Składki od umowy o dzieło

Umowy cywilnoprawne (umowa zlecenia i o dzieło), zwane potocznie, choć nie zawsze sprawiedliwie, umowami śmieciowymi, są wbrew pozorom nierzadko wygodnym dla obu stron takiej umowy rozwiązaniem. Pracodawcy, dzięki zawieraniu takich umów z własnymi pracownikami, nie muszą dodatkowo poszukiwać innych osób do wykonania określonych zadań. W praktyce umowy takie zawiera się często w miejsce umów o pracę, co w zasadzie jest dopuszczalne, ale z pewnymi warunkami (jeśli umowa zlecenia czy o dzieło spełnia przesłanki uznania jej za umowę o pracę, to pracodawca zawierając umowę cywilnoprawną, jeśli nie dopilnuje właściwej jej konstrukcji, ryzykuje spór sądowy o uznanie takiej umowy za umowę o pracę, ze wszystkimi tego konsekwencjami (założenie akt osobowych, prowadzenie ewidencji czasu pracy, korekty wynagrodzeń oraz składek ZUS i podatku itp.).

Umowy cywilnoprawne są korzystne również z punktu widzenia obciążeń publicznoprawnych, jednak pracodawca zawierając takie umowy ze swoim pracownikiem tak naprawdę finansowo wiele nie zaoszczędzi. Podpisując umowę o dzieło z własnym pracownikiem pracodawca i tak odprowadzi od niej składki.

Umowa o dzieło – czego należy dopilnować w treści

Na podstawie umowy o pracę pracownik wykonuje pracę w określonym miejscu i czasie oraz na rzecz i pod nadzorem pracodawcy, w sposób zorganizowany przez pracodawcę i z reguły z wykorzystaniem narzędzi pracodawcy. Z kolei przy takiej umowie pracodawca w zamian za pracę pracownika zobowiązany jest do wypłaty mu wynagrodzenia. Jeśli zatem zawarta umowa o dzieło zawiera wymienione powyżej regulacje (np. wskazano w niej miejsce wykonywania pracy, określony miesięczny system wypłaty wynagrodzeń, wskazano czas, w którym wykonawca dzieła będzie pracował oraz zlecający dzieło do wykonania zastrzega sobie możliwość nadzoru), to taka umowa może zostać uznana za umowę o pracę. Gotowy wzór umowy o dzieło, „bezpieczny dla pracodawcy”, a zatem nie zawierający potencjalnie niebezpiecznych elementów przypominających umowę o pracę, możesz znaleźć na naszej stronie w zakładce Wzory pism i umów.

Umowa o dzieło ze składkami ZUS

Obowiązująca obecnie ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych rozszerza kodeksową definicję pracownika. Do celów ubezpieczeń jako pracownicy traktowane są również osoby wykonujące umowy agencyjne, umowy zlecenia albo umowy o dzieło (pisaliśmy m.in. Emeryt na zleceniu jakie składki), jeśli taką umowę zawarły ze swoim pracodawcą obok istniejącej już umowy o pracę. Od razu zaznaczyć należy, iż w związku z powyższym pracodawca, który zgłosił swojego pracownika do ubezpieczeń w związku z zawarciem z nim umowy o pracę, nie zgłasza go ponownie, jeśli zawiera z nim umowę o dzieło (nie wypełnia nowego formularza ZUS ZUA), ale przychód, jaki dana osoba uzyskuje z umowy o dzieło, wykazuje na formularzu ZUS RCA łącznie z wynagrodzeniem z tytułu umowy o pracę. Dopiero od tak ustalonej podstawy składek pracodawca nalicza i odprowadza składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Ważne!!!

Przychód z umowy o dzieło w przypadku zawarcia jej z własnym pracownikiem jest traktowany jak przychód z umowy o pracę.

Pracodawcy nierzadko chcieliby zaoszczędzić na składkach ZUS i podatku, usiłując zawrzeć umowy o dzieło w taki sposób, aby wykazać, iż dotyczą one realizacji przez wykonawcę utworu w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, a samo dzieło ma być przejawem działalności twórczej pracownika o indywidualnym charakterze. Takie dzieło staje się przedmiotem ochrony przewidzianej w przepisach powołanej powyżej ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Fakt, iż dzieło może być wówczas utworem o charakterze naukowym, zwalnia pracodawcę z obowiązku odprowadzenia od takiej umowy o dzieło składek ZUS, pozwala też na uwzględnienie kosztów uzyskania przychodu z takiej umowy na poziomie 50 %.

Przestrzegam jednak przed nadużywaniem powoływania się na prawa autorskie w wypadku zawierania umów o dzieło, w znakomitej większości przypadków bowiem dzieło nie ma charakteru autorskiego. W powyższym zakresie wypowiedział się również Sąd Najwyższy, stwierdzając w swym wyroku z dnia 14 lutego 2012 roku sygn. III UZP 4/11, iż wynagrodzenie za pracę z tytułu nabycia przez pracodawcę autorskich praw majątkowych do utworu, stworzonego przez zatrudnionego pracownika stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (oraz pozostałe składki).

Co do zasady umowy o dzieło są zwolnione ze składek ZUS, chyba, że zostają zawarte z własnym pracownikiem. Jeśli umowa o dzieło taka została zawarta z własnym pracownikiem, dla pracodawcy oznacza to obowiązek opłacenia wszystkich składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Od zasady tej istnieje jednak wyjątek – jeśli umowa o dzieło została zawarta z pracownikiem, który dodatkowo prowadzi działalność gospodarczą, to jeśli taka umowa jest wykonywana przez niego w ramach tej działalności gospodarczej, to przychód pracownika z tej umowy o dzieło jest traktowany jako przychód z działalności gospodarczej, sama zaś umowa traktowana jest jako zawarta z odrębnym podmiotem gospodarczym. W takim wypadku z wynagrodzenia z tytułu umowy o dzieło nie nalicza się i nie odprowadza składek ani na ubezpieczenia społeczne, ani na zdrowotne (pracownik musi wynagrodzenie z takiej umowy rozliczyć „w księgowości własnej firmy”.

Umowa o dzieło bez składek ZUS

Jeśli dana osoba nie pozostaje nigdzie zatrudniona i zawiera umowę o dzieło, to takiej osoby zlecający dzieło do wykonania nie zgłasza do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego. Od takiej umowy nie odprowadza się bowiem składek ZUS, a jedynie podatek dochodowy. Jeśli zatem wykonawca dzieła osiąga przychody tylko z umowy o dzieło, to w związku z ta umową nie podlega ubezpieczeniom społecznym ani ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Składek nie płaci się również, jeśli wykonawca dzieła nie jest pracownikiem podmiotu, z którym zawarł umowę o dzieło.

Umowa o dzieło na urlopie macierzyńskim i wychowawczym

Zawarcie umowy o dzieło z pracownikiem, który przebywa na urlopie macierzyńskim czy wychowawczym, jak również pobierającym zasiłek macierzyński, nie powoduje powstania obowiązku ubezpieczeń społecznych ani ubezpieczenia zdrowotnego. Są to bowiem tzw. przerwy w opłacaniu składek. W trakcie tych urlopów umowa o pracę oczywiście obowiązuje nadal, jednakże pracodawca nie ma obowiązku opłacania składek ani na ubezpieczenia społeczne, ani na zdrowotne od umów o dzieło, zawartych z pracownikami, którzy na takich urlopach przebywają. Powyższe wynika z faktu, iż przebywanie na urlopie wychowawczym i pobieranie zasiłku macierzyńskiego stanowią zupełnie odrębne od umowy o pracę tytuły do ubezpieczeń.

Masz jakieś pytania czy wątpliwości, dotyczące umowy o dzieło? Podziel się w komentarzach.