Wielu pracodawców, zatrudniających obywateli innych krajów (w szczególności obywateli Ukrainy) zastanawia się, czy Ukraińcy, jako pracownicy innej narodowości i innego wyznania mogą korzystać z dni wolnych od pracy, przewidzianych w polskich przepisach. To o tyle ważne, że spora część z tych dni wolnych od pracy ma charakter świąt katolickich, otwarte pozostaje zatem pytanie, czy te dni wolne należą się również pracownikom innego wyznania. W grę może tu wchodzić dyskryminacja ze względu na narodowość czy wyznanie, temat jest więc bardzo poważny i dla pracodawców delikatny. Od razu na wstępie należy wyraźnie zaznaczyć, że przepisy o dniach wolnych od pracy mają co do zasady zastosowanie do wszystkich pracowników, bez względu na ich narodowość czy wyznanie. Co więcej, pracownicy innej narodowości czy innego wyznania mogą tych dni wolnych od pracy mieć nawet więcej niż pracownicy – Polacy. Dlaczego? Więcej na ten temat w niniejszym artykule.
Święta państwowe i religijne jako dni wolne od pracy dla pracowników innych narodowości i innego wyznania. Czy pracownicy z Ukrainy mają wolne od pracy polskie święta państwowe i kościelne?
Kwestię świąt, będących dniami wolnymi od pracy reguluje ustawa z dnia 18 stycznia 1951 roku o dniach wolnych od pracy. Wskazana ustawa określa, które święta państwowe i religijne są dniami ustawowo wolnymi od pracy (nie wszystkie bowiem święta państwowe czy religijne są dniami wolnymi od pracy choć w kalendarzu figurują one jako święta). Powołany akt prawny zawiera katalog 13 świąt wolnych od pracy, przy czym niektóre z nich mają charakter ruchomy, tzn. mogą występować w różnych dniach, a nie tylko w konkretnych datach. Jednocześnie zgodnie z przepisami powołanej ustawy oprócz wskazanych w niej świąt, wolne od pracy są również niedziele. Sam katalog świąt – dni ustawowo wolnych od pracy, wymienia jako dni wolne od pracy:
- 1 stycznia – Nowy Rok,
- 6 stycznia – Święto Trzech Króli,
- pierwszy dzień Wielkiej Nocy,
- drugi dzień Wielkiej Nocy,
- 1 maja – Święto Państwowe,
- 3 maja – Święto Narodowe Trzeciego Maja,
- pierwszy dzień Zielonych Świątek,
- dzień Bożego Ciała,
- 15 sierpnia – Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny,
- 1 listopada – Wszystkich Świętych,
- 11 listopada – Narodowe Święto Niepodległości,
- 25 grudnia – pierwszy dzień Bożego Narodzenia,
- 26 grudnia – drugi dzień Bożego Narodzenia;
oraz niedziele. Większość ze wskazanych świąt ma charakter kościelny, przy czym, jak już wspomnieliśmy, nie ma to znaczenia dla tego, czy są one dniami wolnymi od pracy dla pracowników innego wyznania. Są to dla nich dni wolne od pracy, dokładnie tak, jak dla pracowników – Polaków czy pracowników – katolików. Nie może być zatem sytuacji takiej, w której obywatel Ukrainy, zatrudniony w Polsce w polskim przedsiębiorstwie nagle nie otrzymuje dnia wolnego w którymś ze wskazanych powyżej dni tylko dlatego, że jest innej narodowości lub wiadomo o nim, że jest innego wyznania. Co więcej, wolne we wskazanych dniach – świętach kościelnych ustawowo wolnych od pracy, mają również osoby niewierzące.
A to jeszcze nie wszystko. Skoro taki np. pracownik – obywatel Ukrainy jako osoba innego wyznania ma i tak wolne np. w pierwszym i drugim dniu Bożego Narodzenia, choć sam te swoje święta obchodzi dopiero w styczniu (prawosławie), to powstaje pytanie, czy przypadkiem nie należy mu po raz drugi udzielić wolnego w styczniu, w terminie, kiedy chciałby celebrować swoje Boże Narodzenie. Polskie przepisy o dniach wolnych od pracy nic nie mówią na ten temat, w szczególności nie wskazują, czy osoby innego wyznania mają prawo do jakiś dodatkowych dni wolnych od pracy.
Aby powyższy problem jednoznacznie rozwiązać należy sięgnąć do dodatkowych przepisów – w tym wypadku ustawy z dnia 17 maja 1989 roku o gwarancjach wolności sumienia i wyznania. Przepis art. 42 powołanej ustawy wskazuje, iż osoby należące do kościołów i innych związków wyznaniowych, których święta religijne nie są dniami ustawowo wolnymi od pracy, mogą na własną prośbę uzyskać zwolnienie od pracy lub nauki na czas niezbędny do obchodzenia tych świąt, zgodnie z wymogami wyznawanej przez siebie religii. Co to oznacza dla pracodawcy? Jeśli osoba innego wyznania (np. pracownik – Ukrainiec) złoży pracodawcy wniosek o udzielenie dni wolnych na celebrację świąt prawosławnych, to pracodawca powinien taki wniosek uwzględnić i dodatkowego wolnego udzielić. Nie ma znaczenia, że zamierza on celebrować święta nieznane w polskich przepisach. Nie dotyczy to jednak sytuacji, w której pracownik – obywatel Ukrainy chciałby obchodzić święta państwowe Ukrainy i z tego tytułu również mieć dni wolne od pracy.
Co ważne, wniosek o dodatkowe dni wolne na celebrowanie świąt religijnych mogą złożyć jedynie pracownicy należący do grup religijnych posiadających status kościoła lub związku wyznaniowego. Odpada zatem sytuacja, w której pracownik uparcie twierdzi, że wyznaje jakąś nieznaną religię X i w związku z tym, że przewiduje ona święta w określonych dniach, chciałby, aby te dni były dla niego dniami wolnymi od pracy. Jeśli to X nie jest grupą religijną o statusie kościoła lub związku wyznaniowego, udzielenie dodatkowych dni wolnych od pracy nie wchodzi w grę.
Sam wniosek o udzielenie dni wolnych na celebrację świąt religijnych pracownik innego wyznania powinien złożyć w terminie 7 dni przed dniem udzielenia zwolnienia (§1 ust. 1 rozporządzenia Ministrów Pracy i Polityki Socjalnej oraz Edukacji Narodowej z dnia 11 marca 1999 r. w sprawie zwolnień od pracy lub nauki osób należących do kościołów i innych związków wyznaniowych w celu obchodzenia świąt religijnych nie będących dniami ustawowo wolnymi od pracy). Co jednak bardzo ważne – ponieważ ten dzień nie jest dniem ustawowo wolnym od pracy w rozumieniu przepisów ustawy o dniach wolnych od pracy, a obowiązek jego udzielenia wynika z przepisów szczególnych, gwarantujących ochronę przed dyskryminacją i wolność wyznania, pracownik ma obowiązek tak udzielony dzień wolny odpracować. To odpracowanie następuje w dniu, wskazanym przez pracodawcę, najpóźniej na 3 dni przed planowanym udzieleniem dnia wolnego w celu udziału w uroczystościach religijnych.
Podsumowując należy jeszcze wskazać, iż zasada konieczności udzielenia dnia wolnego pracownikowi innego wyznania dotyczy jedynie świąt, mających miejsce raz w roku. Jeśli święta w innej religii pojawiają się cyklicznie, kilka czy kilkanaście razy w roku, to obowiązku udzielania dnia wolnego na nie już nie ma.
A tutaj więcej o dniach wolnych od pracy i jak zaplanować długie weekendy w 2019 roku