Wymiar należnego pracownikowi urlopu wypoczynkowego uzależniony jest od stażu pracy, jaki posiada pracownik (z uwzględnieniem wszystkich tzw. okresów zaliczalnych – nauki, udokumentowanej pracy za granicą, pracy w gospodarstwie rolnym rodziców itp.).
Zgodnie z art. 154 §1 kodeksu pracy ten wymiar urlopu wypoczynkowego wynosi 20 albo 26 dni, w zależności od tego, czy pracownik ma za sobą mniej czy co najmniej 10 lat stażu pracy. Jednocześnie zgodnie z art. 154(2) §2 kodeksu pracy przeliczeniowy dzień urlopu wypoczynkowego to zawsze 8 godzin.
Powstaje zatem pytanie – czy urlopu wypoczynkowego można udzielać w godzinach? Przecież niektórzy pracownicy, w szczególności zatrudnieni na niepełnym etacie, mogą pracować zgodnie z grafikiem mniej niż 8 godzin dziennie. Z drugiej strony, np. w równoważnym systemie czasu pracy mogą oni pracować i po 12, a nawet 24 godziny na dobę.
Urlop na godziny. Czy pół dnia urlopu to 4 godziny?
Czy dla nich dzień urlopu wypoczynkowego wynosi również 8 godzin, czy tyle, ile mają zaplanowane do przepracowania danego dnia? A przecież są i inne przypadki – jeśli pracownik w trakcie roku kalendarzowego zmienia wymiar etatu, to może okazać się, że przysługuje mu np. 16 dni i 4 godziny urlopu za cały rok.
Udzielanie urlopu wypoczynkowego pracownikom niepełnoetatowym w dniach i godzinach
Urlopów wypoczynkowych udziela się pracownikom w dniach, które są dla nich dniami roboczymi. Nie ma tu znaczenia, że np. dzień roboczy wypada w święto, które co do zasady jest dniem ustawowo wolnym od pracy czy w niedzielę. Jeśli pracownik ma zgodnie z grafikiem pracować również w niedzielę, to w tą niedzielę można udzielić mu urlopu wypoczynkowego.
Wspomniana powyżej zasada, iż dzień urlopu wynosi zawsze 8 godzin, dotyczy również pracowników, zatrudnionych na niepełnych etatach. W ich wypadku jednak dni urlopu przelicza się na godziny i dopiero udziela pracownikom. Jeśli pracownik niepełnoetatowy ma do przepracowania w danym dniu np. 4 godziny, to oczywistym jest, że chcąc mieć w tym dniu wolne urlopowe nie wykorzysta on całego dnia przeliczeniowego urlopu wypoczynkowego (8 godzin), ale właśnie 4 godziny, o które pomniejszy się pula należnego mu urlopu wypoczynkowego.
W związku z powyższym, udzielając pracownikom niepełnoetatowym urlopów wypoczynkowych, najpierw przelicza się te urlopy z dni na godziny. Jeśli zatem dla pełnego etatu pula urlopowa wynosi odpowiednio 20 albo 26 dni, to dla połowy etatu będzie to 10 albo 13 dni (za rok kalendarzowy), a po przeliczeniu na godziny odpowiednio 80 albo 104 godziny należnego urlopu wypoczynkowego.
Jeśli zatem pracownik, zatrudniony na pół etatu pracuje po 4 godziny dziennie, to korzystając w danym dniu z urlopu wypoczynkowego ma on „fizycznie” jeden cały dzień urlopu wypoczynkowego, ale pulę należnego mu urlopu pomniejsza się o 4 godziny.
Od ośmiogodzinnego przeliczeniowego dnia urlopu wypoczynkowego istnieje pewien wyjątek. Dotyczy on pracowników niepełnosprawnych, dla których norma dobowa czasu pracy wynosi 7 godzin.
W przypadku tej grupy pracowników dzień urlopu wypoczynkowego przeliczeniowo to również 7 godzin, a więc mają oni prawo (na pełnym etacie) do odpowiednio 20*7=140 albo 26*7=182 godzin urlopu, dla połowy etatu odpowiednio 70 albo 92 godzin urlopu itp. Należy tu pamiętać, iż pracownicy niepełnosprawni mają prawo do dodatkowego urlopu rocznego w wymiarze 10 dni, czyli dodatkowych 70 godzin urlopu.
Jeśli pracownik ma staż pracy krótszy niż 10 lat, pracuje na 1/4 etatu po 2 godziny dziennie, to należny mu urlop wypoczynkowy za cały rok to 1/4 z 20, czyli 5 dni, a więc 40 godzin urlopu.
Sprawdź także: Ile urlopu na pół etatu
Jeśli będzie on korzystał z urlopu wypoczynkowego po 2 godziny dziennie, to w sumie da mu to 20 dni nieobecności urlopowej, a więc dokładnie tyle samo, ile przysługiwałoby pracownikowi pełnoetatowemu, pracującemu po 8 godzin dziennie i mającemu prawo do 20 dni (160 godzin) urlopu wypoczynkowego za rok.
O ile zatem udzielanie urlopu wypoczynkowego w godzinach pracownikom niepełnoetatowym jest jak najbardziej dopuszczalne, tak powstaje pytanie, czy jest ono dopuszczalne również w przypadku pracowników pełnoetatowych. Przykładowo – jeśli pracownik pełnoetatowy ma pracować w danym dniu np. 8 godzin, to czy urlopu wypoczynkowego można mu udzielić na pół dnia?
Udzielanie urlopów wypoczynkowych na część dnia
Co do zasady udzielenie pracownikowi urlopu wypoczynkowego w wymiarze niższym niż liczba godzin do przepracowania danego dnia (udzielenie urlopu wypoczynkowego na część dnia) jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy pozostała do wykorzystania część urlopu wypoczynkowego jest niższa niż dobowy wymiar pracy.
Sprawdź także: Praca na pół etatu czy warto
Przykładowo pracownikowi pozostało w danym roku do wykorzystania jedynie 4 godziny urlopu, który chciałby wykorzystać w dniu, w którym ma zaplanowane 8 godzin pracy. Wówczas zgodnie z art. 154(2) §4 kodeksu pracy jest to dopuszczalne.
W niektórych zakładach pracy funkcjonuje taka praktyka, że udziela się pracownikom urlopów wypoczynkowych w tzw.
połówkach, czyli jeśli pracownik ma w danym dniu zaplanowane 8 godzin pracy, to albo wykorzystuje cały dzień urlopu, albo bierze urlop wypoczynkowy jedynie na 4 godziny, a pozostałe 4 pracuje normalnie.
Wielu pracodawców wychodzi z założenia, że jeśli jest to korzystne dla pracowników, to powinno być dopuszczalne, tym bardziej, że nierzadko chcą oni w ten sposób korzystać z urlopów w celu załatwienia np. prywatnych spraw.
Wydaje się, iż nie jest to dobre rozwiązanie – oczywiście wprost nie jest ono zabronione w przepisach kodeksu pracy, ale przepisy te wskazują wyraźnie – urlopu udziela się w dniach, a w niepełnych dniach wyłącznie, gdy pozostała do wykorzystania część urlopu jest niższa niż jeden dzień urlopu. Poza tym tego typu sprawy rozwiązuje się np. na zasadzie wyjść prywatnych w trakcie dnia pracy z obowiązkiem odrobienia ich.
