Urlop okolicznościowy jest jednym ze zwolnień od pracy, przewidzianym w przepisie § 15 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy. Podkreślić należy, iż pojęcie „urlop okolicznościowy 2017” jest pojęciem potocznym, nie jest to bowiem formalnie urlop, a jedynie zwolnienie z obowiązku wykonywania pracy ze względu na wystąpienie pewnej okoliczności. Na potrzeby omówienia zagadnienia będziemy posługiwać się pojęciem potocznym „urlop okolicznościowy 2017”, warto jednak pamiętać, że nie jest to urlop.
Urlop okolicznościowy 2017 udzielany jest w razie ślubu pracownika oraz urodzenia jego dziecka, jak również w przypadku zgonu i pogrzebu członka rodziny, przy czym wymiar tego urlopu uzależniony jest od stopnia pokrewieństwa. Stosownie do treści §15 powołanego powyżej rozporządzenia, urlop okolicznościowy 2017 przysługuje w wymiarze:
- 2 dni – w razie ślubu pracownika lub urodzenia się jego dziecka albo zgonu i pogrzebu małżonka pracownika lub jego dziecka, ojca, matki ojczyma lub macochy
- 1 dzień – w razie ślubu dziecka pracownika albo zgonu i pogrzebu jego siostry, brata, teściowej, teścia, babki, dziadka, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką.
Ile urlopu okolicznościowego 2017 się należy
Co istotne, wymiar roczny urlopu okolicznościowego 2017 nie jest limitowany przepisami kodeksu pracy ani żadnego innego aktu prawa pracy. Tak naprawdę to, ile urlopu okolicznościowego 2017 przysługuje pracownikowi, zależy od ilości okoliczności w danym roku kalendarzowym. Co ważne – pracownik ma prawo, a nie obowiązek skorzystania z tego typu zwolnienia od pracy – urlop okolicznościowy 2017 nie jest obowiązkowy w tym sensie, że jeśli pracownik z niego nie skorzysta, to pracodawca nie ma obowiązku rekompensowania go dniami wolnymi czy jakimś dodatkiem do wynagrodzenia, w szczególności jeśli pracownik nie wykorzysta urlopu okolicznościowego, nie należy mu się za to ekwiwalent za niewykorzystany urlop 2017.
W praktyce pewne wątpliwości budzi czasem ustalenie, czy pracownik ten swój urlop okolicznościowy 2017 ma wykorzystać przed wystąpieniem okoliczności czy po jej wystąpieniu, a także czy musi z urlopu okolicznościowego skorzystać bezpośrednio w związku z okolicznością (np. zaraz po ślubie czy urodzeniu dziecka), czy też może to zrobić np. po upływie dwóch tygodni. Od razu zaznaczyć należy, iż przepisy prawa pracy, dotyczące urlopów okolicznościowych, nic na ten temat nie mówią. Dopuszczalna jest zatem sytuacja, w której pracownik przysługujący mu urlop okolicznościowy wykorzysta jeszcze przed ślubem, np. na załatwienie formalności czy przyjęcia ślubnego.
Podobnie nic nie stoi na przeszkodzie, aby urlopu okolicznościowego udzielić pracownikowi nie bezpośrednio po danej okoliczności, ale np. 2 – 3 tygodnie po niej, jeśli pracownik chce ten urlop okolicznościowy wykorzystać na załatwienie formalności administracyjnych typu wymiana dowodu osobistego wobec zmiany nazwiska po ślubie. Ważne, by ten odstęp czasowy między wystąpieniem okoliczności a skorzystaniem z urlopu okolicznościowego był rozsądny. Z pewnością nie wchodzi w grę udzielenie urlopu okolicznościowego w listopadzie, gdyż pracownikowi dziecko urodziło się co prawda w kwietniu, ale przy narodzinach dziecka z urlopu okolicznościowego nie korzystał.
Co bardzo istotne – urlop okolicznościowy przysługuje również po rozwodzie. Jeśli np. w 2002 roku pracownik zawarł związek małżeński, w 2014 roku zakończył się on rozwodem, a w 2017 roku zmarła była teściowa pracownika, to pomimo rozwodu więzy pokrewieństwa nie ustają, a zatem śmierć byłej teściowej również jest okolicznością, w przypadku której pracownikowi przysługuje urlop okolicznościowy.
Czy zleceniobiorca ma prawo do urlopu okolicznościowego?
Zleceniobiorca nie ma prawa do urlopu okolicznościowego. Przepisy mówią w tym zakresie jasno – urlop okolicznościowy należy się tylko pracownikom, a więc osobom zatrudnionym w stosunku pracy, a nie w ramach umowy cywilnoprawnej. Oczywiście strony umowy zlecenia mogą przewidzieć tego typu zwolnienie z wykonywania obowiązków umownych w samej treści umowy zlecenia, niemniej, jeśli kwestia ta nie zostanie uregulowana w samej umowie zlecenia, zleceniobiorca z urlopu okolicznościowego nie skorzysta.
Wynagrodzenie za urlop okolicznościowy 2017
Sposób ustalania wynagrodzenia za urlop okolicznościowy 2017 określony został w przepisie § 5 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy.
Stosownie do powołanego przepisu wynagrodzenie za urlop okolicznościowy 2017 liczy się tak, jak wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy z tą różnicą, że składniki zmienne wynagrodzenia (premie, prowizje, dodatki itp.) uwzględnia się w wysokości należnej w miesiącu korzystania z urlopu okolicznościowego, a nie – jak w przypadku wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy – w okresie 3 albo 12 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu. Przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop okolicznościowy należy się zatem posłużyć przepisami § 7 i § 9 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop. Sam sposób wygląda następująco:
- krok 1 – stałe miesięczne wynagrodzenie dzielimy przez liczbę godzin pracy do przepracowania w tym miesiącu, w którym pracownik korzysta ze zwolnienia od pracy w postaci urlopu okolicznościowego,
- zmienne składniki wynagrodzenia z miesiąca, w którym wykorzystywany był urlop okolicznościowy, należy podzielić przez liczbę godzin faktycznie przepracowanych w tym miesiącu (czyli należy uwzględnić nadgodziny, ale i inne nieobecności w tym miesiącu, interesuje nas bowiem czas realnie przepracowany).
W ten sposób otrzymamy wynagrodzenie za jedną godzinę urlopu okolicznościowego, którą następnie należy pomnożyć przez liczbę godzin tego urlopu – w praktyce, jeśli pracownik korzysta np. z dwóch dni urlopu okolicznościowego, to wynagrodzenie za urlop okolicznościowy 2017 ustala się tak, że wartość jednej godziny urlopowej mnoży się przez liczbę godzin, których pracownik nie przepracował na skutek korzystania z tego urlopu, a które zgodnie z grafikiem pracy miał przepracować.
Przykład obliczenia wynagrodzenia za urlop okolicznościowy:
Załóżmy, że pracownik pracuje w pełnym wymiarze czasu pracy (1/1 etat). Pracownik ma pensję zasadniczą w wysokości 2800 zł brutto oraz w miesiącu lipcu 2017 otrzymał również premię uznaniową w wysokości 400 zł. W miesiącu lipcu 2017 roku korzystał z urlopu okolicznościowego w dniach 10 – 11 lipca. Wykorzystał zatem 2 dni urlopu okolicznościowego, czyli 16 godzin.
Krok 1: wynagrodzenie za urlop okolicznościowy 2017 ze składników stałych. Wynagrodzenie zasadnicze dzielimy przez liczbę godzin do przepracowania w lipcu 2017:
2800 zł / 168 godzin = 16,67 zł
A następnie mnożymy otrzymaną wartość przez liczbę godzin urlopu okolicznościowego:
16,67 zł * 16 godzin = 266,72 zł
Krok 2. Wynagrodzenie za urlop okolicznościowy ze składników zmiennych: Składniki zmienne dzielimy przez liczbę godzin faktycznie przepracowanych w lipcu:
400 zł / (168 godzin do przepracowania – 16 godzin urlopu okolicznościowego) = 2,63 zł
Otrzymaną wartość mnożymy przez liczbę godzin urlopu okolicznościowego:
2,63 zł * 16 godzin = 42,08 zł
Następnie sumujemy otrzymane wyniki:
266,72 zł + 42,08 zł = 308,80 zł
W ten sposób otrzymaliśmy wynagrodzenie za urlop okolicznościowy w lipcu 2017, które wyniesie 308,80 zł brutto.
W taki sam sposób ustalamy wynagrodzenie za urlop okolicznościowy 2017 dla pracowników, zatrudnionych w niepełnym
wymiarze czasu pracy, np. na pół etatu, przy czym należy oczywiście uwzględnić odpowiednio niższą liczbę godzin do przepracowania w danym miesiącu oraz odpowiednio niższą liczbę godzin przepracowanych. Jeśli pracownik ma więcej niż jeden składnik wynagrodzenia, np. otrzymuje premię uznaniową i w danym miesiącu miał jeszcze nadgodziny, to te zmienne składniki wynagrodzenia po prostu sumuje się i dzieli przez liczbę godzin faktycznie przepracowanych w miesiącu, w którym pracownik korzystał z urlopu okolicznościowego.
