Dzień wolny dla pracownika za pracę w święto lub niedzielę

Stosownie do przepisu art. 151⁹ kodeksu pracy dniami wolnymi od pracy są niedziele i święta, określone w przepisach o dniach wolnych od pracy, czyli obecnie w ustawie z dnia 18 stycznia 1951 roku o dniach wolnych od pracy. O czasie pracy możesz już poczytać, skupimy się zatem w niniejszym artykule na świętach i niedzielach pracujących.

Ustawa o świętach państwowych wskazuje, iż dniami wolnymi od pracy są: 1 stycznia – Nowy Rok, pierwszy i drugi dzień Wielkanocy, święto pracy 1 maja, święto narodowe 3 maja, pierwszy dzień Zielonych Świątek, Boże Ciało w czerwcu (ruchome), Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny, obchodzone w dniu 15 sierpnia, 11 listopada – Święto Niepodległości, 25 i 26 grudnia – pierwszy i drugi dzień Bożego Narodzenia. Co do zasady praca w tych dniach pracowników, posiadających umowę o pracę, jest zakazana. Jak to w praktyce prawa pracy bywa, zakaz ten nie zawsze obowiązuje. Wyjątki od tego zakazu określone zostały w treści art. 151¹⁰ kodeksu pracy.

Jak udzielić dnia wolnego za pracę w święto lub niedzielę

Nawiązując do tych wyjątków w praktyce praca w dniu świątecznym jest dozwolona w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w zakładzie pracy, mającej na celu ochronę życia lub zdrowia ludzkiego, mienia lub usunięcia awarii, w ruchu ciągłym, pracy zmianowej, niezbędnych remontach, transporcie i komunikacji, strażach pożarnych i służbach ratowniczych, ochronie osób i mienia, rolnictwie i hodowli, a także we wszelkich pracach, koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności (np. gastronomii, hotelarstwie, gospodarce komunalnej itp.).

Niedozwolona jest natomiast praca w święta w placówkach handlowych, i zakaz ten jest bezwzględny, a nie wyłączają go nawet omówione tutaj wyjątki. Właściciel placówki handlowej, jeśli chce może ją w niedzielę i święto otworzyć, pod warunkiem jednak, iż sam ją będzie obsługiwał. Wypada w tym zakresie zwrócić uwagę na pewną nieprecyzyjność przepisów, gdyż zgodnie z nimi praca w święta w placówkach handlowych nie jest dopuszczalna np. w wypadku prowadzenia akcji ratowniczej. Jest to oczywisty błąd ustawodawcy, gdyż pracodawca w wypadku polecenia pracy w niedzielę w razie takiej akcji nie naraża się na negatywne konsekwencje.

Stosownie do treści art. 151¹¹ kodeksu pracy w zamian za pracę w święto pracodawca ma obowiązek udzielenia pracownikowi dnia wolnego od pracy. Udzielając takiego dnia wolnego należy uwzględnić, czy dotyczy on wolnego za pracę w niedzielę, czy wolnego za pracę w święto. Jeśli dzień wolny oddawany jest za pracę w niedzielę, pracownik ma ten dzień wolny na 6 dni przed lub 6 dni po tej niedzieli pracującej.

Jeśli natomiast oddajemy wolne za pracę w święto, mamy na to czas w trakcie okresu rozliczeniowego. Obowiązek ten nie dotyczy pracodawcy, który zatrudnia pracownika w systemie pracy weekendowej.

Gdyby zdarzyła się sytuacja, że pracodawca nie ma możliwości oddania dnia wolnego za pracę w niedzielę lub święto, może liczyć się z koniecznością ustalenia i wypłacenia dodatków za godziny nadliczbowe, i to w wysokości 100 %. Taki bowiem dodatek przewidują przepisy za pracę w godzinach nadliczbowych w niedzielę lub święto.

Warto jednak w tym miejscu przytoczyć wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2006 roku, w którym Sąd Najwyższy stwierdził, iż w razie nieudzielenia przez pracodawcę w okresie rozliczeniowym innego dnia wolnego od pracy w zamian za dozwoloną pracę świadczoną w niedzielę lub święto, pracownikowi przysługuje za każdą godzinę takiej pracy tylko jeden dodatek, przewidziany w art. 151¹¹ §2 lub 3 kodeksu pracy.

Masz pytania? Komentuj – odpowiemy.