.in. kiedy pracownik może odmówić pracy w nadgodzinach).
Czas pracy pracownika niepełnosprawnego, zatrudnionego na niepełnym etacie.
Przepis art. 15 ustawy o rehabilitacji zawodowej (…) mówi o czasie pracy do 8 albo 7 godzin na dobę i odpowiednio do 40 albo 35 godzin tygodniowo. Z przepisu nie wynika natomiast, jakie normy obowiązują pracownika niepełnosprawnego, zatrudnionego na niepełnym etacie. Powstaje zatem pytanie, czy np. pracownik niepełnosprawny zatrudniony na pół etatu pracuje max 4 (3) godziny na dobę? Czy czas pracy pracownika niepełnosprawnego obniża się do wymiaru etatu?
W praktyce normy ogólne czasu pracy, o których mowa w art. 129 §1 kodeksu pracy, dotyczą również pracowników niepełnoetatowych. Oznacza to, że pracownik zatrudniony na pełnym etacie związany jest normą dobową 8 godzin i średniotygodniową 40 godzin bez względu na wymiar etatu, a dopiero – na podstawie art. 151 §5 kodeksu pracy strony ustalają w umowie o pracę dopuszczalną liczbę godzin pracy ponad określony w umowie wymiar czasu pracy pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy, których przekroczenie uprawnia pracownika, oprócz normalnego wynagrodzenia, do dodatku do wynagrodzenia, o którym mowa w art. 151(1) § 1, czyli dodatku za nadgodziny.
Jak wskazał Pełnomocnik Rządu do spraw Osób Niepełnosprawnych w swym stanowisku z 2014 roku znak: BON-I-52311-76-2-WK/14 w przypadku osób niepełnosprawnych te normy szczególne czasu pracy, o których mowa w art. 15 ustawy o rehabilitacji zawodowej (…) powinny być obniżane proporcjonalnie do wymiaru etatu (czytaj także: Urlop na pół etatu).
W konsekwencji czas pracy pracownika niepełnosprawnego w stopniu lekkim, zatrudnionego np. na pół etatu nie może teoretycznie przekraczać 1/2 z 8 = 4 godzin, a czas pracy pracownika niepełnosprawnego w stopniu umiarkowanym i znacznym, zatrudnionego np. na pół etatu, nie może przekraczać 1/2 z 7 = 3,5 godziny na dobę. Analogicznie ustala się normy tygodniowe czasu pracy pracownika niepełnosprawnego – niepełnoetatowca.
Tyle, że gdyby stanowisko Rzecznika uznać za wiążące, to przeczy ono ogólnej zasadzie normy czasu pracy. Skoro zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy o rehabilitacji zawodowej (…) czas pracy pracownika niepełnosprawnego w stopniu umiarkowanym lub znacznym nie może przekraczać 7 godzin na dobę, to nie oznacza to, że dla tego samego pracownika zatrudnionego na pół etatu nie może on przekraczać 3,5 godziny na dobę. Może.
Możliwe jest bowiem zaplanowanie pracy pracownika niepełnosprawnego w ten sposób, że np. w poniedziałek i wtorek pracuje on po 7 godzin, w środę 3,5 godziny, a czwartek i piątek ma on grafikowo wolne.
Wracając jeszcze do pracy pracownika niepełnosprawnego w godzinach nadliczbowych. Jeśli nie ma on zgody lekarza prowadzącego, nie może pracować w nadgodzinach. Taki pracownik bez zgody na pracę w nadgodzinach nie jest pozbawiony możliwości odpracowywania wyjść prywatnych, pod warunkiem jednak, że wyjście prywatne w godzinach pracy odpracuje tego samego dnia, w którym to wyjście prywatne miało miejsce.
Jak obliczyć nadgodziny osoby niepełnosprawnej
Skoro bowiem jego czas pracy nie może przekraczać np. 7 godzin na dobę, to nie może być tak, że jednego dnia pracownik niepełnosprawny wychodzi 2 godziny wcześniej, a następnego dnia zostaje dłużej i odpracowuje te brakujące godziny.
Pracowałby wówczas jednego dnia 5, a drugiego 9 godzin, a więc więcej niż dopuszczają przepisy. Z kolei jeśli pracownik niepełnosprawny wyjście prywatne w godzinach pracy odpracuje jeszcze tego samego dnia, to te 7 godzin pracy na dobę zostaje zachowane.
Dodać jeszcze należy, iż pracą w nadgodzinach jest – zgodnie z art. 151 §1 kodeksu pracy – praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy. Norma ogólna to 8 godzin na dobę. Norma dla pracowników niepełnosprawnych w stopniu umiarkowanym i znacznym to 7 godzin na dobę.
A zatem uznać należy, że praca w nadgodzinach pracownika niepełnosprawnego będzie pracą wykonywaną ponad 7, a nie ponad 8 godzin na dobę. Należy o tym pamiętać, planując czy rozliczając czas pracy pracownika niepełnosprawnego.
Omawiając czas pracy pracownika niepełnosprawnego warto również wspomnieć, iż pracownik niepełnosprawny ma prawo do dodatkowej przerwy w trakcie dniówki pracowniczej, niezależnej od przerwy tzw. śniadaniowej, udzielanej pracownikom (wszystkim) na podstawie art. 134 kodeksu pracy (jeżeli dobowy wymiar czasu pracy pracownika wynosi co najmniej 6 godzin, pracownik ma prawo do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut, wliczanej do czasu pracy)
Stosownie do art. 17 ustawy o rehabilitacji zawodowej (…) pracownik niepełnosprawny ma prawo do dodatkowej przerwy w wymiarze 15 minut, wliczanej do czasu pracy.
Oczywiście planując i rozliczając czas pracy pracownika niepełnosprawnego należy mieć na względzie również regulacje ogólne, dotyczące wszystkich pracowników – te wynikające z kodeksu pracy. Należy zatem przestrzegać doby pracowniczej, odpoczynków dobowych i tygodniowych, odpowiedniego naliczenia wymiaru czasu pracy, odpowiedniej rekompensaty pracy w dni wolne (pisaliśmy więcej: dzień wolny za pracę w sobotę, dzień wolny za pracę w niedzielę).
Dokumentacja czasu pracy pracownika niepełnosprawnego prowadzona jest natomiast na ogólnych zasadach, zgodnie z przepisami rozporządzenia z dnia 10 grudnia 2018 roku w sprawie dokumentacji pracowniczej.
https://spd2.pl/jak-planowac-czas-pracy/
1/2 etatu ile to godzin dla niepełnosprawnego? 3,5 godziny dziennie oraz 17,5 godziny tygodniowo
1/8 etatu ile to godzin dla niepełnosprawnego? 52 minuty na dobę i 4,37 godziny tygodniowo
3/4 etatu ile godzin niepełnosprawnego? 5,25 godziny na dobę i 26,25 godzin tygodniowo
W kolejnym artykule już niebawem dodatkowy urlop pracownika niepełnosprawnego.
Czy pracownik niepełnosprawny pracujący na 3/4 etatu (5,25 godziny dziennie) ma prawo do jednej czy dwóch przerw 15-minutowych?
To pytanie mnie też interesuje. Czy w tym przypadku pracownik ma w ogóle prawo do przerwy?
Jeżeli mam umiarkowany stopień niepełnosprawności czy mogę pracować w jednym tygodniu 6 godzin od poniedziałku do piątku a w sobotę 5 godzin? W kolejnym tygodniu po 7 godzin od poniedziałku do piątku. Czy pracodawca powinien zapewnić pieciodniowy tydzień pracy po 7 godzin?
Dzień dobry, mam orzeczony umiarkowany stopień niepełnosprawności. Czytając artykuł 15 i 16 ustawy brakuję mi ważnej informacji. Nie pracuję przy pilnowaniu. Chciałabym prosić lekarza medycyny pracy o zgodę na pracę w porze nocnej, pracę w godzinach nadliczbowych oraz pracę w systemie równoważnym (12h dzień pracy w rozliczeniu 3 miesięcznym) natomiast chciałabym zachować normę miesięczna 7h x ilość dni roboczych. Czy jest to możliwe? czy zgadzając się na pracę pow 7h jednocześnie z automatu rezygnuje ze skróconego czasu pracy, czy to dwie niezależne kwestie.
Dzień dobrym, posiadam umiarkowany stopień niepełnosprawności. Nie pracuję przy pilnowaniu. Wiem, że mogę wystąpić o zgodę do lekarza medycyny pracy o pracę w godzinach nadliczbowych, pracę w godzinach nocnych, pracę w systemie równoważnym po 12h w rozliczeniu 3 msc, natomiast chcę jednocześnie zachować obniżoną normę godzinową tj 7h x ilość dni roboczych w miesiącu. Czy zgoda na system równoważny jest jednoznaczna z tym że zrzekam się obniżonej normy pracy, czy jedno nie wyklucza drugiego?
Witam,a czy osoba że stopniem lekkim może pracować 7 dni w tygodniu ?okres rozliczeniowy zaczyna się od piątku do piątku następnego. Praca w sklepie 7 dni w tygodniu.
jeśli jest osoba z umiarkowanym stopnień niepełnosprawności wtedy pracuje 7h dziennie, a 35h tygodniowo, czy w informacji o zatrudnieniu wpisujemy standardowo godziny pracy zakładu, tj. w naszym przypadku poniedziałek – piątek 8-16, czy w takiej informacji dla pracownika z orzeczeniem należy stworzyć inną informację o zatrudnieniu do umowy, która będzie obowiązywała faktyczne godziny pracy?
Musi Pani stworzyć inną, bo godziny pracy zakładu nie pokrywają się z godzinami pracy tej osoby – dla niej norma dobowa i tygodniowa są obniżone, musi Pani wpisywać realne godziny pracy, dotyczące wyłącznie tej osoby.
Jeśli jest orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności, to taka osoba może pracować 8h dziennie, 40 h tygodniowo, a co w sytuacji gdy jest równoważny system pracy, czy dana osoba może pracować we wtorek 9h, a w piątek 7h?
Art. 15. 1. Czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo.
Art. 16. 1. Przepisów art. 15 nie stosuje się:
1) do osób zatrudnionych przy pilnowaniu oraz
2) gdy, na wniosek osoby zatrudnionej, lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą wyrazi na to zgodę.
A więc jeśli lekarz wyrazi zgodę na pracę powyżej 8 godzin na dobę, to ta osoba niepełnosprawna w stopniu lekkim może pracować ponad 8, u Was w systemie równoważnym. To warunek. Ta zgoda lekarza musi być, bo zakładam, że skoro pisze Pani o 9 godzinach na dobę, to nie chodzi tu o ochronę.