Zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia – ile chorobowego ZUS zapłaci po rozwiązaniu umowy o pracę?

Zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia należy się byłemu pracownikowi po spełnieniu kilku warunków. Możliwe są tu bowiem dwa przypadki. Pierwszy z nich polega na tym, że pracownik idzie na zwolnienie lekarskie w okresie wypowiedzenia, a następnie kontynuuje to zwolnienie lekarskie już po rozwiązaniu umowy o pracę.

Wówczas zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia (pisaliśmy m.in. Czy zasiłek chorobowy jest opodatkowany) przysługuje pracownikowi za czas, do jakiego lekarz wystawił mu zwolnienie lekarskie (z zastrzeżeniem długości tzw. okresu zasiłkowego – więcej o tym tutaj: jak długo można przebywać na zwolnieniu lekarskim).

Drugi przypadek to taki, w którym były już pracownik poszedł na zwolnienie lekarskie (pisaliśmy m.in. skrócenie zwolnienia lekarskiego) już po rozwiązaniu czy wygaśnięciu stosunku pracy. Przykładowo – umowa o pracę rozwiązała się z upływem okresu wypowiedzenia w dniu 31 maja, a pracownik poszedł na zwolnienie lekarskie po rozwiązaniu umowy o pracę w dniu 5 czerwca.

Zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia
Zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia

W takim wypadku również będzie mu przysługiwał zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia, ale tu już zwolnienie lekarskie musi trwać nieprzerwanie co najmniej 30 dni.

Czytaj także: Zwolnienie lekarskie od psychiatry

Zasady nabycia prawa do zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia oraz jak się liczy zasiłek chorobowy po rozwiązaniu umowy o pracę omówimy w niniejszym artykule. Pokażemy również na konkretnym przykładzie, jak się liczy wysokość zasiłku chorobowego po rozwiązaniu umowy o pracę.

Zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia – kiedy i komu się należy

Zgodnie z art. 6 ustawy z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (zwanej w praktyce kadrowej ustawą zasiłkową) zasiek chorobowy należy się m.in. pracownikowi, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Jednocześnie stosownie do przepisu art. 7 ustawy zasiłkowej:

zasiłek chorobowy przysługuje również osobie, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała:

1) nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego;

2) nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego – w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby

Po spełnieniu jednego z powyższych warunków były pracownik nabywa prawo do zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia. Należy jednak zwrócić uwagę na jedną rzecz. Otóż pracownika może obowiązywać tzw. okres wyczekiwania. Okres wyczekiwania to – zgodnie z art. 4 ustawy zasiłkowej – 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, które musi minąć, aby pracownik nabył zasiek chorobowy po ustaniu zatrudnienia.

Sprawdź także: Kto płaci za zwolnienie lekarskie w firmie poniżej 20 osób

Od tego okresu wyczekiwania są pewne wyjątki, w każdym razie może się zdarzyć następująca sytuacja. Pracownik został zatrudniony z dniem 1 czerwca. Co do zasady pracownik nie „łapie się” na wyjątki od okresu wyczekiwania, więc prawo do wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku chorobowego nabywa po 30 dniach nieprzerwanego ubezpieczenia.

Zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia
Zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia

Okazało się jednak, że już w dniu 10 czerwca pracownik został dyscyplinarnie zwolniony z pracy za kradzież (pisaliśmy m.in. dyscyplinarka dla pracownika na chorobowym).

W tym wypadku pracownikowi nie należy się zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia. Dlaczego? Otóż zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt 3 ustawy zasiłkowej zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy powstałej w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, jak i z tytułu niezdolności do pracy powstałej po ustaniu tytułu ubezpieczenia nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy nie nabyła prawa do zasiłku w czasie ubezpieczenia, w przypadkach określonych w art. 4 ust. 1 (czyli właśnie ze względu na okres wyczekiwania).

Mamy więc w naszym przykładzie sytuację, w której pracownik był zatrudniony zbyt krótko, aby nabyć w ogóle prawo do wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku chorobowego w trakcie trwania zatrudnienia. A skoro tak, to tym bardziej zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia nie należy się.

Zasiłek chorobowy po krótkim zatrudnieniu – czy się należy?

Należy o tym pamiętać – niestety zdarzają się osoby, które planują zatrudnić się na krótko, rozwiązać umowę o pracę za porozumieniem stron, a następnie iść na zwolnienie lekarskie licząc na to, że ZUS wypłaci im zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia. Niestety nie mają one co liczyć na wypłatę świadczenia – wskazany art. 13 ust. 1 pkt 3 ustawy zasiłkowej wyklucza taką możliwość, jeśli w ich przypadku obowiązuje okres wyczekiwania.

Jedna rzecz – zasiłek chorobowy po rozwiązaniu umowy o pracę za porozumieniem stron należy się oczywiście, jeśli pracownika nie wiąże ten okres wyczekiwania i jeśli zwolnienie lekarskie trwało nie mniej niż 30 dni w przypadku, gdy pracownik na to zwolnienie lekarskie poszedł po rozwiązaniu umowy o pracę.

To samo dotyczy oczywiście każdego rodzaju umowy o pracę – nie ma znaczenia, czy umowa o pracę jest umową na okres próbny (pisaliśmy m.in. Zwolnienie lekarskie na okresie próbnym), czas określony (w tym czas zastępstwa – o tej umowie pisaliśmy szerzej m.in. tutaj: Czy w umowie na zastępstwo wskazujemy dane osoby zastępowanej) czy na czas nieokreślony – zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia należy się, jeśli pracownika nie wiąże okres wyczekiwania.

Zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia
Zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia

A teraz wracając jeszcze do okresu wyczekiwania. Od tego okresu wyczekiwania są pewne wyjątki, wskazane w art. 4 ust. 3 ustawy zasiłkowej. Okresem wyczekiwania nie muszą się martwić m.in.

  • absolwenci szkół lub uczelni lub osoby, które zakończyły kształcenie w szkole doktorskiej, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów, lub zakończenia kształcenia w szkole doktorskiej,
  • pracownicy, jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy
  • pracownicy, którzy mają wcześniejszy co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego.

Tym osobom przysługuje zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia nawet, jeśli nie przepracowały całego miesiąca. Samo prawo do zasiłku chorobowego nie ustaje w związku z ustaniem zatrudnienia, a pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego zarówno w trakcie trwania zatrudnienia, jak i po jego ustaniu – z pewnymi wyjątkami (m.in. zasiłek chorobowy nie przysługuje w czasie urlopu wychowawczego, bezpłatnego, tymczasowego aresztowania pracownika).

Za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego (po rozwiązaniu umowy) zasiłek chorobowy nie przysługuje również byłemu pracownikowi, który ma ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, jest uprawniony do zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego (pisaliśmy m.in. tutaj: Pracownik idzie na emeryturę).

W każdym razie – w związku z rozwiązaniem czy wygaśnięciem stosunku pracy, jeśli pracownik nadal jest niezdolny do pracy z powodu choroby czy poszedł na zwolnienie lekarskie w ciągu 14 dni od dnia zakończenia stosunku pracy, ma prawo do zasiłku chorobowego.

Za okres po rozwiązaniu umowy o pracę pracownikowi należy się zasiłek chorobowy nawet, jeśli wcześniej nie wyczerpał okresu zwolnienia lekarskiego z prawem do wynagrodzenia chorobowego.

Chodzi tu o to, że zgodnie z art. 92 kodeksu pracy za pierwsze 33 dni zwolnienia lekarskiego w roku (albo 14 dni, jeśli pracownik ma ukończony 50 rok życia) w razie zwolnienia lekarskiego nie spowodowanego wypadkiem przy pracy pracownikowi przysługuje wynagrodzenie chorobowe.

To wynagrodzenie chorobowe jest finansowane ze środków pracodawcy. Może się zdarzyć sytuacja, w której pracownik w danym roku w ogóle nie idzie na zwolnienie lekarskie, a dopiero po rozwiązaniu umowy o pracę albo – co się czasem zdarza – w ostatnim dniu trwania umowy o pracę idzie na to zwolnienie lekarskie.

Zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia
Zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia

Może też mieć miejsce przypadek, w którym pracownik wypowiedział umowę o pracę (pisaliśmy m.in. tutaj: wypowiedzenie umowy o pracę na czas nieokreślony) albo pracodawca wypowiedział pracownikowi tę umowę, trwa okres wypowiedzenia i pracownik poszedł na zwolnienie lekarskie w okresie wypowiedzenia – na 2 tygodnie przed rozwiązaniem umowy o pracę. Wcześniej w tym roku pracownik nie chorował.

W takim przypadku pracodawca wypłaca wynagrodzenie chorobowe do dnia rozwiązania umowy o pracę (upływu okresu wypowiedzenia), a od dnia następnego po dniu rozwiązania umowy o pracę należy się pracownikowi zasiłek chorobowy, finansowany i wypłacany przez ZUS.

Co ważne – nawet, jeśli w czasie trwania stosunku pracy to pracodawca był dla pracownika płatnikiem zasiłku, to i tak po rozwiązaniu umowy o pracę zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia wypłaca ZUS. Nalicza go na podstawie informacji o wynagrodzeniu, przesłanych przez pracodawcę – więcej o tym za chwilę.

W takim wypadku za okres zwolnienia lekarskiego przypadający po zakończeniu umowy o pracę należy się mu zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia (pisaliśmy m.in. Koniec umowy zlecenia a zwolnienie lekarskie). Od razu zasiłek. Nie ma tu wynagrodzenia chorobowego.

Podsumowując tę część: pracownik podlega obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu. Ubezpieczenie to trwa od dnia nawiązania stosunku pracy (np. zawarcia umowy o pracę do dnia jego ustania (rozwiązania czy wygaśnięcia stosunku pracy). Rozwiązanie czy wygaśnięcie umowy o pracę powoduje zatem ustanie ubezpieczenia chorobowego.

Po utracie pracy można otrzymać świadczenia z tytułu niezdolności do pracy z powodu choroby, jednak w dwóch konkretnych sytuacjach: gdy niezdolność do pracy powstanie podczas zatrudnienia i trwa po ustaniu stosunku pracy oraz gdy niezdolność do pracy powstanie już po rozwiązaniu umowy.

Zasiłek chorobowy po rozwiązaniu umowy o pracę – ile ZUS wypłaci zasiłku?

Teraz kolejna ważna rzecz – ile ZUS wypłaci zasiłku po rozwiązaniu umowy o pracę? Zasady ustalania wysokości zasiłku chorobowego reguluje ustawa zasiłkowa. Generalnie w skrócie obliczanie zasiłku chorobowego polega na tym, że ustala się jego podstawę, następnie wysokość zasiłku chorobowego za jeden dzień niezdolności do pracy, a następnie zasiłek chorobowy za cały należny okres (o naliczaniu zasiłku chorobowego pisaliśmy szerzej tutaj: jak się liczy zasiłek chorobowy).

Podstawa do zasiłku chorobowego po rozwiązaniu umowy o pracę

W każdym razie – podstawą do zasiłku chorobowego jest średnie wynagrodzenie z 12 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia zwolnienia lekarskiego. Jeśli np. pracownik poszedł na zwolnienie lekarskie w sierpniu, a z końcem września rozwiązała się umowa o pracę (do dnia rozwiązania umowy o pracę pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim i przebywa na nim nadal po zakończeniu stosunku pracy) to podstawą do zasiłku będzie średnie wynagrodzenie z 12 miesięcy od czerwca (miesiąca poprzedzającego) wstecz.

Zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia
Zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia

Jeśli pracownik pracował krócej niż 12 miesięcy, to podstawa do zasiłku chorobowego to średnia z pełnych miesięcy zatrudnienia. Co ważne, obliczając tę średnią nie uwzględnia się tych miesięcy, w których pracownik przepracował mniej niż połowę obowiązującego go wymiaru czasu pracy.

Sprawdzamy, ile godzin jest w danym miesiącu do przepracowania – jeśli pracownik przepracował mniej niż połowę, a przyczyną nieprzepracowania co najmniej połowy miesiąca było zwolnienie lekarskie czy inny okres zasiłkowy (np. urlop macierzyński), to taki miesiąc pomijamy. Nieobecności inne typu urlopy wypoczynkowe, urlop szkoleniowy czy inne nie-zasiłkowe są traktowane jako okres przepracowany.

Pisaliśmy m.in. urlop szkoleniowy na napisanie pracy magisterskiej

Zasada jest taka, że do tej średniej bierzemy te składniki wynagrodzenia, od których naliczana jest składka chorobowa. Jeśli pracownik w ciągu miesięcy uwzględnianych w średniej otrzymał np. nagrodę jubileuszową, to ona co do zasady jest zwolniona ze składek ZUS, a więc w podstawie zasiłku chorobowego się jej nie uwzględnia.

Nie uwzględniamy w podstawie zasiłku składników, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania tego zasiłku. Przykładowo – jeśli pracownik ma dodatek stażowy czy funkcyjny, który nie jest pomniejszany za czas choroby, nie uwzględniamy go w średniej.

Jedna bardzo ważna uwaga – zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia nie może być liczony od podstawy wyższej niż 100% przeciętnego wynagrodzenia. Wynika to wprost z przepisu art. 46 ustawy zasiłkowej:

Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego nie może być wyższa niż kwota wynosząca 100% przeciętnego wynagrodzenia. Kwotę tę ustala się miesięcznie, poczynając od 3. miesiąca kwartału kalendarzowego, na okres 3 miesięcy, na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału, ogłaszanego dla celów emerytalnych.

A więc gdyby okazało się, że np. pracodawca zatrudnił pracownika z wysokim wynagrodzeniem rzędu kilkanaście tysięcy złotych, a po pewnym czasie umowa o pracę rozwiązała się, to zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia i tak nie zostanie naliczony od tej wysokiej średniej, ale podstawą tego zasiłku chorobowego po rozwiązaniu umowy o pracę będzie kwota 100% przeciętnego wynagrodzenia.

Taki mechanizm na celu uniemożliwienie „wyłudzania” wysokich zasiłków. Zdarzają się bowiem przypadki, w których pracodawca umawia się ze swoim przyszłym pracownikiem (np. członkiem rodziny) na fikcyjne zatrudnienie z bardzo wysokim wynagrodzeniem tylko po to, aby pracownik szybko poszedł na zwolnienie lekarskie, rozwiązał umowę o pracę i aby po rozwiązaniu umowy o pracę ZUS wypłacał wysoki zasiłek.

Zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia
Zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia

To tak nie działa – jeśli pracownik czy pracodawca chcą w ten sposób oszukać ZUS, to na mocy przepisu art. 46 ustawy zasiłkowej zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia i tak będzie ograniczony – naliczony zostanie od ograniczonej podstawy.

Kiedy ZUS wypłaca zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia?

Zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia ZUS wypłaci w ciągu 30 dni od dnia udokumentowania prawa do niego. Jeśli pracownik idzie na L4 w czasie, gdy umowa jeszcze trwa, to elektroniczne zwolnienie e-ZLA trafia na profil PUE pracodawcy. Aby ZUS wiedział, jakie składniki wynagrodzenia i w jakiej wysokości przyjąć do podstawy wymiaru zasiłku po rozwiązaniu umowy o pracę, pracodawca musi wysłać do ZUS formularz ZUS Z-3.

W tym formularzu ZUS Z-3 pracodawca wskazuje składniki wynagrodzenia za poszczególne miesiące uwzględniane w podstawie zasiłku chorobowego. Zaświadczenie ZUS Z-3 służy do ustalenia prawa do zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia i obliczenia wysokości zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia.

Z-3 zawiera informacje o płatniku składek i o pracowniku, a także wykaz uzyskiwanych przez pracownika składników wynagrodzenia. W ZUS Z-3 powinny znaleźć się następujące dane:

  • dane ewidencyjne płatnika składek
  • dane ewidencyjne pracownika
  • okres ubezpieczenia,
  • okresy niezdolności do pracy, które mają wpływ na prawo do wypłaty zasiłku chorobowego, w tym także informacje na temat niezdolności do pracy wynikłej z wypadku przy pracy, w drodze do pracy lub z pracy,
  • informacja o ZUS eZLA, jeśli jest dołączone do ZUS Z-3,
  • liczba ubezpieczonych zgłoszonych do ubezpieczenia chorobowego w zakładzie pracy,
  • informacje na temat zawartych umów cywilnych,
  • wszelkie inne informacje mogące wpływać na prawo do świadczeń.

Jeśli pracownik idzie na zwolnienie lekarskie po rozwiązaniu umowy o pracę, pierwsze e-ZLA lekarz wystawia jeszcze wskazując NIP byłego pracodawcy. Kolejne zwolnienia lekarskie już nie trafiają do byłego pracodawcy. Były pracodawca musi przekazać do ZUS formularz ZUS Z-3. Jeśli pracownik nie jest już zatrudniony (zwolnienie lekarskie zostało wystawione po rozwiązaniu umowy o pracę), były pracodawca składa zaświadczenie w Terenowej Jednostce Organizacyjnej ZUS właściwej ze względu na miejsce zamieszkania byłego pracownika.

Zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia
Zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia

A do kiedy należy wysłać ZUS Z-3? Przepisy nie wskazują określonego terminu. W praktyce pracodawca przekazuje Z-3 do ZUS bez zbędnej zwłoki. Od tego bowiem zależy to, kiedy ZUS wypłaci zasiłek po rozwiązaniu umowy o pracę.

W razie problemów z wypełnieniem formularza ZUS Z-3 można się skontaktować z pracownikami z ZUS – na podstawie informacji z deklaracji rozliczeniowych, wysyłanych co miesiąc przez pracodawcę za pracownika ZUS pomoże w ustaleniu odpowiednich wynagrodzeń za odpowiednie miesiące.

W każdym razie z wysłaniem Z-3 do ZUS nie powinno się zwlekać. Formularz nie jest specjalnie skomplikowany, a szkoda narażać się na roszczenia ze strony byłego pracownika, jeśli z powodu zbędnej zwłoki pracodawcy zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia będzie opóźniony.

Podsumowując powyższe, zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia należy się pracownikowi, jeśli nie wiąże go okres wyczekiwania. To, ile ZUS wypłaca zasiłku po rozwiązaniu umowy o pracę zależy od tego, jakie zarobki pracownik osiągał w czasie zatrudnienia. Jeśli zarobki te były wysokie, zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia zostanie i tak naliczony od podstawy w wysokości przeciętnego wynagrodzenia.

Spora grupa pracowników zastanawia się, kiedy iść na zwolnienie lekarskie, żeby nabyć prawo do zasiłku chorobowego po rozwiązaniu umowy o pracę. Odpowiadając na te i inne wątpliwości związane ze zwolnieniem lekarskim (L4) na koniec umowy o pracę warto wskazać, że zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia należy się, jeśli:

  • Zwolnienie lekarskie zostało wystawione ostatniego dnia zatrudnienia
  • zwolnienie lekarskie zostało wystawione w okresie wypowiedzenia, a po upływie okresu wypowiedzenia i rozwiązaniu umowy o pracę pracownik nadal przebywa na zwolnieniu lekarskim

Zwolnienie lekarskie nie przedłuża okresu wypowiedzenia – umowa o pracę rozwiązuje się z dniem, w którym okres wypowiedzenia upływa (w okresie zwolnienia lekarskiego pracodawca co do zasady nie może pracownikowi wręczyć wypowiedzenia umowy o pracę, ale wypowiedzenie umowy o pracę wręczone zanim pracownik poszedł na zwolnienie ma ten skutek, że okres wypowiedzenia może upłynąć w czasie, w którym pracownik przebywa na zwolnieniu lekarskim

Nie ma znaczenia, jaki lekarz wystawia zwolnienie lekarskie – po rozwiązaniu umowy o pracę zasiłek chorobowy będzie się należał również, jeśli pracownik otrzyma zwolnienie lekarskie od psychiatry ZUS wypłaci zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia niezwłocznie, nie później niż w ciągu 30 dni od dnia udokumentowania prawa do tego zasiłku.

Podobne wpisy

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *