Stosownie do treści art. 32 ustawy zasiłkowej pracownikowi, który został zwolniony z obowiązku wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem czy innym chorym członkiem rodziny, przysługuje zasiłek opiekuńczy. Nie w każdym jednak przypadku. O tym, czy pracownik nabędzie prawo do zasiłku opiekuńczego decyduje kilka czynników. Jednym z tych czynników jest wiek dziecka, stan jego zdrowia czy inne okoliczności, z powodu których pojawiła się konieczność sprawowania osobistej opieki przez pracownika.
Zasiłek opiekuńczy przysługiwać będzie pracownikowi opiekującemu się zdrowym dzieckiem w wieku do 8 roku życia jedynie w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola czy szkoły do których dziecko uczęszcza, choroby niani, zatrudnionej przez rodziców dziecka na podstawie umowy uaktywniającej i opiekującej się dzieckiem w wieku do lat 3, czy też choroby dziennego opiekuna, sprawującego opiekę nad dzieckiem.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje pracownikowi, jeśli ten opiekuje się dzieckiem z powodu porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego, który stale opiekuje się dzieckiem, jeśli małżonek ten na skutek porodu lub stanu zdrowia nie ma możliwości sprawowania należytej opieki nad dzieckiem, jak również w przypadku pobytu małżonka ubezpieczonego, który sprawuje stałą opiekę nad dzieckiem, w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej (np. w szpitalu).
W powyższych przypadkach bez znaczenia jest stan zdrowia dziecka. Wystąpienie powyższych okoliczności powoduje po stronie pracownika konieczność sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem i związaną z tym niemożność wykonywania pracy. Spełnienie łącznie tych dwóch kryteriów (wiek dziecka do 8 lat i wystąpienie jednej z powyższych okoliczności) uprawniają pracownika do ubiegania się o przyznanie i wypłatę zasiłku opiekuńczego. Podkreślić jednak należy, iż w sytuacji, gdy np. rodzice dziecka w wieku do lat 8 pracują na różnych zmianach, co do zasady każdego z nich uważa się za osobę stale opiekującą się dzieckiem i w razie niemożności sprawowania opieki przez jednego z nich, drugiemu przysługuje zasiłek opiekuńczy na zasadach omówionych w niniejszym artykule. Jeśli natomiast jedno z rodziców pracuje w systemie zmianowym, zasiłek opiekuńczy przysługuje za dni, w które dziecko w wieku do lat 8 pozostawałoby bez opieki z powodu porodu, choroby lub pobytu drugiego z rodziców w zamkniętym zakładzie opieki zdrowotnej.
Zwolnienie lekarskie na dziecko i zasiłek opiekuńczy
Prawo do zasiłku opiekuńczego przysługuje również pracownikowi w trakcie tzw. zwolnienia lekarskiego na dziecko – konieczności sprawowania osobistej opieki nad chorym dzieckiem w wieku do lat 14, jak również z powodu konieczności sprawowania opieki nad innym chorym członkiem rodziny, przy czym za członków rodziny uważa się małżonka, rodziców, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku powyżej 14 roku życia, ale pod warunkiem, że pozostają z pracownikiem w okresie sprawowania opieki we wspólnym gospodarstwie domowym.
Prawo do zasiłku opiekuńczego za czas opieki przysługuje zarówno matce dziecka, jak i ojcu, przy czym wypłaca się go tylko jednemu z rodziców – temu, który wystąpi z wnioskiem o wypłatę tego zasiłku za dany okres.
Opieka nad żoną po porodzie i zasiłek opiekuńczy
Stosownie do treści art. 180 §6(1) kodeksu pracy po wykorzystaniu przez pracownicę po porodzie urlopu macierzyńskiego w wymiarze 8 tygodni, ojcu wychowującemu dziecko przysługuje prawo do części urlopu macierzyńskiego, którego długość odpowiada okresowi, w którym pracownica uprawniona do urlopu macierzyńskiego wymaga opieki szpitalnej ze względu na stan zdrowia, który uniemożliwia jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem (na ten okres czasu urlop macierzyński pracownicy ulega przerwaniu). W opisanej powyżej sytuacji, zgodnie z treścią art. 32a ustawy zasiłkowej, ojcu dziecka przysługuje dodatkowo, niezależnie od omówionych już w niniejszym artykule przypadków, zasiłek opiekuńczy w wymiarze do 8 tygodni, pod warunkiem jednak, że na ten okres ojciec dziecka przerwie zatrudnienie lub inną działalność zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.
Na jaki okres czasu zasiłek opiekuńczy?
Przepisy prawa pracy nie precyzują, jak długo może trwać zwolnienie lekarskie na dziecko. Jednakże zasiłek opiekuńczy w czasie takiego zwolnienia może być wypłacany jedynie przez ograniczoną liczbę dni. Stosownie do treści art. 33 ustawy zasiłkowej zasiłek opiekuńczy przysługuje za okres nie dłuższy niż 60 dni w roku kalendarzowym, jeśli opieka sprawowana jest nad dziećmi, oraz 14 dni w roku kalendarzowym, jeśli opieka sprawowana jest nad innym chorym członkiem rodziny. Okresy te nie sumują się – łącznie na opiekę nad dziećmi i innymi chorymi członkami rodziny zasiłek opiekuńczy przysługuje za nie więcej niż 60 dni, niezależnie od liczby członków rodziny uprawnionych do zasiłku opiekuńczego oraz bez względu na liczbę dzieci czy innych członków rodziny, którzy wymagają opieki.
Kiedy nie przysługuje zasiłek opiekuńczy
Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje pracownikowi, jeśli poza nim są inni członkowie rodziny, którzy pozostają z pracownikiem we wspólnym gospodarstwie domowym i są w stanie zapewnić opiekę nad dzieckiem czy innym chorym członkiem rodziny. Ograniczenie to nie dotyczy jednak sytuacji, w której opieka sprawowana jest nad chorym dzieckiem w wieku do lat 2.
Wysokość zasiłku opiekuńczego
Ustalając wysokość zasiłku opiekuńczego wszelkich obliczeń dokonuje się tak, jak w przypadku zasiłku chorobowego (tutaj przykład wyliczenia takiego zasiłku). Stosownie do treści art. 35 ust. 1 miesięczny zasiłek opiekuńczy wynosi 80 % podstawy wymiaru. Podkreślić należy, iż nie ulega on obniżeniu do 70 % w sytuacji, jeśli pracownik z chorym dzieckiem przebywa w szpitalu. Obniżeniu do 70 % za czas pobytu w szpitalu ulega jedynie zasiłek chorobowy za czas choroby pracownika. Zasiłek może zostać jednak obniżony o 25 % w przypadku, jeśli pracownik spóźni się z dostarczeniem druku zwolnienia lekarskiego (ma na to 7 dni od dnia następnego po jego otrzymaniu).
Jakie dokumenty do zasiłku opiekuńczego.
Stosownie do treści §23 ust. 1 rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z dnia 2 kwietnia 2012 roku w sprawie określenia dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, w razie konieczności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem w wieku do lat 8, do uzyskania prawa do zasiłku opiekuńczego pracownik musi przedłożyć następujące dokumenty:
- Oświadczenie (formularz ZUS Z-15), jeśli konieczność opieki spowodowana jest zamknięciem żłobka, przedszkola czy szkoły
- Decyzję o konieczności izolacji dziecka wydaną przez właściwy organ na podstawie przepisów o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi
- Zaświadczenie lekarskie, jeśli konieczność opieki wynika z powodu porodu lub choroby małżonka stale opiekującego się dzieckiem czy pobytu małżonka w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej.
Jeśli natomiast o wypłatę zasiłku opiekuńczego ubiega się ojciec dziecka ze względu na fakt, iż żona po porodzie pozostaje w szpitalu, konieczne będzie przygotowania formularze ZUS Z-15 oraz dostarczenie zaświadczenia lekarskiego,
wystawionego przez szpital o okresie pobytu matki dziecka w szpitalu.
Na zakończenie nadmienić należy, iż w przeciwieństwie do zasiłku chorobowego, aby uzyskać prawo do zasiłku opiekuńczego pracownik nie musi mieć tzw. okresu wyczekiwania (30 dni obowiązkowego lub 90 dni dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego).
Czy mogę starać się o zasilek opiekuńczy na dziecko 2.5 letnie jeżeli na 5 dni L4 ojciec dziecka miał 2dni urlopu jednak nie mógł się zaopiekować dzieckiem w tym czasie?
Może Pani. Tylko ważna jest kwestia ewentualnego wykazania, że ojciec dziecka faktycznie w tym czasie nie mógł opiekować się dzieckiem.