Zasiłek chorobowy na umowie zlecenia (z ubezpieczenia chorobowego) przysługuje zleceniobiorcy pod warunkiem, że zleceniobiorca podlega ubezpieczeniu chorobowemu. Co do zasady ubezpieczenie chorobowe na umowie zlecenia jest dobrowolne – chyba, że jest to umowa zlecenia z własnym pracodawcą, z którym zleceniobiorcę łączyć już – równolegle do zawartej umowy zlecenia – stosunek pracy.
Zasiłek chorobowy na umowie zlecenia i zasady jego naliczania regulowane są przepisami tzw. ustawy zasiłkowej – ustawy z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Generalnie zasiłek chorobowy na umowie zlecenia wypłacany jest albo przez ZUS albo przez zleceniodawcę, przy czym zleceniodawca, jeśli jest płatnikiem zasiłku, wypłaca go zleceniobiorcy w kwocie brutto, bez pomniejszania o zaliczkę na podatek.
Za chwilę rozliczymy zasiłek chorobowy na umowie zlecenia na konkretnym przykładzie, ale najpierw trochę o samym podatku – tego podatku od zasiłku nie nalicza się, a sam zasiłek wypłaca w kwocie brutto. Wynika to wprost z przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Zasiłek chorobowy na umowie zlecenia a zaliczka na podatek dochodowy
W praktyce zatem, jeśli zleceniobiorca przepracuje część miesiąca, a na pozostałą część pójdzie na zwolnienie lekarskie, to za część przepracowaną należy naliczyć mu wynagrodzenie, za część „chorobową” należy mu się zasiłek chorobowy, przy czym wynagrodzenie rozlicza się od kwoty brutto do netto i wypłaca w kwocie netto, a naliczony zasiłek chorobowy na umowie zlecenia wypłaca w kwocie brutto.
Powyższe wynika z faktu, że zasiłek chorobowy na umowie zlecenia z punktu widzenia przepisów podatkowych nie jest przychodem ze stosunku pracy – zgodnie z art. 13 pkt 8 ustawy z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych przychody z tytułu wykonania usług na podstawie umowy zlecenia uważa się za przychody z działalności wykonywanej osobiście.
A skoro tak, to zgodnie z art. 41 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują świadczeń z tytułu działalności, o której mowa w art. 13 pkt 2 i 4-9 oraz art. 18, osobom określonym w art. 3 ust. 1 (mającym nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce), są obowiązane jako płatnicy pobierać, z zastrzeżeniem ust. 4, zaliczki na podatek dochodowy, stosując do dokonywanego świadczenia, pomniejszonego o miesięczne koszty uzyskania przychodów w wysokości określonej w art. 22 ust. 9 oraz o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b, najniższą stawkę podatkową określoną w skali, o której mowa w art. 27 ust. 1.
Brzmi skomplikowanie, ale chodzi tu o to, że zgodnie z powyższym przepisem zleceniodawca nalicza i potrąca podatek z wynagrodzenia z umowy zlecenia, ale już nie z zasiłku, jaki wypłaca zleceniobiorcy, bo ten zasiłek chorobowy na umowie zlecenia jest dla zleceniobiorcy przychodem z innych źródeł.
Rozliczenie tego podatku z zasiłku chorobowego na umowie zlecenia dokonywane jest na etapie złożenia zeznania rocznego. Zleceniodawca przekazuje zleceniobiorcy PIT-11, wykazując w nim wypłacony zasiłek chorobowy na umowie zlecenia, a zleceniobiorca dolicza ten zasiłek do pozostałych przychodów i nalicza podatek, który musi wpłacić do urzędu skarbowego (albo otrzyma odpowiednio niższy zwrot podatku).
Dobrze. Pokażmy teraz konkretne rozliczenie, a potem więcej o samych zasadach ustalania podstawy do zasiłku chorobowego na umowie zlecenia i kiedy w ogóle zasiłek chorobowy na umowie zlecenia należy się zleceniobiorcy.
Zasiłek chorobowy na umowie zlecenia – przykład rozliczenia
Zleceniobiorca od 1 lipca pracuje na podstawie umowy zlecenia ze stawką godzinową 25 zł brutto (minimalna stawka godzinowa na zleceniu 2021 to 18,30 zł). W październiku miał do wypracowania zgodnie z umową 168 godzin. Przepracował jedynie 88 godzin, bo w okresie od 18 do 31 października przebywał na zwolnieniu lekarskim. Ponieważ z tytułu umowy zlecenia podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, za czas choroby należy mu się zasiłek chorobowy na umowie zlecenia.
Wynagrodzenie brutto z tytułu zlecenia wyniesie: 25 zł * 88 godzin = 2200 zł
Teraz liczymy zasiłek chorobowy na umowie zlecenia. W lipcu wynagrodzenie zleceniobiorcy wyniosło 176*25 = 4400 zł, w sierpniu 176*25 = 4400 zł, a we wrześniu również 176*25 = 4400 zł.
Podstawa zasiłku chorobowego na umowie zlecenia: 3 * 4400 zł / 3 = 4400 zł.
Podstawa zasiłku netto: 4400 zł – 13,71% z 4400 zł = 3796,76 zł
Dniówka zasiłkowa: 3796,76 / 30 = 126,56 zł; 80% z 126,56 zł = 101,25 zł
Liczba dni zwolnienia lekarskiego w październiku: 14
Zasiłek chorobowy na umowie zlecenia: 14 * 101,25 = 1417,47 zł. Jest to kwota zasiłku brutto, ale zgodnie z tym, co pisaliśmy powyżej, dokładnie tyle zleceniodawca wypłaca zleceniobiorcy, nie licząc już z tego zasiłku kwoty netto. Nadmienić należy, że zasiłek chorobowy nie podlega ozusowaniu, a jedynie opodatkowaniu, przy czym ponieważ zasiłek chorobowy jest dla zleceniobiorcy przychodem z innych źródeł, zleceniobiorca sam oblicza podatek z zasiłku, a zleceniodawca wypłaca ten zasiłek w kwocie brutto.
Dodać jeszcze należy, że zasiłek chorobowy nie podlega pod zwolnienie podatkowe „Zerowy PIT dla młodych” (więcej o tym tutaj: lista płac z zasiłkiem chorobowym i zerowym PIT dla młodych)
Wynagrodzenie netto, wyliczone z kwoty brutto 2200 zł wyniesie natomiast:
- Przychód brutto: 2200 zł
- Ubezpieczenie emerytalne: 9,76% z 2200 zł = 214,72 zł
- Ubezpieczenie rentowe: 1,5% z 2200 zł = 33 zł
- Ubezpieczenie chorobowe: 2,45% z 2200 zł = 53,90 zł
- Podstawa składki zdrowotnej: 2200 – 214,72 – 33 – 53,90 = 1898,38 zł
- Koszt uzyskania przychodu: 20% z 1898,38 = 379,68 zł
- Podstawa podatku: 1898,38 – 379,68 = 1519 zł po zaokrągleniu
- Podatek: 17% z 1519 = 258,23 zł
- Ubezpieczenie zdrowotne 9% z 1898,38 = 170,85 zł
- Ubezpieczenie zdrowotne odliczalne: 7,75% z 1898,38 = 147,12 zł
- Podarek do skarbowego: 258,23 – 147,12 = 111 zł po zaokrągleniu
- Netto do wypłaty: 2200 – 214,72-33-53,90-170,85-111 = 1616,53 zł
W sumie zatem za ten miesiąc zleceniobiorcy należy się wynagrodzenie za przepracowane godziny: 1616,53 zł netto oraz zasiłek chorobowy na umowie zlecenia 1417,47 zł brutto. Zleceniodawca wypłaca ten zasiłek w kwocie brutto, zleceniobiorca sam obliczy i wpłaci podatek do urzędu skarbowego na etapie rozliczenia rocznego.
Jak wspomnieliśmy, zasiłek chorobowy na umowie zlecenia należy się pod warunkiem podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Jednocześnie zasiłek ten przysługuje pod warunkiem, że zleceniobiorcy nie obejmuje tzw. okres wyczekiwania – w przypadku dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego jest to 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.
Powyższe oznacza, że zasiłek chorobowy na umowie zlecenia może nie należeć się zleceniobiorcy, jeśli co prawda podlega on dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, ale pójdzie na zwolnienie lekarskie np. w pierwszym miesiącu trwania umowy zlecenia.
Druga rzecz – zasiłek chorobowy na umowie zlecenia ustala się w oparciu o tzw. podstawę. Zgodnie z art. 48 ust. 1 ustawy zasiłkowej podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu niebędącemu pracownikiem stanowi przeciętny miesięczny przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.
Jeśli zleceniobiorca pozostaje w zatrudnieniu krócej niż te 12 miesięcy, zasiłek chorobowy na umowie zlecenia ustala się z podstawy wyliczonej jako średnia z pełnych miesięcy ubezpieczenia chorobowego.
Zasiłek chorobowy na umowie zlecenia może być wypłacany niejako w oparciu o dwie podstawy – jako zasiłek chorobowy z ubezpieczenia chorobowego oraz zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego. W tym drugim przypadku nie ma okresu wyczekiwania, czyli zasiłek chorobowy na umowie zlecenia należy się od pierwszego dnia zwolnienia lekarskiego, jeśli zostało ono spowodowane wypadkiem przy pracy.
Jeśli zleceniodawca jest płatnikiem zasiłku, to musi ten zasiłek wykazać na dokumentach rozliczeniowych, wysyłanych do ZUS. Na formularzu ZUS RSA wykazuje go z kodem świadczenia/przerwy 313, kwotą zasiłku brutto i okresem, za jaki ten zasiłek chorobowy na umowie zlecenia wypłaca.
O samym zasiłku chorobowym i wynagrodzeniu chorobowym w stosunku pracy pisaliśmy m.in. również tutaj: zasiłek chorobowy 2020 – zasady opisane w tym artykule są aktualne również na 2021 rok.