Zasiłek macierzyński po rozwiązaniu umowy o pracę – czy była pracownica ma do niego prawo? Może się zdarzyć sytuacja, w której umowa o pracę rozwiąże się w czasie, gdy pracownica przebywa na urlopie macierzyńskim czy rodzicielskim (np. była ona zawarta na czas określony do konkretnego dnia, który przypada w czasie urlopu macierzyńskiego czy rodzicielskiego czy też została wypowiedziana przez pracownicę i rozwiązała się po upływie okresu wypowiedzenia albo została rozwiązania za porozumieniem stron). W takim przypadku powstaje pytanie, czy pracownicy (byłej pracownicy) należy się zasiłek macierzyński po rozwiązaniu umowy o pracę. Skoro bowiem po rozwiązaniu się umowy o pracę pracownica nie ma już prawa do urlopu macierzyńskiego czy rodzicielskiego (to są uprawnienia pracownicze, a więc należne osobom w stosunku pracy, ale już nie po jego rozwiązaniu), to czy ten zasiłek macierzyński należy się nadal, pomimo rozwiązania umowy o pracę, do czasu, do jakiego trwałby urlop macierzyński czy rodzicielski, gdyby umowa o pracę nie została rozwiązana?

W tym artykule omówimy zasiłek macierzyński po rozwiązaniu umowy o pracę – zagadnienie jest ważne dla sporej grupy kobiet, choćby w przypadku, w którym ich umowa o pracę, zawarta na okres próbny czy czas określony została przedłużona do dnia porodu i z dniem porodu rozwiązała się (o samym przedłużeniu umowy o pracę do dnia porodu pisaliśmy więcej tutaj: przedłużenie umowy o pracę do dnia porodu).

Zasiłek macierzyński po rozwiązaniu umowy o pracę – kiedy była pracownica ma do niego prawo?

Zgodnie z art. 184 kodeksu pracy za okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego oraz urlopu ojcowskiego przysługuje zasiłek macierzyński na zasadach określonych w ustawie z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (zwanej potocznie ustawą zasiłkową). Z samego urlopu macierzyńskiego czy rodzicielskiego pracownica może korzystać jedynie do dnia rozwiązania się stosunku pracy. Po rozwiązaniu się stosunku pracy nie ma już mowy o urlopie macierzyńskim czy rodzicielskim.

Nie oznacza to jednak, że pracownica niejako automatycznie traci prawo do zasiłku macierzyńskiego, z którego korzystała do dnia rozwiązania się umowy – ten zasiłek będzie należał się nadal, do dnia, do którego normalnie trwałby urlop macierzyński czy rodzicielski. Zgodnie z art. 29a ustawy zasiłkowej zasiłek macierzyński przysługuje przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego oraz urlopu ojcowskiego.

Powyższe oznacza w praktyce, że zasiłek macierzyński po rozwiązaniu umowy o pracę będzie przysługiwał nadal. Płatnikiem tego zasiłku będzie ZUS (choćby wcześniej pracownicy wypłacał go zakład pracy). Przykładowo, jeśli pracownica z dniem 12 lutego urodziła dziecko, to od tego dnia ma ona prawo do 20 tygodni urlopu macierzyńskiego (jedno dziecko przy jednym porodzie) oraz 32 tygodni urlopu rodzicielskiego. Następnie w dniu 13 listopada, będąc już na urlopie rodzicielskim, rozwiązano z nią stosunek pracy z powodu likwidacji zakładu pracy. Nie ma to wpływu na otrzymywanie przez nią zasiłku.

Zasiłek macierzyński po rozwiązaniu umowy o pracę będzie jej się należał do końca okresu, do jakiego normalnie przysługiwałby jej urlop rodzicielski. Z samego urlopu rodzicielskiego ona już nie korzysta, gdyż umowa o pracę została rozwiązana, ale sam zasiłek macierzyński wypłacany jest nadal.

Należy o tym pamiętać – ustanie tytułu do ubezpieczenia (rozwiązanie stosunku pracy) po urodzeniu dziecka nie ma wpływu na prawo do zasiłku macierzyńskiego. Zasiłek ten wypłacany jest do końca okresu, do jakiego normalnie by się należał, gdyby stosunek pracy nadal trwał. Co bardzo ważne – nawet podjęcie przez matkę pracy nie pozbawi jej prawa do zasiłku macierzyńskiego, do którego nabyła ona prawo jeszcze w czasie poprzedniego zatrudnienia. ZUS będzie nadal wypłacał zasiłek macierzyński do końca okresu, za jaki trwałby urlop macierzyński czy rodzicielski, bez względu na to, że matka dziecka podjęła nowe zatrudnienie, w nowym stosunku pracy.

Zasiłek macierzyński po rozwiązaniu umowy o pracę – w jakiej wysokości

Skoro zasiłek macierzyński po rozwiązaniu umowy o pracę będzie przysługiwał, zgodnie z tym, co przedstawiliśmy powyżej, to powstaje pytanie, w jakiej wysokości. Wszystko tu oczywiście zależy od wynagrodzenia, jakie matka dziecka otrzymywała jeszcze w czasie trwania stosunku pracy. Z reguły przed planowaną datą porodu matka dziecka przebywa już pewien czas na zwolnieniu lekarskim, najpierw z prawem do wynagrodzenia chorobowego, a następnie zasiłku chorobowego (więcej o tym pisaliśmy w artykule: ile dostanę na zwolnieniu lekarskim w ciąży). W większości przypadków podstawa wynagrodzenia chorobowego i zasiłku przed porodem będzie również podstawą do zasiłku macierzyńskiego po porodzie, w tym również zasiłku macierzyńskiego po rozwiązaniu umowy o pracę.

Zgodnie z przepisami ustawy zasiłkowej, postawę wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku, postawą zasiłku macierzyńskiego będzie średnie wynagrodzenie z 12 miesięcy, jakie matka dziecka otrzymywała, zanim poszła na zwolnienie lekarskie w ciąży. Jeśli w zatrudnieniu pozostawała ona krócej, podstawą będzie średnie wynagrodzenie z pełnych miesięcy zatrudnienia (z wyjątkami, wskazanymi w ustawie zasiłkowej – np. do podstawy zasiłku nie zostaną wliczone składniki wynagrodzenia, do których matka zachowywała prawo w okresie pobierania wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku).

Załóżmy, że pracownica przed porodem otrzymywała wynagrodzenie zasadnicze w kwocie 3500 zł brutto i nie miała ona żadnych innych składników wynagrodzenia (o wynagrodzeniach więcej pisaliśmy tutaj: jak w umowie o pracę ustalić wynagrodzenie). Podstawa brutto do wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku wyniesie zatem 3500 zł (tyle wyniesie średnia z 12 miesięcy zatrudnienia. Z kolei podstawa netto wyniesie wówczas 3500 zł – 13,71% z 3500 zł = 3020,15 zł. A zatem jeden dzień wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku chorobowego przed porodem wyniesie: 3020,15 / 30 * 100% = 100,67 zł brutto. Jeśli urlop macierzyński rozpoczął się od dnia porodu, a pracownica złożyła wniosek o udzielenie jej urlopu rodzicielskiego w całości bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, to dniówka zasiłku macierzyńskiego (za czas urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego) wyniesie 3020,15 zł / 30 * 80% = 80,54 zł.

Jeśli natomiast nie składała ona po porodzie wniosku o udzielenie jej urlopu rodzicielskiego bezpośrednio po macierzyńskim, to jej dniówka zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego oraz pierwsze 6 tygodni rodzicielskiego wyniesie 3020,15 / 30 * 100% = 100,67 zł, a za pozostałą część urlopu rodzicielskiego wyniesie ona 3020,15 / 30 * 60% = 60,40 zł. Są to oczywiście kwoty brutto.

Zasiłek macierzyński po rozwiązaniu umowy o pracę – kto płaci

Zasiłek macierzyński po rozwiązaniu umowy o pracę wypłaca byłej pracownicy bezpośrednio ZUS, nawet, jeśli wcześniej świadczenia chorobowe w okresie ciąży czy zasiłek macierzyński już po porodzie wypłacał jej pracodawca. Aby jednak ZUS wypłacał byłej pracownicy zasiłek macierzyński po rozwiązaniu umowy o pracę, pracodawca musi przesłać do ZUS zaświadczenie płatnika składek Z-3, odpis skrócony aktu urodzenia dziecka czy też potwierdzoną za zgodność kserokopię, kopię wniosku o udzielenie urlopu rodzicielskiego (jeśli zasiłek macierzyński po rozwiązaniu umowy o pracę ma być wypłacany do końca okresu, do jakiego pracownica planowała korzystać z urlopu rodzicielskiego) oraz potwierdzoną za zgodność z oryginałem kopię oświadczenia o braku zamiaru korzystania przez drugiego z rodziców dziecka z zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego w okresie wskazanym we wniosku albo o okresie, w którym drugi z rodziców dziecka zamierza korzystać z tego zasiłku w okresie objętym wnioskiem albo potwierdzoną przez pracodawcę za zgodność z oryginałem kopię oświadczenia złożonego dla celów udzielenia urlopu rodzicielskiego.

Jeszcze jedna ważna rzecz – co do zasady pierwszym dniem urlopu macierzyńskiego jest dzień porodu. Pracownica może do 6 tygodni urlopu macierzyńskiego wykorzystać jeszcze przed przewidywaną datą porodu, niemniej co do zasady urlop macierzyński rozpoczyna się niejako automatycznie z dniem porodu. Pracownica nie musi składać wniosku o udzielenie jej urlopu macierzyńskiego, natomiast o urlop rodzicielski musi już wnioskować. A skoro dzień porodu jest pierwszym dniem urlopu macierzyńskiego, a jednocześnie np. ostatnim dniem trwania umowy o pracę, która będąc umową na czas określony przedłużyła się do dnia porodu, to teoretycznie za ten jeden dzień pracodawca (jeśli jest płatnikiem zasiłków) powinien naliczyć i wypłacić zasiłek macierzyński.

W praktyce jednak wypłatę zasiłku macierzyńskiego za dzień porodu można od razu przekazać do ZUS – wystarczy wskazać odpowiednią informację w formularzu Z-3. Odpada wówczas konieczność naliczania zasiłku macierzyńskiego, wykazywania go w dokumentach rozliczeniowych (RCA i RSA) itp.

Podsumowując zatem – zasiłek macierzyński po rozwiązaniu umowy o pracę należy się za okres, za który pracownica była uprawniona do korzystania z urlopów macierzyńskiego i rodzicielskiego. Samo rozwiązanie stosunku pracy może nastąpić z powodu przedłużenia umowy czasowej do dnia porodu, na skutek wypowiedzenia przez pracownicę (czy pracodawcę, jeśli przyczyna leży po jego stronie, np. jest nią likwidacja zakładu pracy czy zwolnienia grupowe), czy też na mocy porozumienia stron. Rozwiązanie umowy o pracę nie przerywa okresu zasiłku macierzyńskiego – ten jest kontynuowany do czasu, do którego pracownica była uprawniona do korzystania z urlopu macierzyńskiego czy rodzicielskiego, a zasiłek macierzyński po rozwiązaniu umowy o pracę wypłaca byłej pracownicy bezpośrednio Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Więcej na uprawnień pracowniczych w naszym szkoleniu online: Uprawnienia pracownicze związane z rodzicielstwem – szkolenie certyfikowane.