Praca w gospodarstwie rolnym do stażu pracy wlicza się, ale po spełnieniu pewnych warunków. Wyobraź sobie – mieszkałaś czy mieszkałeś na wsi, pomagałeś rodzicom w prowadzeniu gospodarstwa rolnego, a być może gospodarstwo należało do Twojego współmałżonka, czy do Ciebie. Trwało to kilka lat albo i więcej.
Czy te lata spędzone w gospodarstwie rolnym mogą wydłużyć Twój urlop albo mieć wpływ na emeryturę, nagrody jubileuszowe, dodatki stażowe do wynagrodzenia czy na inne uprawnienia pracownicze? Większość osób nawet o tym nie wie – a przez swoją niewiedzę czy nieuwagę można stracić całe lata stażu pracy!
W tym filmie pokażę Ci, kiedy i jak praca w rolnictwie wlicza się do stażu pracy oraz co trzeba zrobić, żeby zyskać konkretne uprawnienia. Zostań z nami te kilka minut, a wszystko będziesz wiedzieć – o co chodzi z zaliczaniem pracy w gospodarstwie do stażu pracy, na jakie uprawnienia okres pracy w gospodarstwie rolnym może mieć wpływ, jak go dokumentować. Zajmiemy się tematem od strony praktycznej.
Będzie też kilka porad dla pracodawców czy kadrowych, jak w ogóle i kiedy zaliczać tę pracę w indywidualnym gospodarstwie rolnym do stażu pracy i na podstawie jakich dokumentów.
Praca w gospodarstwie rolnym a staż urlopowy i staż do nagrody jubileuszowej oraz wysługi lat
I od razu jedna uwaga – nawet jeśli faktycznie pracowałaś czy pracowałeś w indywidualnym gospodarstwie rolnym przez kilka lat, to może się okazać, że i tak ten okres nie zaliczy Ci się do stażu pracy. Zaraz powiemy, dlaczego.
Kwestię zaliczania okresów pracy w gospodarstwie rolnym do stażu pracy pracownika, od którego zależą uprawnienia pracownicze, reguluje ustawa z 20 lipca 1990 roku o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy.
I od razu pierwsza ważna rzecz. Nie zawsze każdy okres pracy w gospodarstwie rolnym wliczy się do stażu pracy pracownika. W ogóle co należy rozumieć pod pojęciem gospodarstwo rolne?
Sama definicja gospodarstwa zmieniała się na przestrzeni lat, ale na potrzeby zaliczania okresów pracy w gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy zakłada się definicję gospodarstwa rolnego wskazaną w art. 55(3) kodeksu pracy:
Za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.
Po drugie – przepis powołanej ustawy o wliczaniu pracy w gospodarstwie do stażu pracy wskazuje wprost, że możliwość zaliczenia okresu pracy w gospodarstwie rolnym istnieje tylko, gdy przepisy prawa lub postanowienia układu zbiorowego pracy albo porozumienia w sprawie zakładowego systemu wynagradzania przewidują wliczanie do stażu pracy okresów zatrudnienia w innych zakładach pracy.
Brzmi skomplikowanie, ale chodzi tu o to, że okresy pracy w gospodarstwie rolnym wliczają się do stażu pracy, jeśli jest jakiś przepis, który nakazuje ich zaliczanie. Czyli np. jeśli pracujesz w małej firmie budowlanej, gdzie nie ma nawet regulaminu wynagradzania, żaden akt wewnętrzny w tej firmie nie przewiduje zaliczania pracy w gospodarstwie do stażu pracy, to okresów pracy w tym gospodarstwie nie zaliczysz do stażu pracy.
Najogólniej rzecz biorąc – nie każda firma czy zakład pracy ma obowiązek zaliczania do stażu pracy okresów pracy w gospodarstwie rolnym. Musi być konkretny przepis, który pozwala na takie zaliczanie.
Takie przepisy dotyczą poszczególnych branż, np. nauczyciele mają zaliczane te okresy na podstawie przepisów Karty Nauczyciela. Urzędnicy mają okres pracy w gospodarstwie rolnym zaliczany do stażu pracy na podstawie przepisów o pracownikach samorządowych itd.
Generalnie – praca w indywidualnym gospodarstwie rolnym będzie zaliczona do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze, czyli jest traktowana jak praca u innego pracodawcy, jeśli są konkretne przepisy, które na takie zaliczanie pozwalają.
Dokumentowanie pracy w gospodarstwie rolnym do stażu pracy
Czyli w praktyce można przyjąć – wykonujesz pracę „państwową” typu nauczyciel, urzędnik – masz pewność, że praca w gospodarstwie rolnym zostanie zaliczona do Twojego stażu pracy, jeśli ją odpowiednio udokumentujesz – zaraz powiemy, jak się to robi.
A to jeszcze nie koniec. Zakładając, że pracownik ma możliwość zaliczenia okresu pracy w gospodarstwie rolnym do stażu pracy, musi spełnić dodatkowe wymogi odnośnie samej tej pracy. Są one wskazane w przepisie art. 1 ust. 1 powołanej ustawy. Wlicza się.
- Po pierwsze – okresy prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie, prowadzonym przez współmałżonka. Chodzi tu o pracę samodzielną, we własnym gospodarstwie, pracę wykonywaną przy pomocy innych osób na własny rachunek. Nie ma tu ograniczeń czasowych.
Co bardzo ważne – jako pracę w gospodarstwie należy rozumieć nie tylko prace fizyczną na roli, ale również zarządzanie gospodarstwem, planowanie produkcji, organizowanie pracy itd. Samo gospodarstwo natomiast mogło należeć do pracownika albo po prostu mógł on je dzierżawić, nie musiało być jego własnością.
- Po drugie – do stażu wlicza się przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy po ukończeniu 16 roku życia w gospodarstwie rolnym prowadzonym przez rodziców lub teściów, poprzedzające objęcie tego gospodarstwa i rozpoczęcie jego prowadzenia osobiście lub wraz ze współmałżonkiem.
I tu uwaga – wszystkie te warunki muszą być spełnione łącznie. A więc praca w gospodarstwie rolnym musiała być wykonywana przed 1 stycznia 1983 roku, gospodarstwo było prowadzone przez rodziców czy teściów, pracownik miał wówczas więcej niż 16 lat, a po zakończeniu pracy objął to gospodarstwo i nadal je prowadził, samodzielnie czy z małżonkiem.
Sprawdź także: Jakie są zasady naliczania urlopu wypoczynkowego?
Co tu oznacza objęcie gospodarstwa rolnego? Np. spadek, darowizna, sprzedaż, dożywocie. Co tu jeszcze ważne? Praca ta nie musiała być wykonywana cały czas, można ją było łączyć z nauką, ale pod warunkiem, że była taka możliwość łączenia nauki i tej pracy.
Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 czerwca 1997 roku sygn. I PKN 200/97 okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców albo teściów może zostać pracownikowi zaliczony do stażu pracy pod warunkiem, że gospodarstwo to nie tylko objął, ale i prowadził je (pracował na nim bezpośrednio) osobiście albo ze współmałżonkiem.
Ale uwaga – z przepisów nie wynika, aby to objęcie nastąpiło od razu po okresie pracy w gospodarstwie rolnym prowadzonym przez rodziców lub teściów. Mogło ono nastąpić także w trakcie wykonywania pracy albo po dłuższej przerwie. Z kolei samo prowadzenie gospodarstwa po jego objęciu mogło być nawet krótkotrwałe.
Innymi słowy – jeśli pracownik mieszkał w internacie czy akademiku z dala od miejscowości, w której położone było gospodarstwo, a jedynie np. na weekendy co dwa tygodnie przyjeżdżał do tego gospodarstwa, to nawet jeśli w te weekendy w gospodarstwie pracował, nie zaliczy się tego do stażu pracy.
- I trzeci przypadek – przypadające po dniu 31 grudnia 1982 r. okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym w charakterze domownika w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin.
Kto to jest domownik? Osoba, która ukończyła 16 lat, pozostawała we wspólnym gospodarstwie domowym albo zamieszkiwała na terenie gospodarstwa rolnego czy w jego bliskim sąsiedztwie, stale pracowała w tym gospodarstwie, ale nie na etacie.
I tu podobnie jak w poprzednim przypadku można było łączyć naukę z pracą w gospodarstwie, o ile rzeczywiście ta praca była wykonywana.
Na tym etapie wiesz już – aby praca w gospodarstwie rolnym mogła zostać zaliczona do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze, muszą być na to stosowne przepisy oraz pracownik musi spełniać kryteria z przynajmniej jednego z trzech przypadków, które omówiliśmy.
Praca w gospodarstwie rolnym do stażu pracy – dokumentacja
A teraz jak pracownik może udokumentować czy udowodnić okresy pracy w gospodarstwie rolnym? Co do zasady dokumentem potwierdzającym pracę na roli jest zaświadczenie o okresie wykonywania pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym, wydawane na wniosek pracownika przez właściwy urząd gminy. Pracownik musi w celu wydania zaświadczenia złożyć w gminie stosowny wniosek.
Zaświadczenie wydaje się na podstawie posiadanych przez urząd dokumentów – jeśli nie budzą one wątpliwości, zaświadczenie powinno zostać wydane niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni. Jeśli urząd zażąda dodatkowych dokumentów, np. ksiąg podatkowych, ewidencji itd., pracownik musi je dostarczyć.
Dowodem może być np. książeczka wojskowa, w której odnotowano, że służba wojskowa pracownika została odroczona wobec pracy na roli.
Jeżeli urząd nie dysponuje danymi, które pozwolą wydać takie zaświadczenie, powiadamia o tym pracownika. Wówczas pracę w gospodarstwie rolnym można udowodnić przed tym urzędem przy pomocy co najmniej dwóch świadków.
Sprawdź także: Dodatkowy urlop dla niepełnosprawnych
Co ważne – dowód z zeznań świadków może przez gminę zostać dopuszczony jedynie, jeśli nie da się potwierdzić faktu pracy w gospodarstwie rolnym na podstawie dokumentów. Muszą to być co najmniej dwaj świadkowie, którzy mieszkali na obszarze, na jakim położone było gospodarstwo w czasie, gdy pracownik w nim pracował.
Zeznania świadków odbiera pracownik gminy. I co ciekawe – pracodawca może i tak go nie uwzględnić, jeśli np. ma pewne informacje, że pracownik we wskazanym okresie nie pracował w gospodarstwie rolnym, bo np. przebywał za granicą.
Pracodawca – jeśli ma wątpliwości – może też zwrócić się do gminy, która wydała zaświadczenie z prośbą o jego potwierdzenie. Jeśli pracodawca odmawia bezpodstawnie zaliczenia pracy w gospodarstwie rolnym do stażu pracy, pracownik może dochodzić swojego prawa w sądzie.
Może się też okazać, że urząd gminy odmówi wydania takiego zaświadczenia nawet po przesłuchaniu świadków. Nic pracownikowi nie da, jeśli przyprowadzi tychże świadków do pracodawcy i oni przed pracodawcą potwierdzą, że pracownik we wskazanym okresie pracował w gospodarstwie rolnym.
Przepisy nie przewidują możliwości, aby pracodawca odbierał od świadków zeznania w tej sprawie, czy jakiekolwiek oświadczenia. Natomiast – jeśli pracodawca chce iść na rękę pracownikowi i zaliczyć staż pracy w gospodarstwie nawet, jeśli pracownik nie ma zaświadczenia z gminy, to może to zrobić.
Jest to na korzyść pracownika, a więc dozwolone. Przy czym dotyczy to tylko pracodawcy prywatnego. Do tego jeszcze pracodawca może uwzględnić inny dowód – np. zaświadczenia wystawiane przez KRUS. One co prawda nie dowodzą bezpośrednio pracy na roli, a jedynie podleganie ubezpieczeniu, ale pomocniczo również mogą być dowodem.
Jak widzisz, praca w gospodarstwie rolnym może dać Ci kilka lat do stażu, od którego zależy wymiar urlopu (26 dni), ale również inne uprawnienia, np. prawo do dodatku stażowego, nagrody jubileuszowej itd.
Nie zalicza się ona natomiast do okresu pracy, od którego zależy prawo do urlopu w pierwszym roku pracy.
Sprawdź także: Jak się liczy urlop w pierwszym roku pracy?
Jeśli masz pytania, pisz w komentarzu. Jak widzisz – praca w gospodarstwie rolnym może mieć realny wpływ na Twoje prawa pracownicze: od długości urlopu, przez odprawy, aż po emeryturę. Ale tylko wtedy, gdy potrafisz to udokumentować i odpowiednio zgłosić. Jeśli masz za sobą takie lata pracy – sprawdź, czy możesz je zaliczyć do stażu. To się po prostu opłaca.
Wpadaj również na nasz blog firmowy, gdzie mówimy o różnych sprawach z zakresu kadr i płac: https://spd2.pl/category/wynagrodzenia-pracownicze/
