Uzupełniający urlop macierzyński dla rodziców wcześniaków [omówienie i przykłady]

Czy każdy rodzic wcześniaka ma prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego? Ile urlopu macierzyńskiego dla rodziców wcześniaków? Kto może złożyć wniosek o dodatkowy macierzyński dla rodziców wcześniaków?

Rodzice wcześniaka mogą liczyć na dłuższy urlop macierzyński. Jeśli dziecko urodzi się przed terminem albo urodzi się w terminie, ale musi być hospitalizowane, matka czy ojciec dziecka, jeśli pozostają w zatrudnieniu na etacie, mogą liczyć na dodatkowe wolne, oczywiście płatne. Wcześniakiem uznaje się dziecko urodzone przed 37. tygodniem ciąży. W takich przypadkach często wymagana jest intensywna opieka szpitalna – czasem przez wiele tygodni.

Uzupełniający urlop macierzyński dla rodziców wcześniaków

Wcześniaki to różnorodna grupa dzieci, obejmująca zarówno te, które są skrajnie niedojrzałe i trudne do utrzymania przy życiu (noworodki urodzone przed ukończeniem 28 tygodniem ciąży, co odpowiada urodzeniowej masie ciała poniżej 1000 g), jak i te, które rodzą się blisko terminu – urodzone między 34 a 37 tygodniem ciąży.

Standardowy macierzyński przy urodzeniu jednego dziecka to 20 tygodni, ale na szczęście dla rodziców wcześniaków, od 19 marca 2025 roku obowiązują przepisy, na mocy których rodzice wcześniaków i noworodków mają prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego. Zgodnie z art. 180(2) §1 kodeksu pracy pracownica albo pracownik – ojciec wychowujący dziecko ma prawo bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego – w przypadku urodzenia dziecka:

• przed ukończeniem 28. tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową nie większą niż 1.000 g – w wymiarze tygodnia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu do upływu 15. tygodnia po porodzie;
• po ukończeniu 28. tygodnia ciąży i przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży i z masą urodzeniową większą niż 1.000 g – w wymiarze tygodnia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu do upływu 8. tygodnia po porodzie;
• po ukończeniu 37. tygodnia ciąży i jego pobytu w szpitalu, pod warunkiem że pobyt dziecka w szpitalu po porodzie będzie wynosił co najmniej 2 kolejne dni, przy czym pierwszy z tych dni będzie przypadał w okresie od 5. do 28. dnia po porodzie – w wymiarze tygodnia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu w okresie od 5. dnia do upływu 8. tygodnia po porodzie.

W przypadku, gdy w czasie porodu pracownica urodziła więcej niż jedno dziecko, wymiar tego dodatkowego urlopu macierzyńskiego uzależniony jest od wagi dziecka o najniższej masie urodzeniowej. W praktyce przy wnioskowaniu przez pracownika o ten uzupełniający urlop macierzyński brane są pod uwagę: masa urodzeniowa dziecka, tydzień ciąży, w którym dziecko się urodziło oraz okres pobytu dziecka w szpitalu.

Uwaga – z treści art. 180(2) § 1 K.p. wynika, że do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego uprawniona jest pracownica albo pracownik – ojciec wychowujący dziecko i taka konstrukcja przepisu wskazuje, że z urlopu tego może korzystać tylko jedno z rodziców, tj. matka albo ojciec dziecka. A więc nie mogą się nim podzielić.

Co ważne – uprawnienie do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego dotyczy nie tylko rodziców wcześniaków. Jeśli dziecko urodzi się w terminie, aby rodzic uzyskał prawo do tego urlopu macierzyńskiego uzupełniającego jest konieczność hospitalizacji dziecka. Musi się ona odbywać przez minimum 2 kolejne dni i rozpocząć w okresie od 5 do 28 dnia po porodzie (w okresie noworodkowym). W takim wypadku uzupełniający urlop macierzyński przysługuje w wymiarze tygodnia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu w okresie od 5 dnia po porodzie do upływu 8 tygodnia po porodzie.

Wymiar uzupełniającego urlopu macierzyńskiego wynosi odpowiednio do 8 tygodni albo do 15 tygodni, w zależności od okresu hospitalizacji dziecka, tygodnia ciąży, w którym urodzi się dziecko, lub masy urodzeniowej dziecka. Natomiast przy ustalaniu wymiaru uzupełniającego urlopu macierzyńskiego okresy pobytu dziecka w szpitalu do upływu 8 tygodnia albo 15 tygodnia po porodzie sumują się, a niepełny tydzień zaokrągla się w górę do pełnego tygodnia.

Jak to w ogóle liczyć. Załóżmy, że dziecko urodziło się w połowie 27 tygodnia ciąży. Od razu jest hospitalizowane, masa urodzeniowa dziecka mniej niż 1000 g. Hospitalizacja dziecka trwała 15 tygodni po porodzie. A więc matce przysługuje 15 tygodni uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, z którego może ona skorzystać bezpośrednio po zakończeniu podstawowego urlopu macierzyńskiego (tych 20 tygodni).

UWAGA – jeśli matka nie skorzysta z uzupełniającego macierzyńskiego bezpośrednio po podstawowym, to ten uzupełniający macierzyński jej przepada. Nie ma możliwości odroczenia go i skorzystania w późniejszym terminie.

Inny przykład. Załóżmy, że dziecko urodziło się w 34 tygodniu ciąży i było w szpitalu po porodzie, hospitalizacja trwała 6 tygodni i 5 dni. Matka ma prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego w wymiarze 7 tygodni (niepełny tydzień hospitalizacji zaokrąglamy do pełnego tygodnia w górę).

Jeszcze inny przykład: Pracownica urodziła bliźniaki w 28 tygodniu ciąży. Jedno dziecko ma masę urodzeniową niższą niż 1000 g. Niska masa urodzeniowa jednego dziecka decyduje o tym, że matka ma prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego – tydzień urlopu za każdy tydzień hospitalizacji dziecka, aż do 15 tygodni maksymalnie. Musi z niego oczywiście skorzystać od razu po podstawowym urlopie macierzyńskim.

Uzupełniający macierzyński gdy matka nieubezpieczona w chwili porodu

A co w przypadku, gdy matka dziecka nie ma statusu pracownika? Czy ojciec wcześniaka ma prawo do tego uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, jeśli matka – wobec braku posiadania umowy o pracę, nie ma prawa do urlopu macierzyńskiego?

Nie – uzupełniający urlop macierzyński jest ściśle związany z podstawowym macierzyńskim. Jeśli matka dziecka w chwili porodu jest nieubezpieczona w zakresie składki chorobowej, nie ma prawa do urlopu macierzyńskiego ani zasiłku macierzyńskiego, ojciec dziecka nie ma prawa do tego uzupełniającego urlopu macierzyńskiego nawet, jeśli posiada status pracownika.

Sam dodatkowy urlop macierzyński udzielany jest na wniosek, złożony w postaci papierowej lub elektronicznej przez pracownicę albo pracownika – ojca dziecka w terminie nie krótszym niż na 21 dni przed zakończeniem podstawowego urlopu macierzyńskiego. To ważne, bo ten dodatkowy urlop macierzyński udzielany jest bezpośrednio po podstawowym macierzyńskim i wyłącznie na wniosek.

Sprawdź także: Urlop ojcowski i rodzicielski dla ojca dziecka

Urlop macierzyński uzupełniający jest udzielany jednorazowo, pracodawca ma obowiązek uwzględnić wniosek pracownika. Za czas tego dodatkowego urlopu macierzyńskiego pracownikowi przysługuje zasiłek macierzyński 100% podstawy.

W praktyce – załóżmy, że matka dziecka kończy podstawowy urlop macierzyński w dniu 28 października. Czyli najpóźniej w dniu 7 października powinna złożyć wniosek o ten uzupełniający urlop macierzyński, jeśli nabyła do niego prawo. Pracodawca ma oczywiście obowiązek uwzględnić wniosek.

Przypominam – jeśli pracownik nie wykorzysta uzupełniającego urlopu macierzyńskiego bezpośrednio po podstawowym macierzyńskim, to ten uzupełniający urlop macierzyński przepada. Nie ma możliwości wykorzystania go w innym terminie niż bezpośrednio po podstawowym urlopie macierzyńskim.

Sprawdź także: Ciąża na urlopie wychowawczym a zasiłek chorobowy

Wniosek o uzupełniający urlop macierzyński dla rodziców wcześniaków

Wniosek o udzielenie uzupełniającego macierzyńskiego musi zostać odpowiednio udokumentowany. Do wniosku o ten dodatkowy urlop macierzyński pracownik musi dołączyć zaświadczenie wydane przez szpital, w którym przebywało dziecko. Zaświadczenie to zawiera informacje o okresie pobytu dziecka w szpitalu oraz o tym, w którym tygodniu ciąży się urodziło i z jaką masą urodzeniową. Ponadto we wniosku o udzielenie urlopu pracownik musi określić termin zakończenia podstawowego urlopu macierzyńskiego.

We wniosku o udzielenie uzupełniającego urlopu macierzyńskiego pracownica musi wskazać termin zakończenia podstawowego urlopu macierzyńskiego. Załóżmy, że ten podstawowy macierzyński kończy się 19 listopada. Wniosek o uzupełniający macierzyński pracownik musi złożyć w terminie nie krótszym niż 21 dni przed zakończeniem korzystania z urlopu macierzyńskiego. Czyli skoro podstawowy macierzyński kończy się 19 listopada, to ostatnim dniem, kiedy pracownica czy pracownik mogą złożyć wniosek o uzupełniający urlop macierzyński jest 28 października.

Wniosek można oczywiście złożyć elektronicznie. Nie musi to być papier. Byle pamiętać o obowiązujących załącznikach. Do wniosku o uzupełniający macierzyński należy dołączyć zaświadczenie ze szpitala o m.in. okresie pobytu dziecka w szpitalu. Powstaje pytanie, co zrobić, gdy zbliża się termin na złożenie wniosku, a dziecko nadal jest w szpitalu?

Wówczas lekarz czy szpital powinni wystawić zaświadczenie o tygodniu ciąży, w którym urodziło się dziecko oraz o masie urodzeniowej plus do tego informacja, że hospitalizacja dziecka jeszcze trwa.

Zgodnie z § 14 rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków, wniosek ten powinien zawierać:

• imię i nazwisko pracownika,
• termin zakończenia urlopu macierzyńskiego,
• wskazanie okresu, na który ma być udzielony uzupełniający urlop macierzyński.

Do wniosku dołącza się:

• oświadczenie pracownicy albo pracownika – ojca wychowującego dziecko o braku zamiaru korzystania z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego albo z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi uzupełniającego urlopu macierzyńskiego przez drugiego z rodziców dziecka,
• zaświadczenie, o którym mowa w art. 180(2) § 5 kodeksu pracy, czyli wydane przez szpital, zawierające informacje o tygodniu ciąży, w którym urodziło się dziecko, jego masie urodzeniowej oraz o okresie pobytu dziecka w szpitalu.

Z kolei pracownik – rodzic adopcyjny lub zastępczy do wniosku dołącza także oświadczenie o dacie przyjęcia dziecka (dzieci) na wychowanie oraz:

• kopię wniosku o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka (dzieci), zawierającego datę urodzenia dziecka (dzieci) z poświadczeniem sądu opiekuńczego o dacie wystąpienia do sądu, lub
• zaświadczenie sądu opiekuńczego o dacie wystąpienia do sądu o przysposobienie dziecka (dzieci), zawierające datę urodzenia dziecka (dzieci), albo
• kopię prawomocnego orzeczenia sądu opiekuńczego o umieszczeniu dziecka (dzieci) w rodzinie zastępczej, albo
• kopię umowy cywilnoprawnej zawartej pomiędzy rodziną zastępczą a starostą.

UWAGA: do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego zastosowanie ma przepis art. 177 kodeksu pracy – od dnia złożenia przez pracownicę lub pracownika wniosku o udzielenie uzupełniającego urlopu macierzyńskiego do dnia zakończenia tego urlopu pracodawca nie może:

• prowadzić przygotowań do wypowiedzenia lub rozwiązania bez wypowiedzenia stosunku pracy z tą pracownicą lub tym pracownikiem;
• wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z tą pracownicą lub tym pracownikiem, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z ich winy i reprezentująca pracownicę lub pracownika zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy.

W przypadku złożenia wniosku o uzupełniający urlop macierzyński wcześniej niż w terminie 21 dni przed zakończeniem korzystania z urlopu macierzyńskiego ww. zakaz zacznie obowiązywać na 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego.

Po zakończeniu uzupełniającego urlopu macierzyńskiego pracodawca ma obowiązek dopuszczenia pracownika do pracy na dotychczasowym stanowisku, a jeżeli nie jest to możliwe – na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu na warunkach nie mniej korzystnych od tych, które obowiązywałyby, gdyby nie korzystał z urlopu.

Dodatkowy urlop macierzyński należy się nie tylko biologicznym rodzicom dziecka – może z niego skorzystać również pracownik, który przyjął dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, a także pracownik, który przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka. W tym wypadku prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego przysługuje, jeżeli pobyt dziecka w szpitalu ma miejsce po przyjęciu dziecka na wychowanie.

Dokumenty związane z korzystaniem przez pracownika z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego muszą zostać załączone do części B akt osobowych.

Wspomnieliśmy – za czas tego uzupełniającego urlopu macierzyńskiego pracownica czy pracownik mają prawo do zasiłku macierzyńskiego w wysokości 100% podstawy. W praktyce, ponieważ ten uzupełniający urlop macierzyński udzielany jest bezpośrednio po podstawowym macierzyńskim, podstawa do zasiłku jest taka sama, jaka była wcześniej do chorobowego przed porodem i macierzyńskiego po porodzie.

Natomiast może się zdarzyć, że pracownica po porodzie złoży wniosek, aby zasiłek macierzyński za czas urlopu macierzyńskiego i okresu urlopu rodzicielskiego wypłacać jej w wysokości 81,5% podstawy – nie ma to wpływu na wysokość zasiłku macierzyńskiego za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, ten zawsze wynosi 100% podstawy.

Z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi uzupełniającego urlopu macierzyńskiego mogą też korzystać osoby niebędące pracownikami, podlegającego ubezpieczeniu chorobowemu z innego tytułu (np. zleceniobiorcy, osoby prowadzące działalność gospodarczą). Jak się liczy chorobowe i zasiłki, mówiliśmy niedawno w naszym innym materiale – link tutaj: Kiedy wynagrodzenie chorobowe i kiedy zasiłek chorobowy oraz Wynagrodzenie chorobowe i zasiłek chorobowy na liście płac.