Stosownie do art. 152 §1 kodeksu pracy pracownik ma prawo do corocznego, płatnego i (co do zasady) nieprzerwanego urlopu wypoczynkowego. Z urlopu tego korzysta w terminie, określonym w tzw. planie urlopowym albo w uzgodnionym z pracodawcą. Zdarzają się jednak przypadki, w których wielu pracodawców ma wątpliwości, czy w danych okolicznościach pracownik ma prawo do urlopu, a jeśli tak, to w jakim wymiarze. Jednym z takich przypadków jest urlop wypoczynkowy po wychowawczym. Nie zawsze bowiem pracownik, który wraca do pracy po urlopie wychowawczym może skorzystać z urlopu wypoczynkowego w wymiarze, który przysługuje mu (w zależności od stażu pracy) za cały rok kalendarzowy.
Urlop wypoczynkowy po wychowawczym – ile się należy
Przede wszystkim urlop wypoczynkowy po wychowawczym (ilość dni tego urlopu do wykorzystania) uzależniony jest od tego, czy ta nieobecność pracownika w pracy, spowodowana urlopem wychowawczym, przypada przed terminem wykorzystania urlopu, czy po nim. W praktyce prawo do urlopu tzw. kolejnego pracownik nabywa z dniem 1 stycznia każdego roku kalendarzowego (to, czy będzie to 20 czy 26 dni urlopu wypoczynkowego, zależy od stażu pracy pracownika wraz z tzw. okresami zaliczalnymi). Może się jednak okazać, że w dniu 1 stycznia pracownik przebywa na urlopie wychowawczym, który rozpoczął jakiś czas temu, a więc w tym dniu 1 stycznia nie nabywa on prawa do urlopu za ten rok, a prawo do nabędzie dopiero, gdy w tym roku wróci z urlopu wychowawczego.
W praktyce urlop wypoczynkowy po wychowawczym rozpatruje się w dwóch przypadkach. Pierwszy z tych przypadków to sytuacja, w której pracownik w dniu 1 stycznia nie przebywa na tym urlopie wychowawczym (ani na bezpłatnym), ale normalnie pracuje. Wówczas za ten rok nabywa prawo do pełnego należnego mu wymiaru urlopu (20 albo 26 dni na pełnym etacie, na niepełnym proporcjonalnie mniej). Drugi z kolei tych przypadków to sytuacja, w której w dniu 1 stycznia pracownik jest nieobecny w pracy z powodu przebywania na urlopie wychowawczym. Wówczas prawo do urlopu za ten rok nabywa po powrocie z urlopu wychowawczego, ale już nie w pełnym wymiarze, ale proporcjonalnie pomniejszonym (z jednym wyjątkiem, o którym za chwilę).
O co tu chodzi? Urlop wypoczynkowym po wychowawczych w przykładach
Pracownik, zatrudniony w 2016 roku, ma prawo (ze względu na staż pracy) do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 20 dni za rok kalendarzowy. Z dniem 1 stycznia 2017 pracownik nabywa prawo do tego urlopu niejako od razu w całości (20 dni). Podobnie z dniem 1 stycznia 2018 pracownik nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego w pełnym wymiarze. Z dniem 1 października 2018 pracownik rozpoczyna korzystanie z urlopu wychowawczego. Co do zasady przebywając na urlopie wychowawczym pracownik nie nabywa prawa do urlopu wypoczynkowego, ale za te 3 pozostałe miesiące tego roku, kiedy pracownik przebywa już na wychowawczym, urlopu nie pomniejsza się – zachowuje on prawo do 20 dni urlopu za rok 2018. Zgodnie bowiem z art. 155(2) §1 kodeksu pracy pracownikowi powracającemu do pracy u dotychczasowego pracodawcy w ciągu roku kalendarzowego, po trwającym co najmniej 1 miesiąc okresie niewykonywania pracy, przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze:
- proporcjonalnym do okresu pozostałego do końca danego roku kalendarzowego – w razie zatrudnienia na czas nie krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego,
- proporcjonalnym do okresu zatrudnienia w danym roku kalendarzowym – w razie zatrudnienia na czas krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego
przy czym zasada ta nie dotyczy urlopu wychowawczego. Jeśli zatem pracownik nabył w danym roku prawo do urlopu w pełnym wymiarze, a następnie rozpoczął korzystanie z urlopu wychowawczego jeszcze w tym samym roku kalendarzowym, wymiaru urlopu wypoczynkowego za ten rok nie pomniejsza się. Mając również na względzie fakt, iż pracownik może swój urlop wychowawczy podzielić na części, może się zdarzyć, że z dniem 1 stycznia danego roku nabędzie prawo do urlopu w pełnym wymiarze, następnie rozpocznie korzystanie z urlopu wychowawczego i jeszcze w tym samym roku (po kilku miesiącach) z tego urlopu wychowawczego powróci. Nadal zachowuje prawo do urlopu wypoczynkowego w pełnym wymiarze, gdyż prawo do niego nabył jeszcze przed rozpoczęciem tego urlopu wychowawczego.
Nieco inna sytuacja ma miejsce, jeśli pracownik w dniu 1 stycznia przebywa na urlopie wychowawczym. Załóżmy, że pracownik ma prawo do 20 dni urlopu za rok kalendarzowy. Z urlopu wychowawczego wrócił z dniem 1 kwietnia 2018 roku. Ponieważ w okresie od 1 stycznia do 31 marca 2018 przebywał na urlopie wychowawczym, to za rok 2018 nie nabędzie on już prawa do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 20 dni, ale wymiar ten należy pomniejszyć o 3 miesiące nieobecności, a więc za 2018 rok pracownikowi będzie przysługiwać 9/12 z 20, czyli 15 dni urlopu.
Pamiętaj – aby urlop wychowawczy obniżał wymiar urlopu wypoczynkowego w danym roku, to nieobecność, spowodowana tym urlopem wychowawczym musi trwać co najmniej jeden miesiąc. Jeśli jest ona krótsza, nie obniża wymiaru urlopu wypoczynkowego za dany rok.
Przykładowo, jeśli w dniu 1 stycznia pracownik przebywa na urlopie wychowawczym, ale już 10 stycznia z niego powraca, to za ten rok pracownik nabędzie prawo do urlopu wypoczynkowego w pełnym wymiarze (urlop wypoczynkowy po wychowawczym należy się w pełnym wymiarze). Natomiast należna ilość dni tego urlopu wypoczynkowego ulegałaby obniżeniu, gdyby pracownik z urlopu wychowawczego wrócił dopiero w lutym. Urlop wypoczynkowy po wychowawczym ulega obniżeniu o 1/12 za każdy pełny miesiąc nieobecności, spowodowanej urlopem wychowawczym, jeśli na dzień 1 stycznia danego roku pracownik nadal przebywa na wychowawczym.
Kolejny przykład – załóżmy, że pracownica ma staż pracy powyżej 10 lat, a więc ma już prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 26 dni. Z dniem 2 stycznia 2018 rozpoczęła korzystanie z urlopu wychowawczego. Za 2018 rok nabywa ona prawo do urlopu wypoczynkowego w pełnym wymiarze 26 dni. Z kolei przez cały 2019 rok nadal przebywała na urlopie wychowawczym, a więc za 2019 rok nie nabędzie w ogóle prawa do urlopu wypoczynkowego. Załóżmy, że z urlopu wychowawczego wróciła w dniu 1 lipca 2020 roku. Za rok 2020 należy jej się urlop wypoczynkowy po wychowawczym w wymiarze 6/12 z 26, a więc w wymiarze 13 dni.
Pamiętaj – urlop wypoczynkowy po wychowawczym może przysługiwać w wymiarze niższym niż 20 czy 26 dni (na pełnym
etacie). Wszystko bowiem zależy od tego, czy prawo do tego urlopu pracownik nabył w danym roku przed rozpoczęciem korzystania z urlopu wychowawczego, czy dopiero po powrocie z tego urlopu wychowawczego. Jeśli pracownik wraca z urlopu wychowawczego w trakcie roku kalendarzowego, urlop wypoczynkowy po wychowawczym ulega obniżeniu o 1/12 za każdy miesiąc nieobecności, spowodowanej tym urlopem wychowawczym (przy czym musi to być co najmniej miesiąc tej nieobecności).
