Ustne wypowiedzenie umowy o pracę

Nic nie stoi na przeszkodzie, aby umowa o pracę pomiędzy pracodawcą i pracownikiem została zawarta w formie ustnej. Pracodawca i pracownik mogą w ten sposób uzgodnić istotne elementy umowy, która będzie wiążąca. Pracodawca powinien jednakże potwierdzić na piśmie warunki umowy przed przystąpieniem pracownika do pracy. Czy wobec faktu, iż umowa posiada formę pisemną, dopuszczalne jest jej ustne rozwiązanie?

Zasadą jest, iż rozwiązanie umowy winno mieć taką samą formę, jak jej zawarcie, a więc winno nastąpić na piśmie. Ta oczywista pozornie sprawa może przysporzyć pracodawcy wielu nieprzyjemności. Co bowiem, jeśli pracodawca ustnie poinformuje pracownika, iż nie jest zadowolony z wyników jego pracy i zamierza wypowiedzieć mu umowę, a pracownik uzna, że do takiego wypowiedzenia właśnie doszło?

Pracownik ma pełne prawo (i w pewnych sytuacjach nawet interes) w tym, aby tak uznać. Pogląd taki utrwalony został w orzecznictwie Sądu Najwyższego. Przykładowo w swym wyroku z dnia 24 marca 1999 roku sygn. I PKN 631/98 Sąd Najwyższy uznał, iż ustne oświadczenie woli pracodawcy o rozwiązaniu umowy o pracę, przekazane pracownikowi przez bezpośredniego przełożonego jest skuteczne. Skuteczność ta oznacza, iż swój bieg rozpoczyna okres wypowiedzenia. Do tego, aby ustne wypowiedzenie umowy o pracę było skuteczne wystarczy, aby pracodawca w sposób dostatecznie zrozumiały dla pracownika wyraził swoją wolę wypowiedzenia mu umowy.

O ile jednak wypowiedzenie ustne jest skuteczne, to z prawnego punktu widzenia jest ono wadliwe. Wadliwość ta wynika z braku zachowania formy i dla pracodawcy może być niebezpieczna o tyle, że wywołuje skutki prawne i doprowadza do rozwiązania umowy o pracę, dając tym samym pracownikowi możliwość odwoływania się do sądu pracy. Nie zawsze jednak pracownik ma interes w tym, aby takie ustne wypowiedzenie zaskarżyć. W szczególności, mając na względzie powstały i zaostrzający się konflikt z pracodawcą, pracownik może nie korzystać z możliwości odwołania się od wypowiedzenia, tylko poczeka do upływu jego terminu. Jeśli ustne wypowiedzenie umowy o pracę nie zostało zaskarżone, to umowa kończy się wraz z upływem okresu wypowiedzenia. A skoro to pracodawca rozwiązał umowę za wypowiedzeniem, to pracownikowi przysługują różnego rodzaju uprawnienia, jak chociażby prawo do odprawy (którego by nie miał, gdyby sam wypowiedział umowę o pracę).

Konkludując – ustne wypowiedzenie umowy o pracę jest skuteczne, ale wadliwe. Skuteczne, gdyż rozpoczyna bieg okresu wypowiedzenia (ze wszystkimi tego konsekwencjami), wadliwe natomiast, gdyż winno zostać sporządzone w formie pisemnej. Zaznaczyć należy na koniec, iż jeśli wypowiedzenie to dotyczy umowy o pracę na czas nieokreślony, pracownik, oprócz formy wypowiedzenia, może skarżyć do sądu również i jego zasadność, brak pouczenia przez pracodawcę o możliwości odwołania się do sądu pracy itp.