Zaliczkę na podatek dochodowy z wynagrodzenia za pracę oblicza się zgodnie ze sposobem, wskazanym w art. 32 ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych. Od razu podkreślić należy, iż określony w powołanym przepisie sposób dotyczy w praktyce każdego przypadku, czyli zarówno pracy na pełnym etacie, z wysokim wynagrodzeniem, jak i pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy z niskim wynagrodzeniem, czy też w sytuacji, gdy pracownik przepracował jedynie kilka dni w miesiącu. Należy jednak zwrócić uwagę na jedną rzecz – wyliczony podatek obniża się o część składki zdrowotnej (art. 27b ust. 2 ustawy o pdof), a w przypadku niskiego wynagrodzenia brutto może okazać się, że ta część składki zdrowotnej, obniżająca podatek dochodowy, jak również cała składka zdrowotna, są wyższe niż wyliczona zaliczka.
Wielu pracodawców zastanawia się, co w takim przypadku zrobić. Naliczony podatek wynosi wówczas „0” i pojawiają się wątpliwości, czy to poprawny wynik. Okazuje się, że w niektórych przypadkach faktycznie może się tak zdarzyć – pracownik otrzymuje niskie wynagrodzenie brutto, od którego naliczona zaliczka na podatek dochodowy będzie zerowa. Kiedy taka sytuacja może mieć miejsce? Omówmy te sytuacje i pokażmy je na konkretnych przykładach.
Zerowa zaliczka na podatek dochodowy z wynagrodzenia pracownika
Stosownie do art. 32 ustawy o pdof, zaliczkę na podatek dochodowy od wynagrodzenia oblicza się w ten sposób, że przychód ze stosunku pracy obniża się o sumę składek na ubezpieczenia społeczne oraz przysługujące pracownikowi koszty uzyskania przychodu (podstawowe 111,25 zł oraz podwyższone 139,06 zł dla osób, dojeżdżających do zakładu pracy z innej miejscowości), a od ustalonego w ten sposób dochodu nalicza się zaliczkę na podatek dochodowy odpowiednio 18% albo 32%, w zależności od tego, w którym progu podatkowym „znajduje się pracownik”. Jak to się odbywa, pokażemy na przykładzie poniżej.
Oczywiście, jeśli pracownik złożył oświadczenie PIT-2, obliczoną zgodnie z powyższym sposobem zaliczkę na podatek dochodowy obniża się o tzw. ulgę podatkową w wysokości 46,33 zł miesięcznie. Aby ostatecznie ustalić kwotę przelewu podatku do urzędu skarbowego, otrzymaną po pomniejszeniu zaliczki na podatek dochodowy o ulgę podatkową kwotę pomniejsza się jeszcze o 7,75% podstawy składki zdrowotnej. Co istotne, o ile zaliczkę na podatek pomniejsza się o 7,75% podstawy składki zdrowotnej, to z wynagrodzenia pracownika pobiera się całą składkę, która wynosi 9% podstawy. Wynika to wprost z treści art. 83 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Jednocześnie z tego samego przepisu wynika, iż jeśli składka na ubezpieczenie zdrowotne jest wyższa od wyliczonej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, to składkę zdrowotną obniża się do wysokości tej zaliczki.
W praktyce kadrowej w związku z powyższym można wyróżnić trzy przypadki. Pierwszy przypadek jest taki, gdy cała składka zdrowotna 9% podstawy jest wyższa od zaliczki na podatek dochodowy, natomiast część odliczalna składki zdrowotnej w wysokości 7,75% podstawy jest niższa od kwoty zaliczki. W takiej sytuacji składkę zdrowotną 9% podstawy obniża się do wysokości zaliczki na podatek dochodowy, w obniżonej wysokości potrąca się ją z wynagrodzenia pracownika, a następnie od zaliczki na podatek dochodowy odlicza się składkę zdrowotną 7,75% podstawy. Jak to wygląda na konkretnych liczbach?
Załóżmy, że pracownik pracuje na 1/4 etatu z pensją w wysokości 800 zł. Pracownik ten ma prawo do podstawowych kosztów uzyskania przychodu 111,25 zł oraz ulgi podatkowej w kwocie 46,33 zł. Wyliczenia są następujące:
- Podstawa składek społecznych: 800 zł
- Składki społeczne: 13,71% z 800 zł = 109,68 zł
- Podstawa składki zdrowotnej: 800 – 109,68 = 690,32 zł
- Składka zdrowotna 9% z 690,32 = 62,13 zł
- Składka zdrowotna odliczalna od podatku: 7,75% z 690,32 = 53,50 zł
- Koszt uzyskania przychodu: 111,25 zł
- Podstawa podatku: 800 – 109,68 – 111,25 = po zaokrągleniu 579 zł
- Zaliczka na podatek: 18% z 579 – 46,33 zł = 57,89 zł
- Składka zdrowotna 9% ograniczona do wysokości zaliczki: 57,89 zł
- Składka zdrowotna faktycznie odliczona od zaliczki: 53,50 zł
- Podatek do urzędu skarbowego: 57,89 – 53,50 = po zaokrągleniu 4 zł
- Netto do wypłaty: 800 – 109,68 – 57,89 – 4 = 628,43 zł
Drugi przypadek jest taki, że składka zdrowotna 9% podstawy, jak i składka zdrowotna w części odliczalnej 7,75% podstawy są wyższe od zaliczki na podatek dochodowy. W takim przypadku składkę zdrowotną obniża się do wysokości zaliczki na podatek dochodowy i w tak obniżonej wysokości potrąca z wynagrodzenia pracownika oraz odlicza od zaliczki na podatek dochodowy. Pokażmy to na kolejnym przykładzie:
Załóżmy, że pracownik pracuje na 1/4 etatu z wynagrodzeniem w kwocie 650 zł miesięcznie. Pracownik ma prawo do podstawowych kosztów uzyskania przychodu 111,25 zł oraz ulgi podatkowej 46,33 zł. Wyliczenie pensji netto oraz składek i zaliczki na podatek do urzędu skarbowego są następujące:
- Podstawa składek społecznych: 650 zł
- Składki społeczne: 13,71% z 650 zł = 89,12 zł
- Podstawa składki zdrowotnej: 650 – 89,12 = 560,88 zł
- Składka zdrowotna 9% z 560,88 = 50,48 zł
- Składka zdrowotna odliczana od podatku: 7,75% z 560,88 = 43,47 zł
- Koszt uzyskania przychodu: 111,25 zł
- Podstawa podatku: 650 – 89,12 – 111,25 = po zaokrągleniu 450 zł
- Zaliczka na podatek: 18% z 450 -46,33 = 34,67 zł
- Składka zdrowotna ograniczona do wysokości zaliczki: 34,67 zł
- Składka zdrowotna faktycznie odliczona od zaliczki: 34,67 zł
- Podatek do urzędu skarbowego: 34,67 – 34,67 = 0 zł
- Netto do wypłaty: 650 – 89,12 – 34,67 – 0 = 526,21 zł
Trzeci przypadek to taki, w którym wyliczona zaliczka na podatek dochodowy jest zerowa. Jeśli taka sytuacja ma miejsce, składkę zdrowotną również obniża się do zera. Pokażmy to na kolejnym przykładzie:
Pracownik został zatrudniony z dniem 28 lipca i ponieważ przepracował jedynie 2 dni robocze (pozostałe dwa dni lipca to był weekend), zarobił jedynie 240 zł brutto. Pracownik ma prawo do podstawowych kosztów uzyskania przychodu 111,25 zł i ulgi podatkowej 46,33 zł. Wyliczenia są następujące:
- Podstawa składek społecznych: 240 zł
- Składki społeczne: 13,71% z 240 = 32,90 zł
- Podstawa składki zdrowotnej: 240 – 32,90 = 207,10 zł
- Składka zdrowotna: 9% z 207,10 = 18,64 zł
- Składka zdrowotna odliczana od podatku: 7,75% z 207,10 = 16,05 zł
- Koszt uzyskania przychodu: 111,25 zł
- Podstawa podatku: 240 – 32,90 – 111,25 = po zaokrągleniu 96 zł
- Zaliczka na podatek: 18% z 96 zł – 46,33 = 0 (podatek nie może być ujemny, jeśli wychodzi ujemy wynik, zaliczka wynosi 0
- Składka zdrowotna ograniczona do wysokości zaliczki: 0 zł
- Składka zdrowotna faktycznie odliczona od zaliczki: 0 zł
- Podatek do urzędu skarbowego: 0 zł
- Netto do wypłaty: 240 zł – 32,90 – 0 – 0 = 207,10 zł
Jak widzisz, nie jest to trudne. Jeśli interesuje Cię tematyka list płac, zapoznaj się z naszym artykułem, w którym kompleksowo omawiamy sposób naliczania listy płac: jak się liczy listę płac. Oczywiście należy pamiętać, że jeśli pracownik ma jakieś inne składniki wynagrodzeń,
które podlegają ozusowaniu, należy je uwzględnić na pozycji pierwszej w powyższych obliczeniach (dodać do pozycji pierwszej). Z kolei jeśli pracownik ma prawo do nagrody jubileuszowej czy innych składników, które są opodatkowane, ale zwolnione z ZUS, to należy je w powyższych obliczeniach dodać do podstawy podatku w pozycji 7 i dopiero końcowy wynik zaokrąglić do pełnej złotówki.
