Polecenie służbowe – praca poniżej kwalifikacji pracownika

Polecenie służbowe poniżej kwalifikacji pracownika

Czy pracodawca może wydać np. kadrowej polecenie odśnieżania chodnika? A czy takie polecenie może wydać np. sprzątaczce, jeśli w swoim zakresie czynności nie ma ona usuwania śniegu z terenu z posesji firmy? O tym w niniejszym artykule.

Zakres czynności pracownika

Poprzez nawiązanie stosunku pracy (niezależnie od sposobu nawiązania tego stosunku) pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę.

Jaki rodzaj pracy pracownik ma wykonywać określa z reguły umowa (w której wskazane jest stanowisko, na jakim pracownik został zatrudniony), a także zakres czynności tego pracownika (pisaliśmy m.in. Polecenie służbowe wykraczające poza zakres obowiązków). Jednocześnie stosownie do treści art. 100 §1 kp wskazuje wprost, iż pracownik ma wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które to polecenia służbowe dotyczą pracy.

Jedyne zastrzeżenie jest takie, iż polecenia te nie mogą być sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę. Szczególnie ten ostatni zwrot – sprzeczne z umową o pracę – nierzadko bywa powodem konfliktów, powstałych po wydaniu przez pracodawcę polecenia służbowego, wykraczającego poza zakres czynności pracownika.

Odmowa wykonania polecenia służbowego

Pracownik może odmówić wykonania polecenia służbowego, jeśli polecenie to nie dotyczy pracy (ale tej pracy, która podlega umowie o pracę). Pracownik może zatem odmówić wykonania pracy, która nie jest w ogóle związana z umową. Przykładowo jeśli pracodawca zleca pracownikowi np. sprzątanie jego prywatnego domu, to pracownik może odmówić bez żadnych konsekwencji.

Sprawdź także: Czy pracownik może odmówić nadgodzin

Odmowa jest również dopuszczalna, jeśli polecenie służbowe jest sprzeczne z przepisami prawa – pracownik może odmówić np. dźwigania ciężarów, przekraczających jego fizyczne możliwości, jest to bowiem sprzeczne z przepisami BHP. Podobnie pracownik może odmówić wykonania polecenia, jeśli narażałoby go na popełnienie przestępstwa (czyli jeśli pracownik nie ma np. prawa jazdy, może spokojnie odmówić wykonania polecenia służbowego, z którego treści wynika, iż pracownik ma prowadzić jakiś pojazd).

Co do zasady pracownik może odmówić wykonania polecenia służbowego, jeśli jest ono sprzeczne z umową o pracę. Kadrowa zatem ma prawo odmówić odśnieżania chodnika, bo zgodnie z jej umową o pracę zajmuje się kwestiami kadrowymi w zakładzie pracy, a nie dbaniem o porządek wokół budynku firmy.

Problemem jest jednak powszechny zapis w zakresach obowiązków pracownika, który brzmi: wykonywanie pozostałych poleceń pracodawcy. Jego brzmienie może być inne, chodzi tu jednak o to, że pracodawca pozostawia sobie furtkę, nie tworząc z zakresu czynności pracownika (pisaliśmy m.in. Zakres obowiązków) zamkniętego katalogu jego obowiązków. Co więcej, sam zakres czynności może mieć nawet formę ustną.

Wynika to z faktu, iż przy zatrudnianiu pracownika pracodawca ma obowiązek zaznajomić osoby podejmujące pracę z zakresem ich obowiązków, sposobem wykonywania pracy na wyznaczonych stanowiskach, jak również z podstawowymi uprawnieniami pracowniczymi.

W wyroku z dnia 7 stycznia 1998 roku sygn. I PKN 457/97 Sąd Najwyższy stwierdził, iż ten obowiązek informacyjny pracodawca może spełnić również w formie ustnej. Szczegółowość zakresu czynności uzależniona jest od charakteru i stopnia złożoności pracy oraz wykształcenia i doświadczenia zawodowego pracownika.

Zakres czynności pracownika w większości przypadków dotyczy stałych czynności, wykonywanych przez tego pracownika. Dodatkowo pracodawca albo przełożony pracownika mogą wydawać polecenia służbowe, konkretyzujące sposób wykonywania pracy.

Odmowa wykonania takiego polecenia (poza przypadkami, wymienionymi powyżej), może skutkować dla pracownika odpowiedzialnością dyscyplinarną i stosownymi karami, a w niektórych przypadkach nawet rozwiązaniem umowy o pracę. Warto o tym pamiętać, gdyż odmowa podporządkowania się poleceniom pracodawcy, dotyczącym organizacji i sposobu wykonywania umówionego rodzaju pracy, stanowi uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę.

Odmowa wykonania polecenia – pracownicy fizyczni i umysłowi

Jeśli pracownik ma w zakresie czynności zapis np. wykonywanie prac porządkowych na terenie zakładu pracy”, to pracodawca wydając mu polecenie służbowe odśnieżenia chodnika, konkretyzuje jedynie ogólny zapis zakresu czynności. Pracownik nie może więc odmówić wykonania takiego polecenia.

Podobnie jeśli pracownik w ogóle nie ma zakresu czynności, a pracodawca wyda takie polecenie. Jeśli jest ono zgodne z umową o pracę i nie jest sprzeczne z przepisami prawa – pracownik nie może odmówić jego wykonania. Polecenie takie na pewno powinna wykonać osoba, która nie ma co prawda zakresu czynności, ale wykonuje w zakładzie pracy prace fizyczne (dozorca, magazynier, pracownik remontowo – budowlany).

Jeśli z charakteru umowy o pracę i zakresu czynności wynika, iż pracownik wykonuje pracę „umysłową”, to pracodawca musi rozważyć, czy może takiemu pracownikowi wydać polecenie odśnieżania (albo jakiekolwiek inne, leżące dużo poniżej kompetencji danej osoby). Może się bowiem okazać, iż naruszy w ten sposób godność tego pracownika i zasadę równego traktowania w zatrudnieniu.

Odmowa wykonania polecenia służbowego odśnieżania chodnika przez kadrową jest zatem dopuszczalna. Gdyby okazało się, iż na tle takiego polecenia powstanie spór sądowy, to pracodawca musi wykazać, iż jego polecenia służbowe nie nosiły znamion dyskryminacji. Podobnie pracodawca nie może „karać” pracowników umysłowych, zlecając im prace fizyczne.

Sprawdź także: Czy pracodawca może odmówić wypowiedzenia

Takie zachowanie narusza bowiem przepisy prawa, dotyczące ochrony dóbr osobistych pracownika, a gdyby sytuacja taka powtarzała się, moglibyśmy mieć do czynienia nawet z bardzo groźnym dla pracodawcy zjawiskiem mobbingu.

W wyroku z dnia 1 października 1997 roku sygn. I PKN 317/97 Sąd Najwyższy stwierdził, iż postawienie pracownikowi zarzutu odmowy wykonania polecenia służbowego wymaga ustalenia, jaka była treść tego polecenia, czy dotyczyło ono wykonywanej przez pracownika pracy i w jakich okolicznościach zostało wydane.

Podobne wpisy

9 komentarzy

  1. Jestem na stanowisku wartownika/nie jestem żołnierz ale pracownikiem cywilnym/ i moim obowiązkiem jest ochrona mienie ,terenu jednostki .Na wartowni spędzam 1/2 czasu z 12 godzin pracy.moim miejscem wykonywania obowiązków jest posterunek .Pomimo to będąc na wartowni też wykonuje obowiązki wartownika.Nie mam w szczegółowych obowiązkach wartownika sprzątania wartowni mimo to nakazują nam sprzątanie całej wartowni.Jak to jest?Muszę czy mogę odmówić sprzątania wartowni.
    .

    1. Dzień dobry

      A na jakiej podstawie każą Panu sprzątać i co do tego sprzątania należy (w sensie jakie czynności) oraz czy polecenia sprzątania otrzymujecie Panowie na piśmie? Czy wasz zakres czynności przewiduje jakieś zapisy w tym zakresie?

  2. Chyba trochę nietrafiona odpowiedź z myciem okien przez kosmetyczkę. „Co do zasady pracownik ma dbać o porządek na swoim stanowisku pracy” – czyli „ogarnąć” stolik przy którym pracuje, żeby pozostałości po kliencie nie miały kontaktu z nowym, czy w przypadku fryzjera zmieść obcięte włosy bo to jest jego stanowisko a utrzymanie czystości w całym zakładzie (okna) to jest osobna kwestia\zapis umowy. To samo z zakupami – środki i narzędzia pracy zapewnia pracodawca – czyli musi to osobno wynikać z kontraktu.

  3. Jestem zatrudniona jako kosmetyczka, czy muszę robić zakupy dla salonu, albo myć okna, odkurzać? Właściwie tylko ja zajmuję się utrzymaniem porządku w salonie.

    1. Co do zasady pracownik ma dbać o porządek na swoim stanowisku pracy. Oznacza to wykonywanie drobnych, bieżących czynności, mających na celu utrzymanie porządku, w szczególności jeśli brak tego porządku mógłby „razić klientów w oczy”. Uznać zatem można, że w Pani przypadku należy to do Pani obowiązków. Zastanawiam się jednak nad tymi zakupami dla salonu. Skąd akurat na Pani spoczywa taki obowiązek? Czy to przełożony takie polecenie wydał? Czy było ono jednorazowe, a potem jakoś tak utarło się, że to na Pani spoczywają te zakupy? Czy też otrzymała Pani takie formalne polecenie zaopatrywania w salonu w produkty czy akcesoria kosmetyczne? Tu można by mieć wątpliwości, niemniej nie znając szczegółów na tę część pytania Pani nie odpowiem precyzyjnie.

  4. Witamv

    W naszej firmie jest kilkaset metrów powierzchni, magazyny, serwis. Nie ma sprzątaczki. Wszyscy pracownicy oprócz swoich zadań załatwiają wszystko, przez mycie podłóg, szyb, łazienki, odśnieżanie, kopanie trawnika, czyszczenie chodnika. Prezes mówi że nie zatrudni sprzątaczki, ponieważ to nasze stanowisko pracy i musimy o nie dbać. Co z tym zrobić? Gdzie mogę znaleźć jakiś przepis na niego?

  5. Moje pytanie : czy dyrektor może udzielić pełnomocnictwa sekretarce, która ma stanowisko referenta do podpisywania w jego imieniu , w czasie jego nieobecności dokumentów płacowych tj. ewidencji czasu pracy
    które nalicza starszy specjalista ds. rozliczeń? Dodam ,że sekretarka podpisuje „w ciemno” ponieważ nie zna dogłębnie zasad naliczania dowodów płacowych do wypłaty dla pracowników.
    Ja uważam , że należy wiedzieć co się podpisuje? A może się mylę- może naliczenie uposażenia dla 200 pracowników to zwykłe, techniczne czynności które może podpisać referent upoważniony przez dyrektora ?

    1. Czy dyrektor zna się dogłębnie na zasadach naliczania płac czy może „tylko” bierze odpowiedzialność za to, że Pani w ramach swoich niewątpliwie wysokich kwalifikacji je naliczyła. Jeśli chce przekazać tę odpowiedzialność sekretarce to jego wola. Może owa sekretarka zna się na rachubie płac tak jak dyrektor, czyli pobieżnie lub wcale. To, że jest sekretarką nie oznacza, że to tępa dziunia z wykształceniem średnim ogólnym.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *