Co robić, gdy pracodawca nie wypłaca pensji na czas? Spóźnienia z wypłatą wynagrodzenia to niestety wciąż problem w wielu zakładach pracy w Polsce. Omówmy ten temat zatem – najpierw od strony pracownika i jego możliwości dochodzenia prawidłowości wypłaty pensji, a następnie od strony pracodawcy i grożących mu konsekwencji.
Spóźnienia z wypłatą wynagrodzenia to ciężkie naruszenie obowiązków pracodawcy, które może doprowadzić w pewnym momencie do tego, że pracownik niejako wręczy szefowi dyscyplinarkę – rozwiąże umowę o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia i jeszcze będzie domagał się odszkodowania.
Tyle, że to ostateczność. Dla pracownika bardziej istotne jest to, aby pensja była na koncie w terminie. Pracownik ma swoje wydatki, chciałby móc coś sobie zaplanować, a niestety realia są takie, że wciąż wiele osób odkłada wydatki – jak to się mówi – do pierwszego.
Nie ma wypłaty na koncie do pierwszego
Ten pierwszy to oczywiście symbol, bo zgodnie z przepisami wynagrodzenie wypłaca się w ustalonym w zakładzie pracy terminie, nie później niż do 10 dnia następnego miesiąca po miesiącu przepracowanym.
Art. 85 kodeksu pracy wskazuje jasno. Wypłaty wynagrodzenia za pracę dokonuje się co najmniej raz w miesiącu, w stałym i ustalonym z góry terminie. Wynagrodzenie za pracę płatne raz w miesiącu wypłaca się z dołu, niezwłocznie po ustaleniu jego pełnej wysokości, nie później jednak niż w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego.
Jeżeli ustalony dzień wypłaty wynagrodzenia za pracę jest dniem wolnym od pracy, wynagrodzenie wypłaca się w dniu poprzedzającym. Czyli jeśli np. w zakładzie pracy ustalono, że wypłata wynagrodzenia następuje np. 8 dnia miesiąca następnego, a okazuje się, że 8 wypada w święto ustawowo wolne od pracy, to pieniądze do dyspozycji, czyli w praktyce już na koncie, pracownik musi mieć 7 dnia.
O terminie, w jakim wypłaca się wynagrodzenie w zakładzie pracy dowiesz się z informacji o warunkach zatrudnienia, jaką każdy pracodawca wręcza pracownikowi wraz z zatrudnieniem albo z regulaminu wynagradzania. W każdym razie ten termin musi być Ci znany.
Co więcej – nie może być tak, że pracodawca ustali w zakładzie, że np. pensje są wypłacane do 10 dnia następnego miesiąca. On musi wskazać konkretny dzień, np. 8 dnia następnego miesiąca, ostatniego dnia miesiąca za miesiąc przepracowany, 10 dnia następnego miesiąca, ale nie do 10 dnia następnego miesiąca.
Oczywiście wskazany dzień jest końcową datą wypłaty. Pracodawca może pensje wypłacić wcześniej. W każdym razie pracownik musi wiedzieć, kiedy spodziewać się wynagrodzenia za pracę na koncie albo w rękach, jeśli złożył pracodawcy wniosek o wypłatę wynagrodzenia w gotówce.
Dobrze. Szef spóźnia się z wypłatami. Jednorazowe niewielkie spóźnienie, do tego jeszcze nie do końca zawinione przez pracodawcę, nie uzasadnia jeszcze rozwiązania umowy bez wypowiedzenia czy żądania odszkodowania, ale samo w sobie oczywiście stanowi naruszenie obowiązków pracodawcy.
Art. 94 ust. 5 kodeksu pracy stanowi, iż pracodawca ma obowiązek terminowo i prawidłowo wypłacać wynagrodzenie. A to ważne, bo w praktyce może okazać się, że pracodawca np. w ustalonym w zakładzie pracy terminie wypłaty co prawda wypłaca wynagrodzenia, ale zaniżone, tłumacząc się brakami finansowymi i obiecując wyrównanie różnicy w najbliższym czasie. Takie zachowanie pracodawcy również stanowi naruszenie przepisów (sprawdź także: Wypowiedzenie umowy przez pracownika).
Jeśli te spóźnienia w wypłacie wynagrodzenia powtarzają się, to pracownik ma już pełne prawo zareagować.
Pracodawca nie płaci pensji na czas
I jeszcze mała dygresja – zdarza się, że pracownik odchodzi z pracy w trakcie miesiąca. Przykładowo Jan Kowalski rozwiązał umowę z zakładem pracy za porozumieniem stron w dniu 12 września. W zakładzie pracy termin wypłaty wynagrodzenia ustalono na 10 dzień następnego miesiąca. Pracodawca absolutnie nie może czekać z wypłatą wynagrodzenia dla Jana Kowalskiego do normalnego terminu wypłaty.
Skoro umowa o pracę została rozwiązana w dniu 12 września, to z tym dniem wynagrodzenie za wrzesień staje się wymagalne, Jan Kowalski ma roszczenie o jego wypłatę i pracodawca nie może zwlekać. Dotyczy to również ekwiwalentu za niewykorzystany urlop. O ekwiwalencie mówiliśmy niedawno – link w opisie
Wracamy do tematu. Co może zrobić pracownik, jeśli pracodawca notorycznie spóźnia się z wypłatą wynagrodzenia. Może oczywiście napisać do pracodawcy wezwanie do zapłaty. Tyle, że w praktyce to się rzadko zdarza, jeśli zatrudnienie trwa. Pracownik może obawiać się negatywnych konsekwencji, np. tego, że szef go zwolni i w ogóle mu nie zapłaci. W każdym razie taka możliwość istnieje.
Sprawdź także: Umowa o pracę z twórcą i kosztami autorskimi
Druga możliwość – powiadomienie Państwowej Inspekcji Pracy. PIP przeprowadza kontrole u pracodawców w celu sprawdzenia, czy terminowo wypłacają wynagrodzenia. Szczególną uwagę zwraca na sytuacje, gdzie pracownicy zgłaszają skargi. Inspektorzy mają prawo wglądu w dokumentację płacową i rozliczeniową, co pozwala na szybkie wykrycie nieprawidłowości.
W przypadku stwierdzenia opóźnień w wypłacie pensji, inspektorzy PIP mogą nałożyć mandaty karne na pracodawców. W poważniejszych przypadkach mogą skierować sprawę do sądu, co może skutkować grzywną, a nawet karą ograniczenia wolności. Inspekcja może pomagać pracownikom w przygotowaniu dokumentacji niezbędnej do dochodzenia swoich praw przed sądem. W niektórych przypadkach może występować jako mediator w sporze między pracownikiem a pracodawcą.
I teraz parę porad praktycznych odnośnie takiej skargi. Podaj swoje imię, nazwisko, adres zamieszkania oraz ewentualnie numer telefonu i adres e-mail. Możesz poprosić PIP o zachowanie anonimowości, co oznacza, że Twoje dane nie zostaną ujawnione pracodawcy. Podaj również dokładne dane pracodawcy.
W kilku zdaniach jasno opisz sytuację. Jak długo pracujesz u tego pracodawcy? Na jakim stanowisku?
Na czym polega problem (np. notoryczne opóźnienia w wypłacie wynagrodzenia)? Jak często zdarzają się opóźnienia i o ile dni przekraczają ustawowy termin wypłaty? Czy pracodawca w jakikolwiek sposób uzasadniał opóźnienia?
Przykład krótkiego opisu sprawy: „Od stycznia 2024 r. jestem zatrudniona na umowę o pracę na stanowisku księgowej w firmie XYZ. Pracodawca regularnie spóźnia się z wypłatą wynagrodzenia. Wynagrodzenie powinno być wypłacane do 10. dnia każdego miesiąca, jednak w ciągu ostatnich 6 miesięcy pensja była wypłacana z opóźnieniem od 7 do 15 dni. W sierpniu i wrześniu 2024 r. wypłata została przelana dopiero 25. dnia miesiąca.”
Możesz również wnieść o przeprowadzenie kontroli: „Wnoszę o przeprowadzenie kontroli w firmie XYZ oraz podjęcie działań mających na celu zobowiązanie pracodawcy do terminowego wypłacania wynagrodzenia zgodnie z przepisami Kodeksu pracy.”
Jeśli posiadasz dokumenty potwierdzające Twoje zarzuty, dołącz ich kopie, np.: umowę o pracę, wyciągi bankowe pokazujące daty wpływu wynagrodzeń, Regulamin pracy lub inne dokumenty określające termin wypłaty wynagrodzeń.
Forma złożenia skargi
- Osobiście: Skargę możesz złożyć w najbliższym oddziale PIP.
- Pocztą: Wyślij pismo na adres odpowiedniego okręgowego inspektoratu pracy (najlepiej tego właściwego dla siedziby Twojego pracodawcy).
- Online: Możesz skorzystać z elektronicznego formularza na stronie internetowej PIP (https://www.pip.gov.pl).
Jeśli Inspekcja Pracy nie rozwiąże problemu, w szczególności pracodawca nadal notorycznie spóźnia się z wypłatą wynagrodzeń albo bezpodstawnie je zaniża, możesz wnieść pozew do sądu pracy.
Postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy jest wolne od opłat sądowych, co oznacza, że nie ponosisz kosztów za złożenie pozwu.
W pozwie powinieneś zawrzeć:
- Swoje dane i dane pracodawcy.
- Dokładną kwotę zaległego wynagrodzenia.
- Dowody, np. umowę, potwierdzenie braku wpłaty, wezwanie do zapłaty.
Warto pamiętać, że sąd może zasądzić dodatkowo odsetki ustawowe za opóźnienie w wypłacie wynagrodzenia. Pozew może złożyć osobiście na dzienniku podawczym sądu (kierujesz go do wydziału pracy czy wydziału pracy i ubezpieczeń społecznych, ale w razie czego bez obaw – na podstawie Twojego żądania sąd skieruje pozew do właściwego wydziału.
Po złożeniu pozwu sąd wyznacza termin rozprawy. Postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy jest uproszczone, co oznacza, że nie wymaga angażowania adwokata (choć zawsze możesz skorzystać z jego pomocy). Jeśli sąd uzna Twoje żądanie za zasadne, wyda wyrok nakazujący pracodawcy zapłatę zaległości.
Warto pamiętać, że w przypadku braku realizacji wyroku możesz zgłosić sprawę do komornika, który wyegzekwuje zaległą kwotę. Taka sytuacja zdarza się niestety często w sytuacji, gdy opóźnienia w wypłacie wynagrodzenia są powodem, dla którego pracownik rozwiązuje umowę o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia – mówiliśmy o tym w jednym z naszych materiałów, znajdziesz go na naszym kanale.
W dużym skrócie – pracownik odchodzi natychmiast, uzasadniając rozwiązanie umowy ciężkim naruszeniem przez pracodawcę podstawowych obowiązków pracowniczych. Pracodawca nie wypłaca ostatniej pensji, ekwiwalentu za urlop itd. Wezwania do zapłaty nie działają, skarga do PIP nic nie dała. Pozostaje jedynie droga sądowa.
Zgodnie z art. 282 §1 pkt 1 kto, wbrew obowiązkowi nie wypłaca w ustalonym terminie wynagrodzenia za pracę lub innego świadczenia przysługującego pracownikowi albo uprawnionemu do tego świadczenia członkowi rodziny pracownika, wysokość tego wynagrodzenia lub świadczenia bezpodstawnie obniża albo dokonuje bezpodstawnych potrąceń, podlega karze grzywny od 1.000 zł do 30.000 zł.
Za opóźnienia w wypłacie wynagrodzenia pracodawca może zostać ukarany grzywną nawet do 30 tysięcy zł. Tyle, że dla pracownika to marna pociecha, jeśli tenże pracodawca zalega z wypłatą wynagrodzenia albo bezpodstawnie odmawia jego wypłacenia. Pracownik chce otrzymać zaległe pieniądze, z reguły najbardziej to go interesuje. Jeśli sąd wyda wyrok po myśli pracownika, a pracodawca nadal ociąga się z wypłatą zaległej pensji czy innych świadczeń, pracownik może skierować sprawę do komornika.
Jeszcze na koniec jedna praktyczna rzecz. Jak liczyć odsetki do zaległego wynagrodzenia?
Jak obliczyć odsetki?
Aby obliczyć odsetki za opóźnienie:
- Podstawa obliczeń: Kwota zaległego wynagrodzenia.
- Stawka odsetek: Odsetki ustawowe za opóźnienie. Aktualną wysokość odsetek znajdziesz w internecie.
- Okres naliczania: Od dnia następującego po terminie wypłaty wynagrodzenia do dnia faktycznej zapłaty.
Przykład:
- Kwota zaległa: 3 000 zł.
- Stawka odsetek: 12% rocznie (przykładowo).
- Opóźnienie: 30 dni.
Obliczenie: (3 000 zł × 12%) ÷ 365 dni × 30 dni = 29,59 zł. Tyle wyniosą odsetki za te 30 dni opóźnienia.
Jeśli masz jakieś pytania, pisz w komentarzu. Niebawem kolejne materiały o obowiązkach pracodawcy wobec pracownika i co może robić pracownik, jeśli pracodawca z tych obowiązków się nie wywiązuje. Sprawdź też nasze kursy dla kadrowych online
