Umowa o pracę z twórcą pozwala na stosowanie podwyższonych do 50% kosztów uzyskania przychodu, obok tradycyjnych 250 czy 300 zł. Czyli pozwala sporo zaoszczędzić na podatku – dla wynagrodzenia rzędu kilkunastu tysięcy złotych miesięcznie brutto sama oszczędność na podatku to może być kilka tysięcy. Rozliczymy jeden przykład od brutto do netto z kosztami autorskimi i bez nich od tej samej kwoty brutto i zobaczysz, ile więcej pracownikowi wychodzi na rękę.
Jednakże aby możliwe było zastosowanie tych kosztów 50%, konieczne jest dodanie do treści umowy pewnych elementów. Przede wszystkim niezbędne jest ustalenie, jaka część czasu pracy i wynagrodzenia z umowy jest czasem pracy poświęconym na pracę twórczą i wynagrodzeniem za pracę twórczą, a jaka za pracę pozatwórczą. A to nie wszystko.
Omówimy krótko ten temat od strony przepisów i pokażemy, jak naliczyć wynagrodzenie od brutto do netto w przypadku umowy o pracę z prawami autorskimi i kosztami uzyskania przychodów dla twórców. Z punktu widzenia podatku to korzystne dla twórcy rozwiązanie, pozwala bowiem sporo na podatku zaoszczędzić. Poświęć kilka minut i zapoznaj się z całością, może Ci się przyda jako twórcy, a jeśli jesteś pracodawcą, to dowiesz się, jakie warunki muszą zostać spełnione, aby możliwe było zawarcie takiej umowy i korzystniejsze rozliczenie podatku.
Umowa o pracę z twórcą – co trzeba wpisać do umowy
W umowie o pracę zawartej z twórcą można zastrzec, że pewien procent wynagrodzenia stanowić będzie zapłatę za przejście na pracodawcę autorskich praw majątkowych do utworów, jakie pracownik wytworzy w trakcie pracy. Przykładowo – zatrudniamy na etacie programistę. Stawka w umowie – 15.000 zł brutto. Określamy w umowie, że 20% czasu pracy i wynagrodzenia przypadać będzie na pracę pozatwórczą, czyli wszystko, co robi programista, ale nie jest związane bezpośrednio z tworzeniem oprogramowania, a 80% jego czasu pracy i wynagrodzenia związane jest bezpośrednio z pracą twórczą.
To warunek, aby móc do wynagrodzenia zastosować koszty autorskie 50% w odniesieniu do wynagrodzenia przypadającego na pracę twórczą. Utwór czy dzieło musi powstać, pracodawca płaci za nie określoną sumę.
Sprawdź także: Kiedy wynagrodzenie chorobowe a kiedy zasiłek
Zgodnie z art. 74 ust. 3 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych prawa majątkowe do programu komputerowego stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy przysługują pracodawcy, o ile umowa nie stanowi inaczej. I aby możliwe było zastosowanie kosztów 50%, wymagane jest zastrzeżenie w umowie praw autorskich dla pracownika. Więcej o tym za chwilę.
Art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazuje jasno, że jeśli twórca korzysta z praw autorskich lub rozporządza tymi prawami, np. przenosząc je na pracodawcę, można zastosować koszty uzyskania przychodu w wysokości 50% z tego przychodu. Dodajmy dla formalności – przychodu pomniejszonego o składki społeczne naliczone od tej części przychodu, dla której te koszty 50% będą mieć zastosowanie. Więcej o tym za chwilę na konkretnym przykładzie.
Powstaje w praktyce pytanie, co można uznać za utwór będący przedmiotem prawa autorskiego. To ważne, bo jeśli w grę wchodzi podatek, to nie ma co kombinować. Trudno np. zawrzeć umowę z prawami autorskimi np. ze sprzedawcą, którego praca polega na sprzedawaniu, a nie tworzeniu utworów.
Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.
Jednocześnie zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron.
A więc pracownik uzyskuje przychód z tytułu korzystania z praw autorskich bądź rozporządzenia nimi, a przejście na pracodawcę praw autorskich wiąże się z możliwością zastosowania kosztów uzyskania przychodu 50%. Warunkiem zastosowania 50% kosztów uzyskania przychodu jest ustalenie, że pracownik uzyskał przychód z tytułu korzystania z praw autorskich do utworu bądź z tytułu rozporządzania tymi prawami.
Umowa o pracę z kosztami autorskimi
W przypadku umowy o pracę z twórcą dla zastosowania 50% kosztów uzyskania przychodów niezbędne jest wyodrębnienie przysługującego twórcy honorarium – wynagrodzenia za pracę twórczą. Strony mogą zrobić to dowolnie – najczęściej w praktyce określa się właśnie podział 80/20, czyli 80% wynagrodzenia przysługuje za pracę twórczą, a 20% za pracę pozatwórczą, ale można to zrobić oczywiście inaczej.
Byle nie 100% wynagrodzenia za pracę twórczą, bo to się w praktyce nigdy nie zdarza. Nawet informatyk zatrudniony na etacie nie ma w zakresie czynności wyłącznie spraw związanych z „czystym” programowaniem.
Ten podział procentowy wynagrodzenia wskazuje się w samej umowie o pracę. Ta umowa może wskazywać zarówno konkretną kwotę przypadającą na pracę twórczą i osobną kwotę za pracę pozatwórczą, jak i jedną kwotę wynagrodzenia i podział procentowy na pracę twórczą i pozatwórczą.
Co ważne, wszystko musi być odpowiednio dokumentowane. Pracodawca może prowadzić coś na kształt rejestru utworów czy dzieł, do której wprowadza się powstałe utwory i oznacza kwoty wynagrodzenia za nie. Ewentualnie pracownik składa oświadczenie, jaki utwór powstał. To ważne, bo w razie kontroli pracodawca musi udowodnić, że wynagrodzenie, do którego zastosowano koszty uzyskania przychodu 50% związane jest właśnie z powstaniem utworu.
W praktyce może się zdarzyć, że np. w jednym miesiącu pracownik wykona kilka utworów, a w innym przypadku jeden utwór będzie wykonywał przez kilka miesięcy – nie ma to znaczenia, bo wynagrodzenie za pracę twórczą może być wypłacane niejako zaliczkowo. Po prostu np. programista pracuje nad pewnym programem przez kilka miesięcy, a co miesiąc otrzymuje stałe wynagrodzenie.
Wspomnieliśmy wcześniej o art. 74 ust. 3 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Dotyczy on jedynie programistów. I co ma tutaj duże znaczenie praktyczne – w umowie zapisuje się, że prawa majątkowe do stworzonego programu przysługują pracownikowi, a nie pracodawcy. Ma to znaczenie dla możliwości zastosowania kosztów 50%. Jeśli tego zastrzeżenia nie ma, a pracownik tworzy oprogramowanie w ramach swoich obowiązków pracowniczych, prawa majątkowe do efektu pracy pracownika przysługują pracodawcy.
Dopiero zastrzeżenie, że prawa autorskie przysługują pracownikowi pozwala na zastosowanie kosztów 50% w chwili, gdy pracodawca wypłaca wynagrodzenie i pracownik przenosi prawa autorskie na pracodawcę.
Co ważne, jeśli w umowie o pracę dzielimy czas pracy na poświęcony na pracę twórczą i poświęcony na pracę pozatwórczą, musimy ten czas pracy odpowiednio rejestrować albo pracownik musi złożyć oświadczenie, że np. w danym miesiącu 80% jego czasu pracy przypadało na pracę twórczą.
Dobrze, teraz pokażmy na konkretnym przykładzie, jak wygląda rozliczenie od brutto do netto wynagrodzenia na liście płac z zastosowaniem autorskich kosztów uzyskania przychodu 50%. Załóżmy, że pracownik nie korzysta ze zwolnienia podatkowego typu Ulga dla młodych czy Ulga dla seniora.
Przykład: Adam Nowak pracuje jako programista, z wynagrodzeniem 15.000 zł brutto. Umowa o pracę z twórcą. W zawartej umowie o pracę wskazano, że 80 % czasu pracy poświęci na pracę twórczą i 20% na pracę pozatwórczą.
Adam Nowak złożył PIT-2, ma prawo do ulgi podatkowej 300 zł. Przysługują mu również podstawowe koszty uzyskania przychodu 250 zł w części wynagrodzenia dotyczącej pracy pozatwórczej. Liczymy listę płac.
Koszty 50% na liście płac – przykład
Wyliczenia są następujące.
Przychód brutto będący podstawą do składek społecznych: 15.000 zł
Ubezpieczenie emerytalne: 9,76% z 15.000 = 1464 zł
Ubezpieczenie rentowe: 1,5% z 15.000 = 225 zł
Ubezpieczenie chorobowe: 2,45% z 15.000 = 367,50 zł
Łącznie ZUS pracownika: 1464 + 225 + 367,50 = 2056,50
Podstawa składki zdrowotnej: 15.000 – 2056,50 = 12943,50
Ubezpieczenie zdrowotne: 9% z 12943,50 = 1164,92
I teraz dzielimy przychód na część twórczą i część pozatwórczą i analogicznie składki.
Część twórcza: 80% z 15.000 = 12.000 zł
Część pozatwórcza: 20% z 15.000 = 3.000 zł
ZUS dla części twórczej: 80% z 2056,50 = 1645,20 zł
ZUS dla części pozatwórczej: 20% z 2056,50 = 411,30 zł
Koszty uzyskania przychodu dla części twórczej: 50% z (12.000 – 1645,20) = 5177,40
Koszty uzyskania przychodu dla części pozatwórczej: 250 zł
Podstawa podatku dla części twórczej: 12.000 – 1645,20 – 5177,40 = 5177,40
Podstawa podatku dla części pozatwórczej: 3000 – 411,30 – 250 = 2338,70
Podstawa podatku łącznie: 5177,40 + 2338,70 = 7516,10 i po zaokrągleniu 7516
Podatek: 12% z 7516 – 300 zł = po zaokrągleniu 602 zł
Netto do wypłaty: 15.000 – 2056,50 – 1164,92 – 602 = 11176,58 zł
Umowa o pracę z twórcą – zysk na podatku
I teraz dla porównania – gdyby pracownik nie korzystał z autorskich kosztów uzyskania przychodu, czyli listę płac naliczylibyśmy od kwoty 15.000 zł brutto z uwzględnieniem jedynie kosztów podstawowych 250 zł, to zaliczka na podatek wyniosłaby 1223 zł, a na rękę pracownik otrzymałby 10555,58 zł. Jak widzisz, dzięki zastosowaniu autorskich kosztów jest te ponad 600 zł do przodu.
Co więcej, gdyby nie koszty autorskie, pracownik w październiku wpadłby częściowo w drugi próg podatkowy i zaliczka na podatek wyniosłaby 2611 zł i na rękę otrzymałby 9167,58 zł, z kolei w listopadzie i grudniu całe jego wynagrodzenie byłoby już w drugim progu podatkowym, zaliczka na podatek wyniosłaby 3762 zł i na rękę otrzymałby 8016,58 zł. Ponad 3000 zł mniej na rękę.
Zajmiemy się tym tematem niebawem, pokażemy Ci, jak się nalicza listę płac przy przekroczeniu drugiego progu podatkowego. Widzisz, że gra warta świeczki. Tyle, że te autorskie koszty, jak wspomnieliśmy na wstępie, mają zastosowanie jedynie, gdy faktycznie pracownik wykonuje pracę twórczą. Zobacz także nasz materiał o mechanizmie naliczania listy płac – Lista płac 2025.
Jeśli chcesz poznać zasady naliczania wynagrodzeń, a nie masz jeszcze żadnej wiedzy w tym temacie, zapraszamy do udziału w naszym wygodnym i skutecznym kursie online Kadry i płace. Kliknij i sprawdź pełny program i przykładową lekcję.
