Pracownik niepełnosprawny ma prawo do dodatkowego urlopu w wymiarze 10 dni rocznie. Tyle, że nie każdy pracownik niepełnosprawny i nie od razu. 10 dni dodatkowego urlopu to 2 tygodnie ekstra wolnego, ale nie należą się one każdej osobie z orzeczeniem o niepełnosprawności. Jeśli interesuje Cię ten temat, ile wynosi dodatkowy urlop pracownika niepełnosprawnego i kiedy oraz komu przysługuje, omówimy go zaraz zwięźle i możliwie praktycznie. Może Ci się przyda.
Najpierw minimum niezbędnej teorii i podstaw prawnych, a potem konkretne przykłady z życia.
Dodatkowy urlop pracownika niepełnosprawnego
Osobom, które posiadają orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy na podstawie art. 19 ustawy z dnia 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Wymiar tego urlopu wynosi 10 dni roboczych w każdym roku kalendarzowym.
Już z samego przepisu wynika, że ten dodatkowy urlop dla niepełnosprawnych nie należy się osobie niepełnosprawnej w stopniu lekkim. Jedynie osoby ze stopniem niepełnosprawności umiarkowanym i znacznym mają prawo do tego ekstra urlopu w wymiarze 10 dni za rok. A to jeszcze nie wszystko.
Należy jednak pamiętać, że ten dodatkowy urlop nie przysługuje w sytuacjach, gdy dana osoba już posiada prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych. Normalnie kodeksowy urlop wypoczynkowy dla pracownika to 20 albo 26 dni. Te 26 dni pracownik posiada, jeśli ma za sobą staż urlopowy co najmniej 10 lat (więcej o tym w naszym niedawnym materiale – link powyżej).
Prawo do dodatkowego urlopu dla niepełnosprawnych nie przysługuje, gdy osoba ta jest uprawniona do innych form dodatkowego urlopu na podstawie odrębnych przepisów.
Istnieje jednak wyjątek – jeśli wymiar takiego urlopu dodatkowego, przyznanego na podstawie innych przepisów, jest niższy niż 10 dni roboczych, wówczas pracownikowi przysługuje urlop dodatkowy wynikający z tytułu posiadania orzeczenia o niepełnosprawności, wynoszący 10 dni. W takiej sytuacji urlop dodatkowy z tytułu niepełnosprawności zastępuje inne przyznane dni wolne.
Urlop wypoczynkowy niepełnosprawnych – od kiedy przysługuje?
Teraz druga kwestia. Przepis art. 19 powołanej ustawy wskazuje, że osoba niepełnosprawna nabywa prawo do tego urlopu dodatkowego po przepracowaniu roku od dnia zaliczenia jej do stopnia niepełnosprawności. A więc nie od razu, ale musi przepracować rok. W praktyce powstaje pytanie, jak liczyć ten rok.
Dniem zaliczenia pracownika do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności uznaje się dzień posiedzenia zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności. W praktyce nie ma ujednoliconego podejścia co do ustalania rocznego okresu zatrudnienia.
Według niektórych specjalistów „przepracowanie jednego roku” liczone potocznie należy rozumieć od dnia następującego po dniu posiedzenia zespołu, a prawo do dodatkowego urlopu nabywa się po zakończeniu tego rocznego okresu.
Tyle, że odmienne zdanie prezentuje Biuro Pełnomocnika Rządu do spraw Osób Niepełnosprawnych wskazując, iż roczny okres »przepracowania, o którym mowa w art. 19 ustawy, ustala się więc na podstawie przesłanek obiektywnych, zliczając 365 dni – począwszy od dnia wydania orzeczenia o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności – w których jednocześnie osoba niepełnosprawna miała ten stopień niepełnosprawności i pozostawała w zatrudnieniu. Oznacza to, że odliczanie tego okresu rozpoczyna się począwszy od daty wydania orzeczenia, a nie od daty przedstawienia orzeczenia pracodawcy, czy od daty wliczenia pracownika do stanu osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.
W praktyce ten okres jednego roku lepiej liczyć od dnia zaliczenia. Jak to wygląda w praktyce? Przykładowo jeśli pracownik pracuje od 1 lipca 2022, w dniu 13 czerwca 2024 przedkłada pracodawcy orzeczenie o niepełnosprawności z dnia 6 czerwca 2024, to roczny okres zatrudnienia upływa z dniem 5 czerwca 2025. Ten rok liczymy od dnia wydania orzeczenia.
Może się okazać, że orzeczenie zostanie wydane z datą wsteczną. Tak się czasem zdarza, jeśli np. pracownik miał orzeczenie o niepełnosprawności przyznane na pewien okres czasu, pod koniec tego okresu złożył wniosek o przedłużenie. Komisja zebrała się już po zakończeniu okresu niepełnosprawności pracownika, ale wydaje orzeczenie wstecz, aby pracownik miał zachowaną ciągłość.
Teraz kolejna rzecz. Może się okazać, że dana osoba zostaje zaliczona do stopnia niepełnosprawności, np. z dniem 10 lipca, a dopiero 16 sierpnia podejmuje pracę. Wówczas ten rok karencji liczymy oczywiście od dnia 16 sierpnia, a nie od dnia zaliczenia.
Dodatkowy urlop pracownika niepełnosprawnego – jak liczyć rok wyczekiwania
Przepis tu wyraźnie wskazuje, że ma to być rok pracy, a nie po prostu rok. A w okresie od 10 lipca do 15 sierpnia ta osoba nie pracowała. Skoro podjęła pracę dopiero 16 sierpnia, to od tego dnia liczymy ten rok karencji, jaki musi upłynąć, aby osoba ta nabyła prawo do dodatkowego urlopu dla niepełnosprawnych.
Ten rok pracy od dnia zaliczenia do stopnia należy rozumieć jako sumę 365 dni, jakie osoba niepełnosprawna musi pozostawać w zatrudnieniu. Może się zdarzyć taka sytuacja. Pracownik dostaje orzeczenie o zaliczeniu do stopnia z dniem 25 września. Okazuje się, że w dniu 30 listopada rozwiązał umowę i w grudniu w ogóle nie pracował. Podjął zatrudnienie dopiero od 15 stycznia. No więc przerwa w zatrudnieniu oczywiście nie wlicza się do tych 365 dni, on musi mieć w sumie 365 dni pozostawania w zatrudnieniu.
Do tych 365 dni zalicza się nie tylko pracę, ale oczywiście okres urlopu, zwolnienia lekarskiego itd. Tu nie chodzi o 365 dni efektywnie przepracowanych, ale 365 dni pozostawania w zatrudnieniu.
Pisaliśmy także: Ile do urlopu daje szkoła i studia
Inny przykład. Pracownik pracuje w firmie X. W dniu 13 czerwca otrzymał orzeczenie o zaliczeniu go tego dnia do stopnia niepełnosprawności. W dniu 31 sierpnia rozwiązał umowę w firmie X i od 1 września zatrudnił się w firmie Y. W firmie X w ogóle nie nabył prawa do tego urlopu dodatkowego, z kolei w firmie Y musi przepracować niecały rok, bo okres pracy po zaliczeniu do stopnia niepełnosprawności w firmie X należy mu do tego roku karencji zaliczyć.
Państwowa Inspekcja Pracy wyjaśniała to już stwierdzając, iż przypadku nabycia prawa do dodatkowego urlopu w trakcie roku kalendarzowego stosujemy zasady obowiązujące przy urlopie uzupełniającym, a zatem urlop ten nie będzie podlegał proporcjonalnemu obniżeniu do okresu, w którym pracownik nie miał do niego prawa. Oznacza to, że jeżeli pracownik niepełnosprawny uzyska prawo do dodatkowego urlopu w grudniu, bo w tym miesiącu upływa rok zatrudnienia po dniu zaliczenia do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, to nabywa on prawo do pełnych 10 dni dodatkowego urlopu. Prawo do kolejnego urlopu dodatkowego uprawniony pracownik niepełnosprawny nabywa 1 stycznia każdego roku kalendarzowego.
Jeśli dojdzie do rozwiązania w trakcie roku kalendarzowego stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą i nawiązania stosunku pracy z kolejnym pracodawcą, pracownik powinien otrzymać u każdego z tych pracodawców urlop wypoczynkowy w wymiarze proporcjonalnym do okresu zatrudnienia u każdego z nich.
Teraz kolejna ważna rzecz. Jeśli mija ten rok pracy po zaliczeniu do stopnia, to pracownik nabywa od razu 10 dni tego dodatkowego urlopu dla niepełnosprawnych. Nie liczymy go w proporcji, ale od razu ma 10 dni.
Inaczej będzie przy rozwiązaniu umowy. Załóżmy, że pracownik stopień niepełnosprawności ma już od dawna i co roku, z dniem 1 stycznia nabywa prawo do tego dodatkowego urlopu dla niepełnosprawnych 10 dni, obok urlopu podstawowego 26 dni.
No i z dniem 31 lipca umowa rozwiązuje się, np. na drodze porozumienia stron. Wówczas te 10 dni liczone jest w proporcji, a więc za ten rok pracownik niepełnosprawny nabędzie 7/12 z 26 = 16 dni urlopu podstawowego plus 7/12 z 10 = 6 dni urlopu dodatkowego dla niepełnosprawnych.
I jeszcze jedna ważna rzecz. Załóżmy, że pracownik ma stopień niepełnosprawności od kilku lat, przyznany do 30 września tego roku. Z dniem 1 stycznia tego roku nabył prawo do dodatkowego urlopu dla niepełnosprawnych w wymiarze 10 dni. 30 września stopień niepełnosprawności skończył się i pracownik nie dostał przedłużenia. Nie ma to znaczenia – za ten rok nabył już te dodatkowe 10 dni urlopu dla niepełnosprawnych w całości, może z nich korzystać.
Nie dostanie natomiast już dodatkowego urlopu dla niepełnosprawnych od stycznia kolejnego roku, wobec utraty statusu osoby niepełnosprawnej w stopniu umiarkowanym czy znacznym.
Jeśli cokolwiek niejasne, pytaj w komentarzu. Sprawdź również nasz niedawny materiał o urlopie w pierwszej pracy w życiu, a tu artykuł: Czas pracy niepełnosprawnych.
