Jak korzystać z urlopu rodzicielskiego na zmianę z drugim rodzicem?

Prawo do skorzystania z urlopu rodzicielskiego jest tym uprawnieniem rodzicielskim, z którego skorzystać mogą oboje z rodziców dziecka, a nie tylko jego matka. Możliwe jest korzystanie z urlopu rodzicielskiego na zmianę, przy czym wszystko tu zależy głównie od trybu, w jakim sam urlop rodzicielski został udzielony. Możliwe jest bowiem udzielenie go od razu w całości „z góry”, albo w całości czy w częściach „z dołu”.

Zgodnie z art. 182(1a) §1 i §2 kodeksu pracy, wymiar urlopu rodzicielskiego wynosi 32 tygodnie przy urodzeniu jednego dziecka oraz 34 tygodnie przy urodzeniu więcej niż jednego dziecka, przy czym jest to łączny wymiar, jaki przysługuje obojgu rodzicom. W szczególności oznacza to, że jeśli korzystają oni z urlopu rodzicielskiego jednocześnie, to każde z nich może wykorzystać odpowiednio 16 albo 17 tygodni tego urlopu. Z tego urlopu rodzicielskiego nie muszą jednak korzystać w tym samym czasie – mogą się nim podzielić w ten sposób, że będą z niego korzystać na zmianę. Jak wspomnieliśmy, wszystko tu jednak zależy od trybu, w jakim ten urlop rodzicielski został udzielony. Może on bowiem zostać udzielony na dwa sposoby:

1. Na zasadzie, określonej w art. 179(1) kodeksu pracy, czyli pracownica w ciągu 21 dni od dnia porodu składa wniosek o udzielenie jej urlopu rodzicielskiego w całości, wówczas urlop rodzicielski jest udzielany bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, pracownica może z niego zrezygnować, a wówczas pozostałą część może, ale nie musi, wykorzystać ojciec dziecka
2. Na zasadzie, określonej w art. 182(1d) kodeksu pracy, czyli pracownica składa wniosek o udzielenie jej urlopu rodzicielskiego nie bezpośrednio po porodzie, ale z dołu, gdy kończy już korzystanie z urlopu macierzyńskiego.

Te dwa tryby udzielania urlopu rodzicielskiego różnią się od siebie zasadniczo. W pierwszym przypadku urlop rodzicielski udzielany jest bezpośrednio po urlopie macierzyńskim i od razu w całości, z kolei w drugim wspomnianym przypadku pracownica może urlop rodzicielski podzielić na części i wnioskować o każdą z nich osobno. Każda z tych części musi trwać co najmniej 8 tygodni, z wyłączeniem pierwszej części, która nie może być krótsza niż 6 tygodni oraz gdy pozostała do wykorzystania część urlopu rodzicielskiego jest krótsza niż 8 tygodni. Samego urlopu rodzicielskiego udziela się w tygodniach albo ich wielokrotnościach.

Urlop rodzicielski matki i ojca na zmianę

Co ważne, jeśli pracownica korzysta z urlopu rodzicielskiego udzielanego w tym drugim wspomnianym trybie, to przysługuje jej tzw. luźna część urlopu rodzicielskiego. Co do zasady każda z części urlopu rodzicielskiego powinna przypadać bezpośrednio po zakończeniu części poprzedniej, z pominięciem właśnie tej luźnej części. Ta luźna część urlopu rodzicielskiego, w wymiarze do 16 tygodni, nie musi przypadać bezpośrednio po części poprzedniej. Oznacza to, że pracownica może np. korzystać z urlopu rodzicielskiego, a następnie wrócić do pracy na jakiś czas i dopiero potem wykorzystać tę luźną część urlopu rodzicielskiego.

Co ważne – ta luźna część urlopu rodzicielskiego nie przysługuje, jeśli o udzielenie tego urlopu pracownica wnioskuje z góry, w ciągu 21 dni od dnia porodu. W przypadku udzielania urlopu rodzicielskiego z góry jest on bowiem udzielany w pełnym wymiarze.

Jeśli matka złożyła w ciągu 21 dni po porodzie wniosek o udzielenie jej urlopu rodzicielskiego w całości bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, to przekazanie części tego urlopu rodzicielskiego ojcu odbywa się na zasadzie rezygnacji przez matkę z urlopu rodzicielskiego. Składa ona pracodawcy wniosek o rezygnację z urlopu rodzicielskiego, z kolei ojciec dziecka składa swojemu pracodawcy wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego w związku z rezygnacją matki. Obydwa te wnioski powinny zostać złożone nie później niż na 21 dni przed planowaną datą przejęcia urlopu rodzicielskiego przez ojca. Może się potem okazać, że i ojciec będzie chciał zrezygnować ze swojej części urlopu rodzicielskiego, w takim wypadku tę pozostałą część może ponownie przejąć matka, z zastrzeżeniem procedury opisanej powyżej.

Jeśli natomiast urlop rodzicielski udzielany jest z dołu, pod koniec urlopu macierzyńskiego, to pracownica może wnioskować o udzielenie jej części tego urlopu, następnie kolejną część może oddać do wykorzystania ojcu, następną z kolei wykorzystać sama (albo również pozostawić ją do wykorzystania ojcu) itd. Co istotne – rodzice mogą uzgodnić, że tę luźną część urlopu rodzicielskiego wykorzystają (jedno albo drugie, albo nawet łącznie) dopiero za jakiś czas. Nie musi ona bowiem przypadać bezpośrednio po poprzedniej, zakończonej właśnie części urlopu rodzicielskiego.

Należy jeszcze pamiętać o tym, że przy wnioskowaniu o udzielenie części urlopu rodzicielskiego wnioskować o urlop liczony

w pełnych tygodniach i nie krótsze niż 8 tygodni. Jeśli np. matka dziecka wykorzysta po urlopie macierzyńskim część urlopu rodzicielskiego w wymiarze 6 tygodni, a następnie ojciec dziecka złoży wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego w wymiarze 5 tygodni i 4 dni, to pracodawca nie może takiego wniosku uwzględnić. Oczywiście, jeśli wniosek złożony jest prawidłowo, tzn. pracownik ma możliwość skorzystania z urlopu rodzicielskiego, składa w tym zakresie poprawny wniosek i wnioskuje o część nie krótszą niż 8 tygodni, to pracodawca musi co do zasady taki wniosek uwzględnić.

Więcej na ten temat w naszym najnowszym szkoleniu: Szkolenie online – uprawnienia pracownicze związane z rodzicielstwem.