Uwagi ogólne o wynagrodzeniu za pracę
Wynagrodzenie w rozumieniu przepisów prawa pracy to wynagrodzenie za pracę, należne pracownikowi od pracodawcy za pracę, wykonaną w ramach stosunku pracy. Jest ono więc świadczeniem wzajemnym, mającym charakter socjalny. W pojęciu wynagrodzenia za pracę nie mieszczą się zatem różnego rodzaju odszkodowania, rekompensaty, odprawy itp. Zakwalifikowanie i określenie poszczególnych składników wynagrodzenia za pracę nie jest sprawą prostą. Wiele jest bowiem rodzajów świadczeń, które należą się pracownikowi w związku z wykonywaniem przez niego obowiązków służbowych, nie są one jednakże traktowane jako elementy wynagrodzenia. Przykładowo składnikiem wynagrodzenia za pracę nie jest zwrot kosztów podróży służbowej. Z punktu widzenia kadrowej czy pracodawcy niezwykle istotne jest prawidłowe określenie składników wynagrodzeń, od tego bowiem zależy następnie obowiązek ewentualnego odprowadzania z poszczególnych składników wynagrodzeń składek ZUS czy podatku dochodowego.
Wynagrodzenie za pracę jest jednym z koniecznych elementów umowy pracę i powinno odpowiadać danemu rodzajowi świadczonej pracy. Jedynym obowiązkowym składnikiem wynagrodzenia jest stawka za określonego typu pracę lub pracę na określonym stanowisku (art. 78 kp). Pozostałe składniki wynagrodzenia (np. dodatki funkcyjne, dodatki stażowe, dodatki za znajomość języków obcych) mają charakter fakultatywny tzn. ich przyznanie zależy od funkcjonujących u danego pracodawcy przepisów płacowych.
Konsekwencje nieprawidłowego ustalenia składników wynagrodzenia i ich wysokości mogą być dla pracodawcy znaczne. W szczególności:
- ustalenie całego wynagrodzenia (lub jego składników) w wysokości niższej od wynikającej z przepisów dotyczących wynagrodzeń, daje pracownikowi prawo do żądania określenia wynagrodzenia wedle obowiązujących zasad wynagradzania i należnego wyrównania za czas pobierania wynagrodzenia w wysokości bezpodstawnie zmniejszonej,
- jeżeli zaś w umowie o pracę strony ustaliły wynagrodzenie wyższe od tego, które przewidziano w przepisach płacowych, to taka umowa jest ważna, a skutki wynikające z nadpłaty wynagrodzenia stają się obciążeniem dla zakładu pracy. Jeśli pracodawca zamierza doprowadzić do sytuacji, która byłaby zgodna z przepisami płacowymi to musi pracownikowi wypowiedzieć warunki płacy wg art. 42 kp,
- obniżenie wynagrodzenia pracownika do stanu, który byłby zgodny z przepisami płacowymi może nastąpić na drodze porozumienia stron za zgodą pracownika i w terminie dogodnym dla obu stron.
Uregulowanie zasad wynagrodzenia pracownika w umowie o pracę powoduje, że każda zmiana dotycząca formy wypłaty, ewentualnie obniżenia wysokości, stwarza konieczność wypowiedzenia zmieniającego. Co więcej, przyznanie pracownikowi w umowie o pracę świadczenia nie przewidzianego w przepisach dla danego stanowiska i ustalenie tego świadczenia jako stałego składnika wynagrodzenia skutkuje tym, że zakład pracy ma obowiązek jego wypłacania. Zwolnienie się z tego obowiązku może nastąpić w drodze wypowiedzenia zmieniającego. Pisemne oświadczenie woli pracodawcy ustalające nowe zasady wynagradzania pracownika nie jest wypowiedzeniem zmieniającym, jeśli nie zawiera oświadczenia o wypowiedzeniu dotychczasowych warunków umów o pracę.
Pracodawca ma prawo ustalając składniki wynagrodzenia za pracę do stosowania różnych form wynagradzania w zależności od typu prowadzonej działalności i od wybranej organizacji pracy.
Aktualnie do najczęściej stosowanych form wynagradzania zalicza się:
- wynagrodzenie wg czasu pracy,
- wynagrodzenie wg wyników pracy (akordowe, prowizyjne),
- wynagrodzenie premiowe.
Istnieją również formy wynagrodzeń o charakterze mieszanym tzn. łączące elementy jednego typu wynagrodzeń z innym, np. czasowo-premiowe lub akordowo-premiowe, istnieje również system tantiemowy, który polega na tym, że wynagrodzenie jest uzależnione od zysku osiągniętego z wykonanej pracy. Taka forma wynagrodzenia znajduje zastosowanie przede wszystkim w działalności artystycznej.
Poprzednia strona ||| Powrót do menu głównego ||| Następna strona