Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem jest jednym z trybów, w którym można zakończyć stosunek pracy. Tryb ten wskazany został wprost w treści art. 30 §1 ust. 2 kodeksu pracy. Wypowiedzenie umowy o pracę może złożyć zarówno pracownik, jak i pracodawca, przy czym w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę pochodzącego od pracodawcy w określonych przypadkach przepisy prawa pracy nakładają pewne ograniczenia. Przykładowo pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi na zwolnieniu lekarskim czy w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy (art. 41 kodeksu pracy), pracownikowi w tzw. okresie ochronnym, któremu do osiągnięcia wieku emerytalnego brakuje nie więcej niż 4 lata (art. 39 kodeksu pracy), pracownicy w ciąży czy przebywającej na urlopie macierzyńskim czy rodzicielskim (art. 177 §4 kodeksu pracy itp. Podobnie, jeśli w grę wchodzi wypowiedzenie umowy o pracę na czas nieokreślony, to jeśli składa je pracodawca, musi je odpowiednio uzasadnić (art. 30 §4 kodeksu pracy – obowiązek ten nie dotyczy wypowiadającego umowę pracownika).
Może się jednak zdarzyć sytuacja, w której pracownik chce wręczyć wypowiedzenie umowy o pracę, ale pracodawca odmawia jego przyjęcia twierdząc, że się na to wypowiedzenie nie zgadza, bo np. nie ma kim zastąpić odchodzącego pracownika. Czy pracodawca może odmówić przyjęcia wypowiedzenia umowy o pracę? A jeśli nie, to czy do tego, aby do rozwiązania umowy doszło wystarczy sama próba wręczenia pracodawcy wypowiedzenia? Nierzadko w praktyce zdarzają się przypadki, w których pracodawca odmawia przyjęcia wypowiedzenia umowy o pracę, a co więcej, do tego jeszcze straszy pracownika np. dyscyplinarką.
Czy pracodawca może odmówić przyjęcia wypowiedzenia umowy o pracę? Może, ale to i tak bez znaczenia
Pracownik może pracodawcy wręczyć wypowiedzenie umowy o pracę w każdej chwili. Nie ma znaczenia, czy pracownik jest w pracy i wręcza pracodawcy to wypowiedzenie (albo osobie reprezentującej pracodawcę, np. kadrowej czy swojemu przełożonemu), czy przebywa w tym czasie na urlopie wypoczynkowym, zwolnieniu lekarskim, urlopie macierzyńskim, rodzicielskim, wychowawczym, bezpłatnym itp. Od razu należy podkreślić – wypowiedzenie umowy o pracę jest jednostronnym oświadczeniem woli, dla swojej ważności nie wymaga przyjęcia przez drugą stronę. W tym wypadku, jeśli pracownik wręcza wypowiedzenie umowy o pracę, a pracodawca odmawia przyjęcia tego wypowiedzenia (np. wprost komunikuje pracownikowi, że tego wypowiedzenia nie przyjmuje), to jest to i tak bez znaczenia – wypowiedzenie jest skuteczne. Pracodawca nie musi go przyjąć – ważne, że miał możliwość zapoznania się z jego treścią.
Pracownik nie musi wskazywać przyczyny, z powodu której składa pracodawcy wypowiedzenie umowy o pracę. Nie ma zatem znaczenia, czy w ocenie pracodawcy wypowiedzenie umowy, pochodzące od pracownika jest zasadne, czy nie. W grę wchodzi tu swoista wolność pracownika, która nie może być ograniczana. Pracownik sam ma prawo zdecydować, czy i kiedy odejść z zakładu pracy, w szczególności wręczyć pracodawcy wypowiedzenie umowy o pracę. Swoje oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę pracownik musi jedynie złożyć w takiej formie i w taki sposób, aby pracodawca miał możliwość zapoznania się z jego treścią, przy czym skoro umowa o pracę została zawarta w formie pisemnej, wypowiedzenie pochodzące od pracownika również powinno mieć formę pisemną (przy czym przepisy kodeksu pracy nie przewidują nieważności np. ustnego wypowiedzenia umowy o pracę – ustne wypowiedzenie umowy o pracę, wypowiedzenie umowy o pracę emailem czy przez telefon są skuteczne, tylko wadliwe co do formy.
Czy pracodawca może odmówić przyjęcia wypowiedzenia umowy o pracę? Może, tylko taka odmowa nie powoduje skutku w postaci nieskuteczności dokonanego przez pracownika wypowiedzenia. Skoro pracownik składa wypowiedzenie, a pracodawca odmawia przyjęcia tego wypowiedzenia, to nie może potem twierdzić, że do samego wypowiedzenia umowy o pracę nie doszło. Doszło, ze wszystkimi tego skutkami, czyli swój bieg rozpocznie okres wypowiedzenia, z jego upływem umowa o pracę rozwiąże się.
Niektórzy pracownicy wychodzą z założenia, że jeśli wręczą pracodawcy wypowiedzenie umowy o pracę, a pracodawca nie podpisze się na nim, zaznaczając, że wyraża zgodę, to takie wypowiedzenie jest nieskuteczne. Ono jest skuteczne, nie ma tu znaczenia fakt, czy pracodawca się na nie zgadza, czy nie. Wypowiedzenie umowy o pracę to nie rozwiązanie tej umowy za porozumieniem stron. Aby doszło do rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron, z czego inicjatywą wychodzi pracownik, to oczywiście aby do tego porozumienia doszło i w konsekwencji umowa o pracę rozwiązała się, konieczna jest zgoda pracodawcy. Do samego wypowiedzenia umowy o pracę, pochodzącego od pracownika, zgoda pracodawcy absolutnie konieczna nie jest. Nawet, jeśli pracodawca nie zgadza się na to, żeby pracownik wypowiedział umowę o pracę, to brak tej zgody nie powoduje nieważności i nieskuteczności samego wypowiedzenia, jeśli pracownik go dokona (złoży skutecznie pracodawcy oświadczenie woli o rozwiązaniu stosunku pracy – skutecznie, czyli pracodawca będzie miał możliwość zapoznania się z jego treścią, przy czym z możliwości tej nie musi korzystać).
W praktyce może dojść do sytuacji, w której pracodawca odmawia przyjęcia wypowiedzenia umowy o pracę, a pracownik – wychodząc z założenia, że i tak do wypowiedzenia nie dochodzi – niejako cofa wypowiedzenie, które jeszcze przed momentem pracodawcy wręczał. To błąd, to wypowiedzenie i tak jest skuteczne. To, że pracodawca nie chciał wypowiedzenia przyjąć nie ma znaczenia – miał możliwość zapoznania się z jego treścią. Co w takiej sytuacji może zrobić pracownik? Jeśli pracodawca odmawia przyjęcia wypowiedzenia, nie chce potwierdzić, że je otrzymał, że się z nim zapoznał itp., a co więcej, tak samo odmawiają przyjęcia tego wypowiedzenia osoby z działu kadr czy bezpośredni przełożeni pracownika, to swoje oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę pracownik może wysłać po prostu listem poleconym priorytetowym czy emailem. Co prawda w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę, wysyłanego emailem są wątpliwości co do zachowania formy pisemnej, niemniej do samego wypowiedzenia i tak wówczas dochodzi, a to dla pracownika jest najważniejsze. Pracownik może również spróbować wręczyć pracodawcy wypowiedzenie umowy o pracę w obecności świadka – swojego przełożonego, kadrowej czy po prostu współpracownika.
Warto w tym miejscu wspomnieć o wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 201 roku sygn. II PK 204/09, w którym Sąd Najwyższy uznał, iż o złożeniu oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy o pracę należy mówić nie tylko wtedy, gdy pismo zawierające to zawiadomienie zostało wręczone drugiej stronie osobiście (doszło do jego rąk), ale również wtedy, gdy nie zostało mu fizycznie wręczone, ale dotarło w taki sposób, że druga strona miała realną (a nie hipotetyczną) możliwość zapoznania się z jego treścią. A taka właśnie sytuacja ma miejsce, jeśli pracodawca odmawia przyjęcia wypowiedzenia umowy o pracę.
Absolutnie niedopuszczalna jest sytuacja, w której pracodawca odmawia przyjęcia wypowiedzenia umowy o pracę, a następnie usiłuje „ukarać” pracownika za to, że ten odważył się to wypowiedzenie wręczyć, np. nakładając na pracownika kary porządkowe upomnienia, nagany czy karę pieniężną. Próba wręczenia pracodawcy wypowiedzenia umowy o pracę nie jest naruszeniem przez pracownika jego obowiązków – to jest jego prawo, z którego on w każdej chwili może skorzystać. Gdyby taka kara została w ramach swoistej zemsty nałożona na pracownika, pracownik może wnieść od niej sprzeciw, a w razie jego bezskuteczności odwołać się od nałożonej kary do sądu pracy (więcej o tym pisaliśmy tutaj: upomnienie, nagana i kara pieniężna – procedura nakładania kar za przewinienia pracownicze).
Podsumowując – czy pracodawca może odmówić przyjęcia wypowiedzenia umowy o pracę? Może, ale to bez znaczenia. Takie działanie pracodawcy nie ma wpływu na skuteczność wypowiedzenia, dokonanego przez pracownika. Wypowiedzenie staje się skuteczne z chwilą, w której pracownik usiłował je wręczyć pracodawcy, ale pracodawca celowo tego wypowiedzenia nie przyjął. Aby uchronić się przed zarzutem, że żadnego wypowiedzenia pracownik nie składał, pracownik może wręczyć je pracodawcy (spróbować wręczyć) w obecności świadków.
