Zgodnie z art. 25 §2 kodeksu pracy umowę o pracę na okres próbny nieprzekraczający 3 miesięcy zawiera się w celu sprawdzenia kwalifikacji pracownika i możliwości jego zatrudnienia w celu wykonywania określonego rodzaju pracy. Nie oznacza to jednak, że umowa o pracę na czas określony jest jakimś gorszym rodzajem zatrudnienia – jest to pełnoprawna umowa o pracę. A jeśli tak, to będąc zatrudnionym na czas określony pracownik ma te same prawa i obowiązki, co pracownicy zatrudnieni na innych rodzajach umów, w szczególności – co do zasady – prawo do urlopu wypoczynkowego. Nie zawsze jednak może z tego urlopu wypoczynkowego skorzystać od razu po zatrudnieniu, a w niektórych (rzadkich) wypadkach w czasie zatrudnienia na okres próbny prawa do urlopu w ogóle nie nabędzie. Taka sytuacja będzie mieć miejsce, gdy umowa o pracę na okres próbny jest pierwszym w życiu zatrudnieniem pracownika, a została ona zawarta na krócej niż miesiąc (przepisy kodeksu pracy nie przewidują dolnej granicy czasu trwania umowy o pracę na okres próbny, a zgodnie z art. 153 §1 kodeksu pracy pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy, w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę, uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy). A skoro został zatrudniony na krócej niż miesiąc, to w czasie swojego zatrudnienia prawa do urlopu wypoczynkowego nie nabędzie. Na szczęście dla niego ten czas trwania umowy na okres próbny krótszy niż miesiąc zostanie zaliczony do stażu w kolejnym zatrudnieniu, a więc przy tym kolejnym zatrudnieniu pracownik nie musi już przepracować pełnego miesiąca, aby to prawo do urlopu wypoczynkowego nabyć. Umowa na okres próbny a urlop wypoczynkowy – kompleksowe omówienie w niniejszym artykule.
Umowa na okres próbny a urlop wypoczynkowy pracownika – kiedy ten urlop się należy i w jakim wymiarze
Jeśli umowa o pracę na okres próbny została zawarta na co najmniej miesiąc, a jest to dla pracownika pierwsze zatrudnienie w życiu, to prawo do urlopu wypoczynkowego nabywa on z upływem miesiąca pracy. Jeśli chodzi z kolei o wymiar należnego mu urlopu, to niemal w każdym wypadku w praktyce ten urlop naliczany będzie z puli 20 dni, a zatem z upływem miesiąca pracy pracownik na umowie o pracę na okres próbny nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 1/12 z 20 dni, czyli do 1,67 dnia (w pierwszym roku pracy nie ma obowiązku zaokrąglania niepełnego dnia urlopu w górę, a więc w praktyce można pracownikowi udzielić np. 1 dnia urlopu, a te pozostałe 0,67 dnia „przechodzi” na dalsze okresy zatrudnienia).
Inaczej niż w powyższym przypadku będzie, gdy zatrudnienie w oparciu o umowę o pracę na okres próbny podejmuje pracownik, który już wcześniej pozostawał w zatrudnieniu w tym samym albo innym zakładzie pracy. Wówczas to zatrudnienie na okres próbny nie jest już traktowane jako pierwsza praca, a więc urlop wypoczynkowy przysługuje temu pracownikowi niejako od razu, a nie dopiero z upływem miesiąca pracy. Z kolei wymiar tego urlopu uzależniony jest od stażu pracy – jeśli staż pracy (wraz z okresami zaliczalnymi) wynosi co najmniej 10 lat, pracownik ma prawo do 26 dni urlopu za rok, a za te np. 3 miesiące zatrudnienia w okresie próbnym nabędzie prawo do 3/12 z 26, czyli po zaokrągleniu w górę do 7 dni. Te 7 dni może wykorzystać w czasie trwania umowy na okres próbny, a w razie kontynuowania zatrudnienia u tego pracodawcy bezpośrednio po zakończeniu umowy o pracę na okres próbny, może te 7 dni urlopu wypoczynkowego (albo mniej, jeśli część już wykorzystał) wykorzystać w czasie nowego zatrudnienia (z zastrzeżeniem zasad wykorzystania urlopu zaległego).
Może się zdarzyć sytuacja, że dziesięcioletni okres staż urlopowego upłynie w trakcie trwania umowy o pracę na okres próbny – wówczas pracownik nabywa prawo do urlopu uzupełniającego (art. 158 kodeksu pracy). Tyle, że nie będzie to zawsze dodatkowo 6 dni w całości – urlop wypoczynkowy należy za okres zatrudnienia na podstawie umowy na okres próbny zostanie naliczony proporcjonalnie za czas tego zatrudnienia.
O ile w trakcie trwania umowy o pracę na okres próbny pracownik nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego, to z urlopu tego korzystać nie musi. Może się zatem zdarzyć sytuacja, w której w związku z zakończeniem trwania tego zatrudnienia na okres próbny pracodawca będzie musiał naliczyć i wypłacić pracownikowi ekwiwalent za urlop. Nie ma bowiem możliwości, aby pracownika do wykorzystania tego urlopu zmusić. Zmuszenie pracownika do wykorzystania urlopu wypoczynkowego poleceniem służbowym jest dopuszczalne jedynie w przypadku urlopu zaległego oraz jeśli pracownik znajduje się w okresie wypowiedzenia. Tymczasem umowa o pracę na okres próbny nie musiała zostać wypowiedziana – ona się po prostu rozwiązuje z upływem czasu, na jaki została zawarta.
Podsumowując – umowa o pracę na okres próbny a urlop wypoczynkowy – na umowie na okres próbny urlop wypoczynkowy należy się pracownikowi, nie zawsze jednak już od dnia zatrudnienia. Jeśli umowa o pracę na okres próbny jest pierwszym w życiu zatrudnieniem pracownika, prawo do urlopu wypoczynkowego nabywa on z upływem miesiąca pracy.