Prawo do wypoczynku, w tym prawo do korzystania z corocznego, płatnego urlopu wypoczynkowego (tutaj więcej jak udzielać urlopu oraz jak płacić wynagrodzenie urlopowe), jest jedną z podstawowych zasad prawa pracy. Pracownik ma prawo skorzystać z urlopu wypoczynkowego w terminie uzgodnionym z pracodawcą, zachowując przy tym prawo do wynagrodzenia. Może się jednak zdarzyć, że na urlop wybiera się pracownik szczególnie dla szefa i jego firmy ważny – kadrowa, księgowa, kierownicy jednostek. Zdarza się bowiem nierzadko, że takiego „newralgicznego” pracownika trzeba będzie z urlopu odwołać.
Jego obecność w firmie może być konieczna ze względu na szczególnie uzasadnione potrzeby pracodawcy (kontrola urzędu skarbowego, inspekcji pracy, reorganizacja itp.). Oczywistym jest, iż pracodawca ma prawo odwołać pracownika z urlopu, jeśli zaistnieją ku temu szczególne przesłanki: wystąpiły okoliczności szczególne, których ani pracodawca ani pracownik nie mogli przewidzieć w chwili udzielania urlopu, jak też nieobecność pracownika w pracy spowodowałaby nadmierne zakłócenia w działalności firmy. Jednakże czy w wypadku, gdy na urlop wybiera się pracownik dla firmy szczególnie istotny, szef może go zobowiązać, aby ten udostępnił numer telefonu, pod którym będzie można się z nim kontaktować w trakcie jego urlopu?
Oprócz przepisów, dotyczących kwestii urlopowych należy mieć tu na względzie również dane osobowe pracowników, które podlegają szczególnej ochronie, jak również te unormowania, które dotyczą informacji, jakich szef w ogóle może wymagać od swoich pracowników. Przepisy kodeksu pracy określają, jakich informacji można od pracownika wymagać.
Są to jedynie takie informacje, jak imiona i nazwiska, imiona rodziców, daty urodzenia, miejsca zamieszkania czy adresy do korespondencji, dane o wykształceniu i przebiegu dotychczasowego zatrudnienia, numery NIP i PESEL, a także dane dotyczące dzieci pracowników, jeśli mogą mieć wpływ na dodatkowe uprawnienia pracownicze. Innych danych pracodawca może żądać jedynie, gdy wynika to z odrębnych przepisów. Do tych danych z pewnością nie zalicza się numerów telefonów prywatnych, zatem pracownicy numerów tych udzielają pracodawcy jedynie dobrowolnie.
Urlop wypoczynkowy a żądanie pracodawcy udostępnienia numeru telefonu prywatnego
Zaznaczyć wyraźnie należy, iż pracodawca nie ma możliwości uzależniania udzielenia urlopu pracownikowi od udostępnienia przez niego numeru telefonu, pod którym będzie on dostępny w trakcie korzystania z urlopu. Podobnie pracodawca nie może uzależniać udzielenia urlopu od zapewnienia przez pracownika jakiejkolwiek innej formy kontaktu z nim (e-mail, fax itp.). Może się jednak zdarzyć, iż w szczególnie uzasadnionych okolicznościach pracodawca może poprosić pracownika o pozostawienie numeru, pod którym pracownik ten będzie dostępny. Poprosić nie oznacza zobowiązać – szef nie ma bowiem możliwości, aby zobowiązać pracownika do pozostawania w trakcie urlopu pod telefonem, w przeciwnym wypadku pracownik, zamiast wypoczywać i korzystać z dobrodziejstw czasu wolnego od pracy, pozostawałby pod telefonem w oczekiwaniu na kontakt od szefa.
O ile przepisy kodeksu pracy przewidują możliwość odwołania pracownika z urlopu, tak nie regulują już sposobu, w jaki pracodawca może tego dokonać. Nie oznacza to jednakże, że na pracowniku spoczywa automatycznie obowiązek udzielenia pracodawcy swojego prywatnego numeru telefonu, pod którym w razie potrzeby szef będzie mógł się z nim skontaktować. Oczywiście pracownik dobrowolnie może tego numeru pracodawcy udzielić, jednakże pracodawca w żaden sposób nie może pracownika do tego zmusić. Nawet polecenie służbowe pracodawcy ujawnienia prywatnego numeru telefonu, pod którym pracownik będzie dostępny w trakcie urlopu, nie jest dla pracownika wiążące i nie może skutkować np. sankcjami dyscyplinarnymi za niezastosowanie się pracownika do tego polecenia.
Czy pracownik na urlopie musi odbierać telefon od pracodawcy
Nie musi. Nawet, jeśli dobrowolnie udostępnił pracodawcy przed urlopem numer telefonu, pod którym na urlopie pozostaje. Oczywiście ta ogólna zasada nie zawsze dotyczyć będzie np. pracowników zarządzających (kadrowe, księgowe, kierownicy). Pracownicy z tej grupy muszą mieć świadomość, iż ich obecność może być w firmie niezbędna, musza się liczyć również z faktem, iż są oni niejako bardziej narażeni na możliwość odwołania z urlopu wypoczynkowego.
Aby doprecyzować powyższe reguły dobrze jest w zakładzie pracy ustalić (np. w regulaminie pracy), w jakich sytuacjach i których pracowników szef może prosić o udostępnienie prywatnych numerów telefonów, pod którymi pracownicy wyższych szczebli będą dostępni w trakcie swoich urlopów wypoczynkowych. Najlepiej wskazać również konkretnie stanowiska tych pracowników, co do których pracodawca zastrzega sobie możliwość ubiegania się o pozostawienie danych kontaktowych na wypadek konieczności odwołania z urlopu.
Telefon służbowy w trakcie urlopu pracownika
Obecnie coraz więcej pracowników dysponuje telefonami służbowymi, przekazanymi im przez pracodawcę do użytku, związanego z realizacją swoich obowiązków pracowniczych. Jeśli na urlop wybiera się zatem pracownik, który dysponuje telefonem służbowym, to pracodawca ma możliwości, aby zobowiązać go do posiadania przy sobie tego telefonu. Najlepiej również wszelkie regulacje z tym związane unormować w wewnątrzzakładowym akcie prawnym, np. regulaminie pracy. W takich przepisach pracodawca może ustalić, kogo i w jakich sytuacjach dotyczy obowiązek odbierania telefonu służbowego w trakcie urlopu wypoczynkowego.
Konkludując – pracodawca może prosić pracownika o pozostawienie numeru telefonu prywatnego, pod którym pracownik będzie dostępny w trakcie urlopu wypoczynkowego. Jeśli pracownik odmówi – szef nie może go zobowiązać do pozostawienia tego numeru. Pracodawca ma jednak możliwość unormowania np. w regulaminie pracy zasad udostępniania numerów telefonów przez pracowników, którzy będą nieobecni w pracy z powodu urlopu. Większą swobodę ma natomiast pracodawca w wypadku, jeśli jego pracownicy dysponują telefonami służbowymi. Wówczas – w szczególnie uzasadnionych przypadkach – może ich zobowiązać do posiadania telefonu służbowego również w trakcie urlopu. Takim szczególnym przypadkiem jest np. informatyk, posiadający dane dotyczące różnego rodzaju haseł, kont e-mail i innych, do których dostęp może być konieczny podczas nieobecności tego informatyka w pracy.
Masz jakieś pytania albo wątpliwości? Podziel się w komentarzach do artykułu.