Określone w art. 188 kodeksu pracy zwolnienie od pracy w celu sprawowania opieki nad dzieckiem, które w praktyce kadrowej określa się jako opieka nad zdrowym dzieckiem 2018, jest uprawnieniem wyłącznie pracowniczym. Oznacza to, iż nie mogą z niego korzystać np. zleceniobiorcy czy osoby zatrudnione na podstawie umowy o dzieło. Opieka nad zdrowym dzieckiem 2018 należy się co do zasady wyłącznie pracownikom i jest ona jednym z uprawnień, związanych z szeroko pojmowanym rodzicielstwem.
W niniejszym artykule omówimy sobie kwestie, związane z tym zwolnieniem od pracy. Wskażemy, komu należy się opieka nad zdrowym dzieckiem 2018, jaki jest jej wymiar i jak pracownik z takiej opieki może skorzystać.
Zgodnie z powołanym powyżej art. 188 kodeksu pracy, pracownik wychowujący przynajmniej jedno dziecko w wieku do lat 14 ma prawo do zwolnienia od pracy w wymiarze 2 dni albo 16 godzin w roku kalendarzowym. Opieka nad zdrowym dzieckiem to dodatkowe „wolne” dla pracownika – nie jest ona zaliczana czy udzielana z puli urlopu wypoczynkowego. Wskazany przepis określa wymiar tego zwolnienia od pracy – wynosi on 2 dni albo 16 godzin (do wyboru przez pracownika) w ciągu roku kalendarzowego, przy czym wymiar ten dotyczy pełnego etatu. Zgodnie z art. 188 §3 kodeksu pracy dla pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy wymiar godzinowy opieki nad zdrowym dzieckiem określa się proporcjonalnie do wymiaru etatu. Co ważne – proporcjonalnie określa się wymiar godzinowy, ale już nie dzienny. Oznacza to, że pracownikowi zatrudnionemu np. na pół etatu przysługuje opieka nad zdrowym dzieckiem 2018 w wymiarze 2 dni albo 8 godzin, a nie 1 dnia albo 8 godzin.
Za czas tego zwolnienia od pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, a wynagrodzenie za opiekę nad zdrowym dzieckiem liczy się tak, jak normalne wynagrodzenie za pracę.
Opieka nad zdrowym dzieckiem 2018 udzielana w dniach albo godzinach
Decyzja o tym, czy korzystać z opieki nad zdrowym dzieckiem w dniach czy godzinach należy do pracownika. Ma on wybór – może złożyć wniosek o udzielenie mu dnia, dwóch dni albo określonej liczby godzin opieki. W praktyce ma to istotne znaczenie i należy tu uwzględniać np. system czasu pracy, w jakim pracownik jest zatrudniony (niekoniecznie na pełnym etacie będzie on pracował po 8 godzin dziennie – równie dobrze może pracować 12, 16 a nawet 24 godziny, z kolei pracownik na pół etatu może pracować po 4 godziny 5 dni w tygodniu, ale również po 8 godzin i 4 godziny, a wybrane dni ma wolne). Może się bowiem okazać, że jeden pracownik, zatrudniony na pełnym etacie faktycznie wykorzysta „fizyczne” dwa dni zwolnienia od pracy z tytułu opieki, a drugi wykorzysta np. 4 „fizyczne” dni zwolnienia, gdyż złoży wniosek o udzielenie mu opieki godzinowo w dniach, w których ma zaplanowane np. po 4 godziny pracy (4 dni po 4 godziny dadzą w sumie 16 godzin opieki, a tyle przysługuje na pełnym etacie, jeśli opieka nad zdrowym dzieckiem 2018 udzielana jest w godzinach, a nie dniach).
Bardzo ważna rzecz – jeśli pracownik złoży wniosek o udzielenie jednego dnia opieki nad zdrowym dzieckiem, to z tego zwolnienia od pracy nie może już w tym roku kalendarzowym korzystać godzinowo. Złożenie wniosku o udzielenie dnia opieki nad zdrowym dzieckiem oznacza, że pracownik będzie mógł ponownie złożyć wniosek o udzielenie drugiego dnia opieki, ale już nie np. 8 godzin opieki. Wynika to wprost z art. 188 §2 kodeksu pracy – o sposobie wykorzystania w danym roku kalendarzowym opieki nad zdrowym dzieckiem decyduje pracownik w pierwszym wniosku o udzielenie tej opieki, złożonym w danym roku kalendarzowym. W praktyce zgodnie z tym przepisem przykładowo w roku 2017 roku pracownik mógł z opieki nad zdrowym dzieckiem korzystać w dniach, natomiast w 2018 roku może z niej korzystać w godzinach. Znaczenie ma tu pierwszy pierwszy złożony w danym roku wniosek o udzielenie opieki nad zdrowym dzieckiem.
Rozróżnienie na udzielanie opieki nad zdrowym dzieckiem w dniach i godzinach budzi w praktyce spore niejasności. Załóżmy, że w zakładzie pracy pracuje na pełnym etacie pracownik, który pracuje po 8 godzin dziennie od poniedziałku do piątku. Dla niego bez różnicy pozostaje, czy wniosek o opiekę nad zdrowym dzieckiem 2018 złoży on w dniach, czy w godzinach. Fizycznie i tak będzie miał 2 dni (16 godzin) nieobecności. Nieco inaczej jest w przypadku pracownika, zatrudnionego w równoważnym systemie czasu pracy z dniówką, wydłużoną do 12 godzin. W jego przypadku bardziej opłacalne jest korzystanie z opieki nad zdrowym dzieckiem w dniach, a nie w godzinach. Przysługują mu 2 dni opieki, co oznacza 2 * 2 = 24 godziny nieobecności z tego tytułu. Gdyby pracownik ten chciał korzystać z opieki w godzinach, a nie dniach, to nie mógłby już otrzymać „fizycznych” 2 dni nieobecności – zabrakłoby mu godzin, gdyż udzielenie opieki w godzinach możliwe jest w wymiarze maksymalnie 16 godzin. W skrajnym wypadku, jeśli dniówka pracownika wynosi 24 godziny (pracownik zatrudniony jest w ochronie osób czy mienia), to korzystając z 2 dni opieki nad zdrowym dzieckiem w 2018 roku będzie on miał prawo aż do 48 godzin zwolnienia od pracy z tego tytułu.
Podobnie udzielenie opieki nad zdrowym dzieckiem w dniach czy godzinach może budzić pewne trudności w przypadku osób, zatrudnionych na niepełnych etatach. Stosuje się tu wprost przepis art. 188 §3 kodeksu pracy: ilość przysługujących godzin opieki nad zdrowym dzieckiem jest proporcjonalna do wymiaru zatrudnienia. Jeśli bowiem pracownicy pracują po 4 godziny dziennie, to żądając udzielenia opieki nad zdrowym dzieckiem w dniach, będą mieć nadal 2 dni „fizycznego” zwolnienia od pracy, natomiast jeśli wystąpią o udzielenie opieki w godzinach, tych dni „fizycznego” zwolnienia od pracy będą mieć również 2 (2 dni po 4 godziny daje w sumie proporcjonalnie obniżony limit opieki nad zdrowym dzieckiem 8 godzin). Jeśli natomiast pracownik, zatrudniony na pół etatu nie pracuje po 4 godziny dziennie, ale np. w takim systemie: 8 8 4 0 0 Sb Nd, to jemu bardziej opłaca się korzystać z opieki w godzinach, a nie w dniach, bo korzystając z opieki nad zdrowym dzieckiem w dniach mógłby wykorzystać jedynie 2 dni „fizycznej” nieobecności w pracy, podczas gdy korzystając z tej opieki w godzinach może tych dni mieć aż 4.
Opieka nad zdrowym dzieckiem 2018 a dwoje i więcej dzieci
Opieka nad zdrowym dzieckiem 2018 przysługuje pracownikowi w wymiarze 2 dni albo 16 godzin bez względu na liczbę posiadanych dzieci. Nie ma tu znaczenia, czy pracownik posiada jedno dziecko, czy dwoje, czy więcej. Te 2 dni albo 16 godzin opieki przysługuje mu łącznie na wszystkie dzieci. Należy też pamiętać, że opieka nad zdrowym dzieckiem 2018 to uprawnienie pracownika, on nie ma obowiązku korzystania z niej (w praktyce jednak niemal wszyscy uprawnieni pracownicy z niej korzystają, są to dla nich dodatkowe dni wolne od pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia).
Opieka nad zdrowym dzieckiem na umowie zlecenia
Opieka nad zdrowym dzieckiem – o czym już wspomnieliśmy – nie przysługuje zleceniobiorcom. Nie są oni bowiem pracownikami w rozumieniu przepisów kodeksu pracy, a więc osobami zatrudnionymi w stosunku pracy (umowa zlecenia jest zatrudnieniem cywilnoprawnym, nie jest to sposób nawiązania stosunku pracy). Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby w treści umowy zlecenia strony przewidziały podobne zwolnienie od realizacji zlecenia w określonym czasie, udzielane na wniosek zleceniobiorcy. Taka sytuacja może mieć miejsce, jeśli zlecenie wykonywane jest np. w siedzibie zleceniodawcy, a nie w domu zleceniobiorcy czy innym miejscu.
Niewykorzystana opieka nad zdrowym dzieckiem 2018
Opieka nad zdrowym dzieckiem nie przechodzi na rok następny. Jeśli w 2018 roku pracownik z opieki nie korzystał, to te 2 dni albo 16 godzin dodatkowego płatnego wolnego po prostu mu przepadają. Co równie ważne, jeśli pracownik miał prawo do opieki nad zdrowym dzieckiem, ale z tego prawa nie skorzystał, to nie należy mu się za to żadna rekompensata w postaci ekwiwalentu (w tym artykule więcej na ten temat: ekwiwalent za urlop 2018).
Na koniec jeszcze jedna istotna rzecz. Opieki nad zdrowym dzieckiem nie nalicza się proporcjonalnie do daty, w której
dziecko kończy 14 rok życia. Jeśli np. dziecko kończy 14 lat w dniu 28 września 2018 roku, to w okresie od 1 stycznia do 28 września 2018 pracownik może wykorzystać 2 dni lub 16 godzin opieki, ale z chwilą, z którą dziecko kończy 14 rok życia, prawo do opieki nad zdrowym dzieckiem wygasa i pracownik nie może już z tego uprawnienia skorzystać.
Zasady udzielania opieki nad zdrowym dzieckiem w 2019 w tym artykule: Opieka nad zdrowym dzieckiem 2019
Witam czy rodzice mogą podzielic sie uropem opieki nad dzieckiem zdrowym (jeden dzien matka a drugi ojciec)?
Dzień dobry
Nie ma przeszkód prawnych, aby rodzic zrezygnował z prawa do opieki nad zdrowym dzieckiem po wykorzystaniu np. jednego dnia czy określonej ilości godzin. Wówczas tę niewykorzystaną część może wykorzystać drugi rodzic, przy czym on już nie ma wyboru – jeśli pierwszy rodzic korzystał z dnia, drugi może skorzystać z dnia, a już nie godzinowo. Jeśli pierwszy rodzic korzystał z opieki w godzinach, drugi rodzic może również korzystać w godzinach.
Czy dziecko w tym czasie może pójść do szkoły na przykład do 12.30, a potem mam konieczność iść z nim na wizytę do dentysty i w ten sposób chcę wykorzystać ten urlop. Czy muszę się tłumaczyć pracodawcy jak chcę ten czas wykorzystać?
Nie, nie musi Pani tłumaczyć pracodawcy – kodeks pracy przyznaje Pani możliwość skorzystania z opieki nad zdrowym dzieckiem w dniach albo godzinach. Jeśli wybiera Pani formę godzinową, to pracodawca co do zasady nie może Pani odmówić, wówczas może Pani pół dnia przepracować, a drugie pół korzystać z tej opieki.
Czy informację o korzystaniu z opieki nad dzieckiem w danym roku muszę złożyć pracodawcy z jakimś konkretnym terminem? Czy wystarczy, że w momencie potrzeby skorzystania z tej opieki napiszę wniosek o udzielenie opieki w danym dniu wraz z jednoczesną deklaracją korzystania z tego świadczenia w danym roku kalendarzowym?
Wystarczy wraz z pierwszym wnioskiem o tę opiekę. Dopóki dziecko nie ukończyło 14 roku życia, pracownik może z tej opieki skorzystać, a o trybie korzystania z niej decyduje wraz z pierwszym wnioskiem o tę opiekę w danym roku kalendarzowym.
https://www.kadrywpraktyce.pl/opieka-nad-zdrowym-dzieckiem-2019-komu-sie-nalezy-i-w-jakim-wymiarze-opieka-nad-zdrowym-dzieckiem-a-niepelny-etat/
Jestem na UW po urlopie rodzicielskim do końca roku. Czy w zwiazku z tym mokońzamienic 2 dni Uw na 2 dni opieki? Jak to zrobic formalnie gdy urlop juz trwa?
Dzień dobry
Te 2 dni opieki oczywiście Pani przysługują, niemniej aby z nich skorzystać musiałaby Pani przerwać korzystanie z urlopu wypoczynkowego. Najlepiej tę kwestię uzgodnić z pracodawcą, bo to z nim ustala Pani zawsze termin urlopu wypoczynkowego. Jest jak najbardziej dopuszczalna sytuacja, w której za zgodą pracodawcy przerywa Pani na 2 dni urlop wypoczynkowy, w te 2 dni wykorzystuje opiekę nad zdrowym dzieckiem, a następnie kontynuuje urlop wypoczynkowy.
Dzien dobry. Jak wyglada sytuacja w przypadku jesli jestem zatrudniona dopiero od września br? Czy tez mam prawo wykorzystac 2 dni opieki? Dodam tylko, ze wczesnej bylam już zatrudniona,a moj staz pracy wynosi ok 2 lat.
Dzień dobry
Tak, ma Pani prawo do tych 2 dni albo 16 godzin opieki – może Pani z nich skorzystać, o ile nie korzystała z nich w tym roku jeszcze u poprzedniego pracodawcy. Staż pracy nie ma tu znaczenia – jeśli jest Pani zatrudniona w stosunku pracy (a nie na umowie zlecenia czy innej cywilnoprawnej), ma Pani prawo do opieki.
Witam. Wróciłam sie 20wrzesnia do pracy po urlopie wychowawczym czy należy mi sie jeszcze 2dni opieki nad zdrowym dzieckiem za ten rok?
Dzień dobry
Tak, należy się Pani, o ile jeszcze te 2 dni czy 16 godzin nie zostały wykorzystane przez Panią czy ojca dziecka.
Jak wygląda sytuacja, gdy w trakcie roku zmienia się pracodawcę? W dodatku estem na urlopie bezpłatnym w miejscu stałego zatrudnienia, ale podjęłam w jego trakcie inną pracę i chciałabym móc korzystać z opieki nad dzieckiem zdrowym.
Nie ma znaczenia, że zmienia Pani pracodawcę – nadal ma Pani prawo do 2 dni (16 godzin) opieki nad zdrowym dzieckiem za cały rok, niezależnie od tego, czy zmienia Pani pracodawcę, czy nie. Jeśli u poprzedniego pracodawcy Pani tej opieki w całości nie wykorzystała, to nadal może z niej skorzystać u nowego pracodawcy.
Zgodnie z interpretacją MRPiPS od dnia 2 stycznia 2016 – zwolnienie z pracy na opiekę nad dzieckiem do lat 14 pracownikom zatrudnionym na część etatu udziela się w wymiarze godzinowym – proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy, więc zgadzam się z Anetą, że nie do końca napisaliście prawdę??
Chyba, że coś się zmieniło.
Pracownik niepełnoetatowy może z opieki nad dzieckiem do lat 14 korzystać albo w dniach, albo w godzinach. Jeśli korzysta w dniach, ma prawo do 2 dni, natomiast jeśli korzysta w godzinach, ma prawo do iloczynu 16 godzin oraz wymiaru etatu. Oznacza to, że pracownik np. na pół etatu może wykorzystać 2 dni albo 8 godzin opieki. Art. 188 par. 3 kodeksu pracy stanowi jasno – zwolnienie od pracy, o którym mowa w § 1, udzielane w wymiarze godzinowym, dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika. Niepełną godzinę zwolnienia od pracy zaokrągla się w górę do pełnej godziny. Powołany przepis nie wskazuje, że pracownikowi niepełnoetatowemu należy udzielać opieki tylko w godzinach, on jedynie mówi, że jeśli udziela się jej w godzinach, to liczbę godzin opieki, należną niepełnoetatowcowi ustala się proporcjonalnie do wymiaru zatrudnienia.
Co w sytuacji gdy pracownik mieszka żoną która jest na urlopie rodzicielskim w domu. Czy może on wziąć urlop 188kp. jeśli w tym samym czasie żona opiekuje się dzieckiem?
Jest to w mojej ocenie dublowanie świadczeń.
Tak, może. Tu nie ma dublowania świadczeń, bo żona korzysta z urlopu rodzicielskiego, a mąż z opieki nad zdrowym dzieckiem. Przepisy kodeksu pracy nie wskazują, że taka opieka należy się jedynie, gdy “nie ma kto się zająć dzieckiem”. Być może miał Pan na myśli opiekę nad chorym dzieckiem z prawem do zasiłku opiekuńczego? Bo ten zasiłek co do zasady nie należy się, jeśli jest domownik, który może się chorym dzieckiem zaopiekować, a tak byłoby w tym wypadku.
Dzień dobry,
proszę o wyjaśnienie zapisu: “Jeśli natomiast pracownik, zatrudniony na pół etatu nie pracuje po 4 godziny dziennie, ale np. w takim systemie: 8 8 4 0 0 Sb Nd, to jemu bardziej opłaca się korzystać z opieki w godzinach, a nie w dniach, bo korzystając z opieki nad zdrowym dzieckiem w dniach mógłby wykorzystać jedynie 2 dni „fizycznej” nieobecności w pracy, podczas gdy korzystając z tej opieki w godzinach może tych dni mieć aż 4.” Skoro pracownik jest zatrudniony na pół etatu to przysługuje mi 8 godzin opieki, skąd więc to 4 dni?
Pracownik ma 2 dni albo 16 godzin opieki. Jeśli chce z tej opieki nad zdrowym dzieckiem korzystać w dniach, to nieważne, czy pracuje po 8 czy po 4 godziny dziennie, w sumie przysługują mu 2 dni (a więc np. jeśli pracuje 8 8 4 0 0 Sb Nd i opiekę bierze pn-wt, to wykorzysta dwa dni opieki, w sumie 16 godzin, ale jeśli opiekę bierze wt śr, to wykorzysta znów 2 dni opieki, ale już tylko 12 godzin i więcej nie może. Z kolei jeśli pracuje 4 4 4 4 4 Sb Nd, to jemu się bardziej opłaca brać opiekę w godzinach, bo wówczas bierze 4 dni po 4 godziny, a więc 16 godzin, niż w dniach, bo wówczas mógłby wziąć jedynie 2 dni po 4 godziny, czyli w sumie tylko 8 godzin.