Umowa o pracę na czas określony jest jednym z rodzajów umów, wskazanym w art. 25 par. 1 kodeksu pracy. Jest to pełnoprawna forma zatrudnienia, pod względnem uprawnień i obowiązków pracowniczych w niczym oczywiście nie ustępuje umowie na czas nieokreślony.
Co więcej, od 26 kwietnia 2023 roku, po wejściu w życie dużej nowelizacji Kodeksu pracy, umowa o pracę na czas określony stała się bardziej „stabilną” formą zatrudnienia – od tego dnia pracodawca musi wskazać przyczynę jej wypowiedzenia (więcej o tym za chwilę).
Umowa o pracę na czas określony – kodeksowe limity
Umowa o pracę na czas określony nie może być zawierana bez żadnych ograniczeń. Zarówno ilościowe, jak i czasowe zatrudnianie na podstawie umów o pracę na czas określony jest ograniczone.
Co do zasady taką umowę z jednym pracownikiem można zawrzeć jedynie trzy razy, a łączny okres zatrudnienia na umowach na czas określony zawieranych z jednym pracownikiem nie może przekraczać trzech – z pewnymi wyjątkami, o których za chwilę.
W każdym razie – umowa na czas określony jest pełnoprawną formą zatrudnienia, a jej szczególną odmianą jest umowa na zastępstwo. Od razu należy podkreślić – umowa na zastępstwo nie jest osobnym rodzajem umowy o pracę, jest ona zawierana z pracownikiem w celu wykonywania pracy w zastępstwie nieobecnego pracownika, przez czas jego nieobecności.
Może Cię zainteresuje: Wypowiedzenie umowy zlecenia
Jedynie okres zatrudnienia na podstawie umowy w celu zastępstwa pracownika nie jest ograniczony w czasie – umowę na zastępstwo można zawierać więcej niż trzy razy pod rząd, a łączny czas ich trwania może przekraczać 33 miesiące.
W każdym razie – na podstawie umów terminowych na czas określony pracodawca zawrze z pracownikiem umowę maksymalnie trzy razy – umowa na czas określony między tymi samymi strnami może być zawarta max 3 razy.
Kolejna umowa o pracę na czas określony staje się de facto umową na czas nieokreślony – pamiętaj, od dnia zawarcia czwartej umowy o pracę na czas określony umowa o pracę na czas określony staje się zatrudnieniem na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony.
Umowa na czas nieokreślony od dnia zawarcia czwartej umowy o pracę na czas określony
To nawiązanie umowy o pracę na czas określony po raz czwarty z tym samym pracownikiem staje się zatrudnieniem na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony z automatu (okres próbny nie liczy się do tych limitów). Nawet, gdyby pracownik chciał, aby ta czwarta umowa o pracę na czas określony została zawarta na pewien przedział czasu, jest to co do zasady niemożliwe.
Wspomnieliśmy, że łączny okres zatrudnienia na podstawie umowy na czas określony nie może przekraczać 33 miesięcy. Od tego ograniczenia są pewne wyjątki, wskazane w przepisie art. 25(1) par. 4 kodeksu pracy. Stosownie do powołanego przepisu:
§ 4. Przepisu § 1 (a więc limitów) nie stosuje się do umów o pracę zawartych na czas określony:
1) w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
2) w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym,
3) w celu wykonywania pracy przez okres kadencji,
4) w przypadku gdy pracodawca wskaże obiektywne przyczyny leżące po jego stronie
O ile pierwsze trzy punkty (zastępstwo, prace sezonowe, okres kadencji) nie budzą wątpliwości odnośnie przekraczana limitów umów na czas określony, tak w praktyce może pojawić się problem ze wskazaniem przyczyn zawarcia umowy na czas określony bez uwzględnienia limitu czasowego, o których mowa w punkcie 4 powyżej. Okoliczności zawarcia umowy o pracę na czas określony ponad limit mogą wynikać z potrzeb pracodawcy
Do takich przyczyn przekroczenia limitów umów na czas określony zaliczyć np. można czas trwania projektu – jeśli pracodawca zatrudnia pracownika na czas określony do realizacji pewnego zadania, które – jak z góry wiadomo – potrwa dłużej niż 33 miesiące, a czas realizacji nie zależy od pracodawcy, ale czynników zewnętrznych, można pracownika zatrudnić na czas określony ponad kodeksowy limit 33 miesięcy na podstawie umów terminowych na czas określony.
Uwaga – okres próbny nie musi poprzedzać zatrudnienia na czas określony. Umowa na okres próbny jest dobrowolna. Łącznie zatem limit zatrudnienia na umowach terminowych to 36 miesięcy – max 3 miesiące okresu probnego i 33 miesiące czas określony. Liczba zawartych umów terminowych to łącznie cztery.
Zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony – prace sezonowe
Zatrudnienie na okres dłuższy niż 33 miesiące w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym nie wymaga wyjaśnienia – przykładowo zatrudniamy palacza, który wykonuje swoje obowiązki jedynie w okresie grzewczym.
No więc zawieramy z nim umowę na czas określony na kilka miesięcy sezonu zimowego, potem ponownie możemy zawrzeć umowę na kolejny sezon zimowy itd.
Są to ewidentnie uzasadnione okoliczności leżące po stronie pracodawcy. W ten sposób przekraczamy limity trzech umów na czas określony i łączny czas ich trwania 33 miesiące, ale wskazany powyżej przepis pozwala na to wprost.
Umowa na czas określony od kiedy?
Dla formalności – zawarcie umowy o pracę nie oznacza, że pracownik wykonuje swoje obowiązki od tego dnia. Może być tak, że data zawarcia umowy będzie inna niż dzień, w którym formalnie stosunek pracy nawiąże się. Nowelizacja kodeksu pracy z 26 kwietnia 2026 roku i art. 26 kodeksu pracy: Stosunek pracy nawiązuje się w dniu określonym w umowie jako dzień rozpoczęcia pracy.
Dodać należy, że np. podpisanie aneksu w trakcie trwania umowy o pracę na czas określony, mającego na celu przedłużenie umowy, jest uznawane za zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony. Umowy terminowe mogą być zmieniane w zakresie warunków, można aneksem czy wypowiedzeniem zmieniającym zmienić stanowisko pracy pracownika, ale nie wydłużyć umowy na czas określony.
W przypadku zawarcia umowy o pracę na czas określony i następnie wydłużenia jej aneksem dochodzi do zawarcia kolejnej umowy o pracę na czas określony – warto o tym pamiętać.
Dla formalności – oczywiście kodeks pracy nie zabrania przekształcenia umowy o pracę na czas określony w umowę na czas nieokreślony, niemniej lepiej jest jednak zakończyć trwającą umowę – najlepiej rozwiązać ją za porozumieniem stron, a dopiero potem doprowadzić do zawarcia nowej umowy, tym razem już na czas nieokreślony.
Wspomnieliśmy – od dnia 26 kwietnia 2023 wypowiedzenie umowy na czas określony, pochodzące od pracodawcy, wymaga uzasadnienia. Wypowiadając pracownikowi umowę o pracę na czas określony pracodawca musi wskazać konkretne, obiektywne przyczyny leżące po stronie pracownika. Warto o tym pamiętać już przy zawieraniu umów.
Wypowiedzenie umowy o pracę na czas określony i ochrona przed wypowiedzeniem
Wiesz już, że wypowiedzenie umowy o pracę na czas określony, pochodzące od pracodawcy, wymaga uzasadnienia. Warto wspomnieć o kilku kwestiach, związanych z okresem wypowiedzenia oraz ochroną przed wypowiedzeniem.
Przede wszystkim pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownicy w ciąży, pracownikowi w wieku ochronnym przed emeryturą, pracownikowi w trakcie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy.
Do tego jeszcze stosownie do przepisu art. 177 par. 3 kodeksu pracy umowa o pracę na czas określony zawarta na czas określony albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu.
Wypowiadanie umów na czas określony – okres wypowiedzenia umowy na czas określony
W przypadku umowy na czas określony okres wypowiedzenia umowy zależy od stażu u pracodawcy i wynosi:
Art. 36. § 1. Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony i umowy o pracę zawartej na czas określony jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi:
1) 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy;
2) 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy;
3) 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.
Ten okres zatrudnienia, od którego zależy długość okresu wypowiedzenia uwzględnia wszystkie rodzaje umów o pracę u danego pracodawcy, bez względu na przerwy między nimi. Nie uwzględnia natomiast umowy zlecenia – nie jest ona sposobem nawiązania stosunku pracy, a zatrudnieniem cywilnoprawnym (pisaliśmy także: Umowa zlecenia z własnym pracownikiem).
Wypowiedzenie umowy na czas określony – w formie pisemnej, ale ustna skuteczna
Dla formalności – wypowiedzenie umowy na czas określony następuje w formie pisemnej, a jeśli pochodzi od pracodawcy, wymaga wskazania przyczyny wypowiedzenia i pouczenia dla pracownika o możliwości odwołania się do sądu pracy (czytaj także: Za co pracodawca może zwolnić).
Jednocześnie należy podkreślić, iż wypowiedzenie umowy na czas określony dokonane w formie ustnej jest skuteczne – obarczone wadą, ale skuteczne, czyli powoduje, że swój bieg rozpocznie okres wypowiedzenia.
Rozwiązanie umowy na czas określony następuje z dniem, do jakiego umowa ta została zawarta albo z upływem okresu wypowiedzenia, a w każdej chwili możliwe jest rozwiązanie jej za porozumieniem stron.
W każdym razie – jeśli okres wypowiedzenia jest miesięczny i umowa zostaje wypowiedziana np. 14 kwietnia, to miesięczny okres wypowiedzenia upłynie z dniem 31 maja, a trzymiesięczny okres wypowiedzenia z dniem 31 lipca.
Czytaj również: Zatrudnienie po stażu
Z kolei przy dwutygodniowym okresie wypowiedzenia liczymy dwa tygodnie „od dnia do dnia” i jeszcze do najbliższej soboty – z tym dniem umowa rozwiązuje się.
Odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę
Wspominaliśmy, że jeśli pracodawca wypowiada umowę o pracę na czas określony, wskazuje przyczynę wypowiedzenia leżącą po stronie pracownika, ale też po jego stronie, jeśli jest nią np. likwidacja stanowiska pracy.
Dla formalności – po nowelizacji kodeksu pracy i zmianach, obowiązujących od 26 kwietnia 2023 o zamiarze wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas określony lub umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony pracodawca zawiadamia na piśmie reprezentującą pracownika zakładową organizację związkową, podając przyczynę uzasadniającą rozwiązanie umowy.
Jeśli pracownik nie zgadza się z wypowiedzeniem, może w terminie 21 dni odwołać się do sądu pracy. W razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas określony lub umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy – stosownie do żądania pracownika – orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu – o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu (czytaj również: Błąd w wypowiedzeniu umowy).
Jednocześnie jeżeli przed wydaniem orzeczenia upłynął termin, do którego umowa o pracę zawarta na czas określony miała trwać, lub jeżeli przywrócenie do pracy byłoby niewskazane ze względu na krótki okres, jaki pozostał do upływu tego terminu, pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie.
Podsumowanie
Posumowując: Zatrudnienie na podstawie umowy o pracę na czas określony – max 3 razy z tym samym pracownikiem, na łączny okres zatrudnienia do 33 miesięcy. Przy zawarciu umowy tego rodzaju limity można ominąć, jeśli zachodzą okoliczności wskazane w art. 25(1) par. 4 kodeksu pracy.
Wypowiedzenie umowy na czas określony wymaga – od dnia 26 kwietnia 2023 – wskazania przyczyny, np. winy pracownika i naruszenia przez niego obowiązków pracowniczych. Od wypowiedzenia pracownik może odwołać się do sądu pracy.
