Pierwsza praca w życiu a urlop wypoczynkowy – kiedy i ile się należy?
Stosownie do treści art. 152 §1 kodeksu pracy pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego płatnego urlopu wypoczynkowego, a prawa do tego urlopu pracownik nie może się zrzec. Uprawnienie do skorzystania z urlopu wypoczynkowego przysługuje również osobom, które dopiero podjęły zatrudnienie na etacie po raz pierwszy w życiu. Tyle, że aby skorzystać z urlopu wypoczynkowego osoby te będą musiały poczekać. Jak wynika z treści art. 153 §1 kodeksu pracy, pracownik, podejmujący pracę po raz pierwszy, w roku kalendarzowym, w którym podjął tę pracę, ma prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 z tego, co normalnie przysługiwałoby mu za cały przepracowany rok (20 albo 26 dni, w zależności od stażu pracy na potrzeby wymiaru urlopu wypoczynkowego, na pełnym etacie). Pierwsza praca w życiu a urlop wypoczynkowy – a jak to w praktyce z tym urlopem?
Pierwsza praca w życiu a urlop wypoczynkowy – ile się należy?
W praktyce od razu zaznaczyć należy, iż udzielając urlopu wypoczynkowego pracownikom, podejmującym pracę po raz pierwszy w życiu, należy zwrócić uwagę na dwie kwestie. Wspomniany powyżej przepis posługuje się pojęciem „z upływem miesiąca pracy”. Czy to oznacza, że pracownik musi przepracować miesiąc kalendarzowy, aby nabyć prawo do urlopu? Niekoniecznie. Przepisy prawa pracy nie precyzują, jak należy liczyć miesiąc pracy – w tym zakresie (stosownie do art. 300 Kodeksu pracy) należy sięgnąć do przepisów kodeksu cywilnego, przy czym sposób liczenia terminów, określony w art. 112 kodeksu cywilnego, akurat w przypadku urlopów wypoczynkowych pracownika nie ma zastosowania (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 1996 roku sygn. I PKN 47/96). A skoro tak, to należy uznać, iż miesiąc, który rozpoczyna się np. w dniu 1 marca, upływa z dniem 31 marca, a miesiąc, który zaczyna się w dniu 1 czerwca, upływa z dniem 30 czerwca. Jeśli zatrudnienie następuje w dniu 10 marca, to miesiąc pracy upływa w dniu 9 kwietnia, a z kolei jeśli nawiązanie stosunku pracy ma miejsce z dniem 10 czerwca, to miesiąc pracy pracownika upływa z dniem 9 lipca (nie ma znaczenia, czy jest to 30 czy 31 dni).
Miesiąca, od którego zależy prawo do urlopu wypoczynkowego w pierwszym roku pracy nie należy liczyć jako 30 dni, czy też okresu „od pierwszego do pierwszego”. Przy ustalaniu prawa do urlopu wypoczynkowego w pierwszym roku zatrudnienia terminy należy liczyć potocznie, a nie jak wskazano w treści art. 112 kodeku cywilnego, do którego odsyła art. 300 kodeksu pracy.
Jeśli pracownik nie ma jeszcze stażu pracy, który uprawnia go do 26 dni urlopu za rok i pracuje na pełnym etacie, to ma prawo do 20 dni urlopu za rok kalendarzowy (art. 154§1 kodeksu pracy). Jeśli do tego stażu wlicza się tzw. okresy zaliczalne, np. staże, w trakcie których pracownik miał płacone stypendium stażowe, okresy nauki i inne. Jeśli taki pracownik zostaje zatrudniony w dniu np. 8 sierpnia, a chciałby jeszcze w sierpniu skorzystać z urlopu wypoczynkowego, to niestety nie nabył jeszcze do niego prawa. Z kolei gdyby z urlopu chciał skorzystać np. w dniu 10 września, to miesiąc jego pracy już upłynął, a więc pracownikowi można już udzielić urlopu wypoczynkowego. Wymiar tego urlopu to 1/12 z 20 dni, czyli 1,67 dnia. W praktyce oznacza to, iż pracownik może skorzystać z 1 dnia urlopu wypoczynkowego, a te pozostałe 0,67 dnia przechodzi na kolejne miesiące. Kodeks pracy nie przewiduje bowiem obowiązku zaokrąglania niepełnego dnia urlopu wypoczynkowego w pierwszym roku pracy.
Oczywiście, jeśli pracodawca chce, może pracownikowi niepełny dzień urlopu zaokrąglić i udzielić np. 2 dni urlopu wypoczynkowego, a nie 1 dnia. Nie jest to jednak obowiązkowe i najlepiej tego typu kwestie (zaokrąglanie urlopu wypoczynkowego w pierwszym roku pracy) ustalić w regulaminie pracy czy innym akcie wewnątrzzakładowym.
Przykład: pracownik został zatrudniony w dniu 3 lutego, w pełnym wymiarze czasu pracy. Pracownik ma wykształcenie wyższe (od razu 8 lat zaliczane do stażu pracy na potrzeby ustalenia wymiaru urlopu), wcześniej nigdzie nie pracował. Pracownik ten wybiera się na urlop w drugiej połowie września. Ile dni urlopu będzie mu przysługiwać?
W pierwszym roku pracy urlop wypoczynkowy przysługuje z upływem miesiąca pracy. Od dnia 3 lutego (od dnia podjęcia zatrudnienia) do dnia 2 września pracownik nabędzie prawo do 7/12 z 20, czyli do 11,66 dnia, a zatem we wrześniu pracodawca może udzielić mu 11 dni urlopu wypoczynkowego. Należy oczywiście pamiętać, iż te 11 dni to nie jest 11 kolejnych dni kalendarzowych, gdyż zgodnie z treścią art. 154(2) §1 kodeksu pracy urlopu wypoczynkowego udziela się pracownikowi w dniach, które są dla niego dniami pracy.
Należy oczywiście pamiętać, iż dzień urlopu wypoczynkowego to przeliczeniowo zawsze 8 godzin. Ma to znaczenie, bo pracownik może pracować np. w równoważnym systemie czasu pracy z dniówką, wydłużoną do 12 (czy więcej) godzin. Pracownik na pełnym etacie może pracować np. tak: 8 8 8 8 8 Sb Nd albo tak: 12 12 4 12 0 Sb Nd albo jeszcze inaczej. Średnio pracuje bowiem po 40 godzin tygodniowo. Gdyby obaj ci pracownicy chcieli mieć wolne od poniedziałku do piątku, to pierwszy fizycznie skorzysta z 5 dni urlopu, drugi z 4 dni (bo w tym tygodniu ma zaplanowane 4 dniówki), ale przeliczeniowo obaj wykorzystają po 5 dni urlopu (po 40 godzin urlopu).
Pierwsza praca w życiu a urlop wypoczynkowy – czy się zaokrągla?
Jak już wspomniałem wcześniej, liczonego x/12 z 20 albo 26 dni urlopu wypoczynkowego nie zaokrągla się w górę, przepisy kodeksu pracy nie zawierają bowiem żadnej regulacji w tym zakresie. Zaokrąglanie urlopu (ale nie urlopu do udzielenia, ale w ogóle wymiaru) ma natomiast miejsce w przypadku, gdy pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy. Jeśli pracownik podejmuje pracę po raz pierwszy w życiu, to z reguły nie ma jeszcze stażu pracy, uprawniającego go do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 26 dni, a zatem należny mu urlop nalicza się z puli 20 dni. Jeśli taki pracownik zostaje zatrudniony np. na 2/3 etatu, to w jego przypadku urlop wypoczynkowy za cały rok wynosić będzie 2/3 z 20, czyli 13,33 dnia, a więc po zaokrągleniu 14 dni, i właśnie z tej puli nalicza się urlop z upływem każdego miesiąca pracy. Ustalając należny za dany rok wymiar urlopu wypoczynkowego, w przypadku zatrudnienia na niepełnym etacie, dokonuje się zaokrąglenia, natomiast nie dokonuje się zaokrąglenia niepełnego dnia urlopu.
Przykład. Pracownik został zatrudniony w dniu 1 marca na 2/3 etatu. Pracownik ma wykształcenie średnie techniczne. Należny za cały rok kalendarzowy urlop wypoczynkowy to 2/3 z 20, czyli 13,33, a po zaokrągleniu 14 dni. Pracownik chciałby skorzystać z urlopu w lipcu. W jakim wymiarze urlopu można mu udzielić?
Prawo do urlopu pracownik nabywa z upływem miesiąca pracy, gdyż jest to jego pierwsze zatrudnienie w życiu. Do lipca upłyną zatem 4 miesiące zatrudnienia (marzec, kwiecień, maj i czerwiec). A skoro tak, to należny pracownikowi w lipcu urlop to 4/12 z 14 dni, czyli 4,66 dnia, a więc można mu udzielić 4 dni urlopu, a pozostałe 0,66 dnia przechodzi na rok następny.
Może się okazać, iż w danym roku kalendarzowym pracownik w ogóle nie nabędzie prawa do urlopu wypoczynkowego. Przykładowo, jeśli pracownik został zatrudniony w dniu 4 grudnia 2017 roku (poniedziałek), to miesiąc jego pracy mija dopiero w dniu 3 stycznia, a więc w grudniu 2017 roku pracownik nie może jeszcze skorzystać z urlopu wypoczynkowego.
Tematykę urlopów wypoczynkowych będziemy kontynuować w naszych kolejnych wpisach. Osobom zainteresowanym tym
tematem (czy w ogóle szeroko pojmowanymi kadrami i płacami) polecamy nasze szkolenia – wszystkie w 100% odbywają się przez internet i bez wychodzenia z domu, można z nich korzystać 24/7, a po szkoleniu Uczestnicy otrzymują zaświadczenia MEN i certyfikat udziału w szkoleniu. Jako placówka oświatowa posiadamy uprawnienia do organizacji szkoleń oraz wystawiania zaświadczeń MEN, potwierdzających ich ukończenie. Z naszą pełną ofertą szkoleniową możesz zapoznać się na stronach spdszkolenia.pl i spd2.pl – jeśli której ze szkoleń Cię zainteresuje i będziesz mieć pytania z nim związane, kontaktuj się z nami śmiało, pisząc na adres kontakt (@) spdszkolenia.pl.
