Pożyczka na cele mieszkaniowe z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych

Pożyczka na cele mieszkaniowe to jedna z form świadczenia, jakie pracownicy mogą otrzymywać ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Ponieważ jednak nie w każdym zakładzie fundusz jest obowiązkowy, powstaje pytanie, czy pożyczka na cele mieszkaniowe może być udzielana jako „zwykła” pożyczka z zakładu pracy – np. udzielana przez pracodawcę ze środków obrotowych.

Pożyczka na cele mieszkaniowe z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych czy pożyczka z zakładu pracy z pewnością nie pokryje kosztów zakupu całego mieszkania, ale może być częścią wkładu własnego czy np. pozwoli pracownikowi na częściowe pokrycie kosztów remontu domu czy mieszkania.

Pożyczka na cele mieszkaniowe z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych może zostać przez pracownika przeznaczona na budowę domu, zakup domu czy mieszkania, rozbudowę lokalu mieszkalnego, adaptację strychów, garaży czy innych pomieszczeń, wykup lokalu na własność czy pokrycie kosztów najmu lokalu mieszkalnego.

Ponieważ środki funduszu socjalnego w zakładzie pracy (jeśli pracodawca go tworzy) są z reguły ograniczone powstaje pytanie, czy pożyczka na cele mieszkaniowe z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych należy się każdemu pracownikowi, który o nią wystąpi?

Co w przypadku, gdy na taką pożyczkę mieszkaniową z ZFŚS jest więcej chętnych, a budżet funduszu nie pozwala na przyznanie pożyczek mieszkaniowych każdemu pracownikowi, który o taką pożyczkę wystąpił? Jak ma zachować się pracodawca? Czy może odmówić wypłaty świadczenia ze względu na brak środków?

Pożyczka na cele mieszkaniowe z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych

Pierwsza najważniejsza rzecz – kto może ubiegać się o pożyczkę mieszkaniową z ZFŚS? Czy są tu jakieś ograniczenia? Tę kwestię, jak zresztą w ogóle sprawy związane z funkcjonowaniem funduszu socjalnego w firmie reguluje ustawa z dnia 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. W praktyce krąg osób uprawnionych do określonych świadczeń zostaje doprecyzowany regulaminem funduszu.

Natomiast regulamin nie może zawierać przepisów dyskryminujących, przykładowo pożyczka na cele mieszkaniowe z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych może przysługiwać jedynie pracownikom, ale już nie byłym pracownikom (więcej o tym za chwilę).

Zgodnie z przepisem art. 2 ust. 5 ustawy o zfśs osobami uprawnionymi do korzystania ze środków funduszu (a więc m.in. takimi, którym potencjalnie może należeć się pożyczka na cele mieszkaniowe z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych) są pracownicy i ich rodziny, emeryci (pisaliśmy m.in. pracownik ma wiek emerytalny i tutaj: zatrudnienie emeryta na zleceniu i tutaj: pracownik idzie na emeryturę), byli pracownicy oraz ich rodziny i inne osoby, którym w regulaminie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych przyznano prawo do określonych świadczeń.

Tyle, że pracodawca może ograniczyć prawo do pożyczek mieszkaniowych z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych – przykładowo taka pożyczka na cele mieszkaniowe z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych może nie należeć się byłym pracownikom czy emerytom, co więcej.

Taka pożyczka nie jest pomocą bezzwrotną, ona musi zostać przez pracownika spłacona, a więc w interesie pracodawcy jest, aby mieć niejako pewność, że ta pożyczka mieszkaniowa z zfśs zostanie spłacona.

Pomoc na cele mieszkaniowe ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych może być pomocą zwrotną albo bezzwrotną. Pożyczka na cele mieszkaniowe z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych jest pomocą zwrotną.

Ona może oczywiście zostać potem w całości czy w części umorzona, ale co do zasady pracownik ma obowiązek zwrotu środków, jakie w ramach pożyczki dostał.

Co ważne – pożyczka na cele mieszkaniowe z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych jest traktowana tak samo, jak inne świadczenia socjalne, a więc kwestie jej przyznawania powinny być związane z kryterium dochodowym.

Druga rzecz – ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych wskazuje, że pożyczka ze środków funduszu może być przyznana jedynie na cele mieszkaniowe.

Nie ma zatem możliwości, aby przyznać pracownikowi pożyczkę na cele niezwiązane z celami mieszkaniowymi. W praktyce pracodawca może mieć problem, aby zweryfikować, czy otrzymaną pożyczkę na cele mieszkaniowe z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych pracownik rzeczywiście przeznaczył na cele mieszkaniowe, niemniej ubiegając się o przyznanie takiej pożyczki pracownik ubiega się o pożyczkę na cele mieszkaniowe, a nie po prostu pożyczkę na dowolny cel.

Pożyczki inne niż mieszkaniowe pracodawca może przyznawać pracownikom jedynie ze środków obrotowych. Niedopuszczalne jest przyznawanie pożyczek innych niż pożyczka na cele mieszkaniowe ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.

Pożyczki mieszkaniowe w pracy

Pożyczka na cele mieszkaniowe z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych może być udzielona zarówno na pozyskanie mieszkania czy domu, ale również remont, ulepszenie, adaptację np. dla potrzeb osoby niepełnosprawnej (o niepełnosprawnych pisaliśmy m.in. czas pracy pracownika niepełnosprawnego).

Same zasady udzielania pożyczek mieszkaniowych ze środków zfśs muszą natomiast zostać doprecyzowane w regulaminie funduszu. Sama ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych wskazuje jedynie, że

działalność socjalna pracodawcy to m.in. udzielanie zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową

A zatem pożyczka na cele mieszkaniowe z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych wymaga z jednej strony pisemnego wniosku, a z drugiej zawarcia odpowiedniej umowy. Co ważne – pożyczka na cele mieszkaniowe z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych jako świadczenie z funduszu powinna być również uzależniona od sytuacji rodzinnej i materialnej pracownika.

Można to rozwiązać np. w ten sposób, że osoby z niższymi dochodami czy o trudniejszej sytuacji rodzinnej i materialnej otrzymują pożyczkę mieszkaniową z zfśs z nieco niższym oprocentowaniem albo z dłuższym okresem spłaty pożyczki.

Sama pożyczka na cele mieszkaniowe ze środków zfśs musi zostać unormowana w regulaminie. Regulamin funduszu powinien przewidywać:

1. Cele, na jakie może zostać udzielona pożyczka na cele mieszkaniowe i na co pracownik czy osoba upoważniona może ją przeznaczyć
2. Osoby uprawnione do otrzymania pożyczki
3. Okresy spłaty pożyczki, jej oprocentowanie
4. Określenie, kto może zostać poręczycielem czy wskazanie innych sposób zabezpieczenia pożyczki na cele mieszkaniowe
5. Na jakich zasadach pożyczka na cele mieszkaniowe z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych może zostać przeznaczona
6. Kiedy pożyczka może zostać umorzona – przykładowo pożyczka na cele mieszkaniowe z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych zostaje umorzona w razie śmierci pracownika (pisaliśmy m.in. na naszym innym blogu o wynagrodzeniu po śmierci pracownika: https://spdszkolenia.pl/wyplata-wynagrodzenia-po-smierci-pracownika/)

Wniosek o pożyczkę na cele mieszkaniowe z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych

Aby udzielenie pożyczki mieszkaniowej z zfśs było możliwe, pracownik musi złożyć wniosek. Przepisy ustawy nie regulują tego, jak ma wyglądać wniosek o pożyczkę mieszkaniową z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych – to już jest regulowane na poziomie każdego zakładu. W każdym razie we wniosku pracownik może również wskazać sposób zabezpieczenia pożyczki na cele mieszkaniowe, np. wskazać poręczycieli.

Po złożeniu wniosku, jeśli fundusz dysponuje odpowiednimi środkami i pożyczka na cele mieszkaniowe z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych może zostać przyznana, zawiera się umowę o pożyczkę mieszkaniową z zfśs. Umowa musi mieć formę pisemną. Umowa pożyczki na cele mieszkaniowe z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych określa przede wszystkim:

1. Datę i miejsce zawarcia umowy
2. Strony umowy
3. Kwotę pożyczki na cele mieszkaniowe
4. Warunki spłaty pożyczki i jej zwrotu
5. Możliwość i warunki wypowiedzenia umowy
6. Podpisy stron.

Regulamin funduszu określa maksymalną kwotę pożyczki – pożyczka na cele mieszkaniowe ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych jest z reguły ograniczana do górnej wysokości, ewentualnie w regulaminie wskazuje się po prostu sztywną kwotę pożyczki.

https://spdszkolenia.pl/course/w-przygotowaniu-zakladowy-fundusz-swiadczen-socjalnych/

Pożyczka na cele mieszkaniowe jest spłacana po jej udzieleniu w ten sposób, że ratę pożyczki potrąca się z wynagrodzenia pracownika. Zapis o zgodzie na potrącenie może zostać zawarty w umowie pożyczki – jeśli nie został, zgodnie z art. 91 §1 kodeksu pracy może ona być potrącana z wynagrodzenia jedynie za pisemną zgodą pracownika.

Trzeba pamiętać o kwocie wolnej – jeśli wynagrodzenie pracownika nie jest specjalnie wysokie (pisaliśmy m.in. wynagrodzenie w umowie o pracę), należy pamiętać, że kwotą wolną w przypadku potrąceń dobrowolnych jest 80% minimalnego wynagrodzenia netto (pisaliśmy: minimalne wynagrodzenie od brutto do netto).

Pożyczka na cele mieszkaniowe z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych i jej spłata zabezpieczone są z reguły poręczycielami. W razie, gdy zaciągający pożyczkę pracownik przestaje ją spłacać, do spłaty pozostałej części pożyczki zobowiązani są właśnie poręczyciele.

Umowę pożyczki regulują przepisy Kodeksu cywilnego i dochodzenie przez każdą ze stron umowy roszczeń z tytułu niewykonania warunków umowy będzie podlegać rozpatrzeniu przez sąd powszechny.

W przypadku gdy stroną dochodzącą roszczeń jest pracodawca, wszelkie koszty procesowe ponosi on z własnych środków, gdyż przepisy nie dopuszczają możliwości wydatkowania na taki cel środków funduszu.

Pomoc mieszkaniowa (zwrotna i bezzwrotna) ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych jest pomocą celową. Pracodawca jako zarządzający funduszem ma obowiązek dopilnować prawidłowości wykorzystywania środków funduszu, w tym prawidłowego udzielania pożyczek mieszkaniowych.

Obowiązkiem pracodawcy jest zebranie od wnioskodawcy (lub już pożyczkobiorcy) dokumentów dowodzących, na jaki cel zamierza przeznaczyć pomoc. Należy żądać udokumentowania prawidłowości wydatkowanych pieniędzy.

Szczegóły dotyczące rodzaju dokumentów, które będą akceptowane przy udzielaniu pożyczek, powinny być zamieszczone w regulaminie funduszu. Regulamin powinien również rozstrzygać, jakiego rodzaju pomoc świadczy zakład, w jakiej wysokości i czy wszyscy pracownicy są uprawnieni do skorzystania z niej.

Pożyczka na cele mieszkaniowe jest świadczeniem, które uzależnione jest od sytuacji rodzinnej i majątkowej pracownika, ale nie zależy od wymiaru etatu (pisaliśmy m.in. co traci pracownik na pół etatu) czy rodzaju umowy – umowa na czas określony czy czas nieokreślony (pisaliśmy m.in. umowa na czas określony – o czym należy pamiętać)

Pożyczka na cele mieszkaniowe z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych może być oprocentowana. Może ona zostać umorzona, jeśli np. pracownik znalazł się w szczególnie trudnej sytuacji materialnej. Należy pamiętać, że kwota umorzonej pożyczki na cele mieszkaniowe jest dla pracownika przychodem i należy od niej naliczyć zaliczkę na podatek dochodowy.

W razie, gdy umowa o pracę zostaje wypowiedziana (pisaliśmy m.in. wypowiedzenie umowy na czas nieokreślony), pracownik ma obowiązek zwrotu pozostałej do spłaty części pożyczki.

Może on również zawrzeć porozumienie z pracodawcą, że pozostałą część pożyczki na cele mieszkaniowe nadal będzie spłacał w ratach – jak dotychczas. Należy pamiętać, że pożyczka na cele mieszkaniowe ze środków ZFŚS jest świadczeniem, przy przyznawaniu którego należy kierować się kryteriami socjalnymi.

Czytaj także: Wczasy pod gruszą komu się należą

W praktyce zdarza się, że pożyczka taka jest przyznawana w takiej samej wysokości i na takich samych warunkach wszystkim pożyczającym, ale nie jest to do końca dobre rozwiązanie – mimo wszystko należy przy jej przyznawaniu brać pod uwagę kryteria socjalne.