O tym, jakie są zasady udzielania urlopu wypoczynkowego, jakie okresy nauki, staży czy zatrudnienia wlicza się na potrzeby ustalania stażu urlopowego możesz poczytać w TYM artykule. W niniejszym opracowaniu skupimy się na tematyce udzielania urlopów pracownikom, którzy w roku kalendarzowym podejmują zatrudnienie po raz pierwszy. O ile bowiem przepisy prawa pracy w tym zakresie są stosunkowo precyzyjne, tak w praktyce udzielanie urlopu wypoczynkowego w pierwszym roku pracy pracownika może nastręczać pewne trudności.
Stosownie do treści art. 153 §1 Kodeksu pracy, pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy, w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę, uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 urlopu, przysługującego mu po przepracowanym roku. Jednocześnie stosownie do treści §2 powołanego przepisu, prawo do kolejnych urlopów wypoczynkowych pracownik nabywa w każdym następnym roku kalendarzowym
Urlop wypoczynkowy po przepracowanym miesiącu – jak liczyć przepracowane miesiące na potrzeby urlopu wypoczynkowego
Przede wszystkim zwrócić należy uwagę na zwrot „po przepracowanym roku”. Ustawodawca miał tu na myśli wymiar urlopu wypoczynkowego, jaki pracownikowi będzie przysługiwał nie w pierwszym roku, w którym podjął zatrudnienie, ale wymiar, jaki po uwzględnieniu wykształcenia, pracy za granicą i innych okresów wliczanych na potrzeby ustalania stażu urlopowego będzie pracownikowi przysługiwał po dodaniu roku.
Przykład:
Pracownik z wyższym wykształceniem, podejmujący po raz pierwszy pracę w czerwcu 2014 roku (pracując cały czas na pełnym etacie), w 2015 roku będzie miał prawo do 20 dni urlopu wypoczynkowego. Oznacza to, iż w 2014 roku będzie mu przysługiwał urlop wypoczynkowy w wymiarze 1/12 z tych 20 dni, do których będzie miał prawo po przepracowaniu roku (nie należy tu mylić roku kalendarzowego z rokiem zatrudnienia pracownika, liczonym jako 12 miesięcy stażu pracy). Powyższe jest bardzo istotne, często bowiem o tym „dopisywanym roku” zdarza się zapomnieć nawet doświadczonym kadrowym.
Podany w przykładzie sposób ustalania wymiaru urlopu może w konsekwencji powodować to, iż pracownik może mieć prawo do urlopu w wymiarze wyższym, niż ustalany w oparciu o staż urlopowy na początku drogi zawodowej. Do tego dochodzi jeszcze kwestia specyficznego liczenia miesiąca, który należy precyzyjnie ustalić na potrzeby dokładnego ustalenia wymiaru przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego.
Dla celów ustalania wymiaru urlopu w przepisach prawa pracy NIE OBOWIĄZUJĄ sposoby liczenia terminów, określone w treści art. 112 Kodeksu cywilnego. Jest to bardzo ważne z punktu widzenia regulacji art. 300 Kodeksu pracy: w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy”. Z treści powołanego przepisy wynika, iż ze względu na fakt, że przepisy Kodeksu pracy nie ustalają sposobów liczenia terminów (chociażby na potrzeby ustalenia stażu urlopowego czy wymiaru urlopu wypoczynkowego), w tym zakresie należy stosować przepisy Kodeksu cywilnego. Tak jednak nie jest w przypadku urlopów wypoczynkowych.
Sposób liczenia terminów, wskazany w treści art. 122 Kodeksu cywilnego, nie ma zastosowania w przypadku okresów, od których zależy nabycie uprawnień pracowniczych (w naszym przypadku uprawnienia do urlopu wypoczynkowego). Warto w tym miejscu powołać się chociażby na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 1996 roku sygn. I PKN 47/96, w którym Sąd Najwyższy stwierdził, iż okres pracy dla powyższego celu powinien być ustalony przy uwzględnieniu potocznego sposobu liczenia terminów, bez sięgania w tym zakresie do unormowań Kodeksu cywilnego.
Przykład:
Pracownik podjął zatrudnienie z dniem 1 września 2014 roku. Miesiąc jego pracy upływa z dniem 30 września 2014 roku. Urlop wypoczynkowy przysługuje mu zatem (abstrahując od wymiaru tego urlopu) już w dniu 30 września 2014 roku. Jeśli pracownik podjąłby zatrudnienie z dniem np. 10 września 2014 roku, to roczny okres jego pracy upływa z dniem 9 października 2014 roku. Tak należy liczyć terminy, ustalane w miesiącach i latach na potrzeby ustalania stażu urlopowego i wymiaru urlopu wypoczynkowego.
Przykład:
Pracownik został zatrudniony w dniu 12 grudnia 2014 roku. Jest to jego pierwsza praca w życiu. Ze względu na fakt, iż w pierwszym roku pracy pracownik uzyskuje prawo do urlopu wypoczynkowego po przepracowaniu miesiąca, w 2014 roku pracownik ten nie nabędzie prawa do urlopu wypoczynkowego, gdyż miesiąc pracy mija dopiero 11 stycznia 2015 roku. Z kolei od 1 stycznia 2015 roku pracownik ma prawo do pełnego wymiaru urlopu wypoczynkowego.
Należy oczywiście pamiętać, aby uwzględnić wszelkie okresy, wliczane do stażu urlopowego – naukę, pracę za granicą, staże ze stypendium stażowym itp. (więcej o okresach, wliczanych do stażu urlopowego możesz poczytać TUTAJ).
WAŻNE!!!
W roku, w którym pracownik podejmuje pierwszą pracę, nabywa prawa do urlopu „z dołu”, po przepracowanym miesiącu. Po każdym miesiącu wymiar tego urlopu wynosi 1/12 z pełnego wymiaru urlopu, przy czym należy tu uwzględnić zawsze staż pracownika (w tym okresy wliczane typu nauka, praca za granicą itp.) oraz dodatkowo jeden rok.
Przykład:
Pracownik ma wykształcenie wyższe, dodatkowo ma za sobą roczny staż dla osób bezrobotnych, w trakcie którego otrzymywał stypendium stażowe. W dniu 1 marca 2015 roku pracownik zawarł umowę o pracę. Jest to jego pierwsze zatrudnienie w życiu. Wcześniej – w trakcie studiów – pracował na podstawie umowy zlecenia przez okres dwóch miesięcy (okres umowy zlecenia NIE WLICZA się do stażu urlopowego – proszę o tym pamiętać). Na potrzeby urlopu wypoczynkowego należy przyjąć następujące okresy: 8 lat stażu za wykształcenie wyższe, 1 rok za staż dla osób bezrobotnych ze stypendium i 1 rok „dopisany”. Łącznie zatem pracownik ma prawo do 1/12 z 26 dni urlopu wypoczynkowego po każdym przepracowanym miesiącu, czyli do 2,16 dnia. W 2015 roku pracownik przepracuje 10 pełnych miesięcy, co da mu 21,6 dnia urlopu.
Zaokrąglanie niepełnego dnia urlopu wypoczynkowego
Urlop wypoczynkowy w pierwszym roku pracy pracownika nabywany jest cyklicznie, po każdym przepracowanym miesiącu. Potocznie w praktyce określa się ten urlop jako tzw. urlop cząstkowy. Powstaje jednak pytanie, czy np. taki niepełny dzień urlopu wypoczynkowego, wyliczony zgodnie z ostatnim przykładem, zaokrągla się w górę do pełnego dnia?
W pierwszym roku pracy pracownik otrzymuje prawo do 1/12 z puli urlopu za cały rok, po przepracowanym miesiącu. Jeśli zatem pracownik ma za cały rok prawo do 20 dni urlopu, to po miesiącu jego urlop wypoczynkowy ma wymiar 1/12 z 20 dni, czyli 1,67 dnia. W praktyce pracownik, pracując na pełnym etacie, otrzyma 1 dzień urlopu, a pozostałe 0,67 dnia przechodzi na następne okresy. W PIERWSZYM ROKU PRACY URLOPU WYPOCZYNKOWEGO NIE ZAOKRĄGLA SIĘ BOWIEM DO PEŁNEGO DNIA.
Oczywiście pracodawca, chcąc iść na rękę pracownikom, może w tym zakresie wprowadzić (np. w regulaminie pracy) rozwiązanie dla pracownika korzystniejsze, czyli zaokrąglać niepełny dzień urlopu do pełnego dnia nawet w pierwszym roku pracy pracownika. Takie działanie jest dopuszczalne, nie narusza bowiem przepisów Kodeksu pracy. Fakt, iż niepełnego dnia urlopu w pierwszym roku pracy nie zaokrągla się w górę wynika wprost z przepisów Kodeksu, te bowiem wyraźnie stwierdzają, iż niepełny dzień urlopu zaokrągla się do pełnego dnia jedynie w przypadku urlopu pracownika, zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy, ustalanego proporcjonalnie do
wymiaru czasu pracy tego pracownika oraz w sytuacji, gdy w ciągu roku kalendarzowego ustaje zatrudnienie u dotychczasowego pracodawcy i pracownik podejmuje zatrudnienie w kolejnym zakładzie pracy albo po powrocie pracownika w ciągu roku do zakładu pracy po np. urlopie bezpłatnym.
Należy również pamiętać, aby ustalając wymiar urlopu wypoczynkowego pracownika uwzględniać wszystkie okresy zatrudnienia, niezależnie od tego, jak długo trwały przerwy między nimi i bez względu na to, w jaki sposób zakończył się stosunek pracy w poprzednich zakładach pracy pracownika.
