Jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy jest zapewnienie zatrudnionym pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Te warunki pracy muszą być takie, aby minimalizować wystąpienie wypadków przy pracy, ale też chorób zawodowych. Ten obowiązek zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy dotyczy także zapewnienia pracownikom odzieży ochronnej i elementów wyposażenia osobistego. Jednym z takich elementów są okulary ochronne dla pracowników pracujących przy ekranach monitorów. Co prawda w dzisiejszych czasach ekrany komputerowe nie generują już promieniowania i nie szkodzą wzrokowi tak, jak jeszcze ekrany kineskopowe kilkanaście lat temu, niemniej obowiązki pracodawcy w tym zakresie (okulary dla pracownika) nadal pozostają aktualne.

Okulary dla pracownika – kiedy i dla kogo?

Obowiązek zapewnienia pracownikom okularów ochronnych (albo sfinansowania ich zakupu) nakładają na pracodawcę przepisy rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z dnia 1 grudnia 1998 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe. W praktyce pojawiła się wątpliwość, czy taki obowiązek dotyczy również pracowników, pracujących np. przy laptopach. To, czy okulary dla pracownika również zapewnia pracodawca, jeśli pracownik pracuje przy laptopie albo monitorze ciekłokrystalicznym, ostatecznie wyjaśnił Główny Inspektora Pracy wskazując w swym stanowisku z dnia 21 grudnia 2012 roku, iż również pracownicy, korzystający z komputerów przenośnych i pracujący przy nich, mają prawo do refundacji kosztu zakupu okularów ochronnych czy korekcyjnych.

Okulary dla pracownika na koszt pracodawcy należą się co do zasady, jeśli pracownik pracuje przy monitorze co najmniej połowę obowiązującego go dobowego wymiaru czasu pracy. Oznacza to, że jeśli np. pracownik pracuje 8 godzin dziennie, z tego jedynie kilka godzin przy komputerze (laptopie itp.), to okulary dla pracownika na koszt pracodawcy należą się, jeśli przy komputerze pracownik pracuje co najmniej 4 godziny dziennie. Jeśli natomiast pracuje mniej (np. sprzedawca, który komputera używa jedynie do wystawiania faktur, ale generalnie praca przy monitorze zajmuje mu mniej niż połowę dobowego wymiaru czasu pracy, to okulary dla pracownika na koszt pracodawcy mu się nie należą.

Jedna bardzo ważna uwaga – okulary dla pracownika na koszt pracodawcy, po spełnieniu powyżej wskazanego warunku pracy przy komputerze co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy, należą się pracownikom bez względu na rodzaj umowy o pracę. Nie ma tu znaczenia, czy w grę wchodzi umowa na okres próbny, czas określony czy czas nieokreślony. Przepis, nakładający na pracodawcę obowiązek refundacji kosztu albo zakupu okularów ochronnych czy korekcyjnych wyraźnie posługuje się pojęciem pracownik, a pracownikiem jest osoba w stosunku pracy, bez względu Anna Nowak podstawę jego nawiązania.

Co istotne, okulary dla pracownika na koszt pracodawcy przysługują, jeżeli wyniki badań okulistycznych, które przeprowadza się w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej, wykażą potrzebę ich stosowania w trakcie pracy przy komputerze. To bardzo ważne, jeśli bowiem pracownik przedstawi zaświadczenie lekarskie, ale wystawione nie w ramach tych badań, ale np. prywatnych, które sam sobie „załatwił”, to pracodawca nie ma obowiązku zapewnienia mu okularów korekcyjnych czy ochronnych na swój koszt. Zaświadczenie lekarskie nie może zatem pochodzić od dowolnego lekarza, a jedynie przez tego, który przeprowadza profilaktyczne badania ochronne (np. badania okresowe czy kontrolne).

Należy wyraźnie podkreślić, iż przepisy prawa pracy nie przewidują ani dolnej, ani górnej granicy kosztów okularów ochronnych czy korekcyjnych dla pracownika. Warto taką kwestię (wysokość refundacji kosztów okularów ochronnych) przewidzieć w regulaminie pracy. Co ciekawe, powołane uprzednio rozporządzenie nie mówi nic na temat soczewek, wspominając jedynie o okularach ochronnych dla pracownika, jednakże jeśli wydane zostanie stosowne zaświadczenie lekarskie, to również i soczewki ochronne czy korekcyjne należą się pracownikowi na koszt pracodawcy.

Kwota refundacji zakupu okularów ochronnych czy korekcyjnych powinna pracownikowi rekompensować koszt szkieł i oprawek o parametrach, wskazanych przez lekarza wykonującego badanie wzroku. Pracodawca pokrywa jedynie rzeczywiste koszty zakupu, a więc wartość samych okularów (szkieł i oprawek), przy czym, jeśli jest ona niższa niż np. kwota refundacji wskazana w regulaminie pracy, to pracownikowi należy się zwrot kosztów zakupu, a nie zwrot kwoty wskazanej w regulaminie pracy (jeśli regulamin przewiduje zapisy odnośnie konkretnych kwot refundacji okularów ochronnych).

Jeśli pracownik na co dzień używa okularów, które służą mu jednocześnie do pracy przy komputerze, to okulary dla

pracownika na koszt pracodawcy należą się oczywiście bez względu na to, że pracownik może też używać ich prywatnie. Jeśli natomiast pracownik używa innych okularów np. do czytania, innych do prowadzenia pojazdu a jeszcze innych do pracy przy komputerze, to okulary dla pracownika na koszt pracodawcy należą się jedynie tego rodzaju, który służy do pracy przy komputerze.