Wynagrodzenie za pracę podlega kodeksowej ochronie – pracownik ma co do zasady pewność, że wynagrodzenie, jakie zostało ustalone w umowie o pracę zostanie odpowiednio naliczone i wypłacone w ustalonym terminie. Przepisy kodeksu pracy gwarantują pracownikowi ochronę wynagrodzenia.
Nie oznacza to jednak, że pracownik zawsze otrzyma przelew na kwotę wynagrodzenia netto, na jakie umówił się z pracodawcą. Może się bowiem okazać, że wynagrodzenie pracownika podlega np. zajęciu komorniczemu – pracodawca otrzymał od komornika informację o zajęciu wynagrodzenia za pracę i ma obowiązek dokonywać potrącenia z wynagrodzenia za pracę określonej kwoty i przekazywać ją na konto komornika.
Potrącenia z wynagrodzenia za pracę to jednostronna czynność pracodawcy – pracownik nie może się im sprzeciwić, jeśli dokonywane są np. na mocy tzw. tytułów wykonawczych.
Z drugiej strony, niektóre potrącenia z wynagrodzenia za pracę dopuszczalne są jedynie za zgodą pracownika, wyrażoną na piśmie. A to jeszcze nie wszystko – inne są zasady dokonywania potrąceń z wynagrodzeń czy wynagrodzeń chorobowych, a inne z zasiłków (chorobowych, macierzyńskich czy innych), a jeszcze inne z pozapłacowych świadczeń, np. świadczeń z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, nagród, diet i należności z tytułu podróży służbowych itp. (pisaliśmy m.in. Pożyczka na cele mieszkaniowe).
W tym artykule omówimy kompleksowo zasady dokonywania potrącenia z wynagrodzeń za pracę i zasiłków, pokażemy również na konkretnych przykładach, jak naliczać kwoty do potrącenia, jak ustalać kwoty wolne od potrąceń.
Artykuł długi, ale możliwie wyczerpująco omawiający temat, jak dokonywać potrąceń z wynagrodzenia za pracę oraz zasiłków i innych świadczeń płacowych i pozapłacowych.
Potrącenia z wynagrodzenia za pracę – kiedy są dopuszczalne?
Potrącenia, których pracodawca może dokonywać bez zgody pracownika, wskazane zostały w treści art. 87 §1 kodeksu pracy. Stosownie do powołanego przepisu z wynagrodzenia za pracę – po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych (pisaliśmy również: Obniżanie zdrowotnej do wysokości zaliczki) oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania – podlegają potrąceniu tylko następujące należności:
1) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych;
2) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne;
3) zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi;
4) kary pieniężne przewidziane w art. 108 kodeksu pracy.
Wymienione powyżej potrącenia z wynagrodzenia za pracę są obowiązkowe w tym sensie, że pracodawca ma obowiązek ich dokonywania (z pewnym wyjątkiem, związanym z tzw. kwotą wolną od potrąceń, o której za chwilę).
Przykładowo, jeśli pracodawca otrzymuje od komornika informację (postanowienie) o zajęciu wynagrodzenia za pracę, to ma obowiązek dokonywać potrąceń w możliwych granicach, a potrącone środki przekazywać na konto komornika.
Nie jest tu wymagana zgoda pracownika. Co ważne – z powołanego przepisu wynika wprost, iż potrąceń dokonuje się od kwoty netto wynagrodzenia (jak wyliczyć kwotę netto z kwoty brutto – pisaliśmy w tym artykule: przykładowa lista płac).
Co prawda przepis wskazuje, iż potrąceń dokonuje się od kwoty wynagrodzenia pomniejszonej o składki społeczne, składkę na pracowniczy plan kapitałowy (jeśli pracownik z niego nie zrezygnował) oraz zaliczki na podatek dochodowy, ale w domyśle również o pełną składkę na ubezpieczenie zdrowotne – tak wskazał m.in. Departament Prawny Głównego Inspektoratu Pracy w interpretacji z dnia 16 października 2007 roku znak GPP-416-4560-465/07/PE.
Poza wymienionymi powyżej pracodawca może dokonywać potrąceń dobrowolnych, za wyrażoną na piśmie zgodą pracownika. O potrąceniach dobrowolnych za chwilę, póki co skupmy się na obowiązkowych potrąceniach za pracę oraz zasadach ich dokonywania.
Przede wszystkim potrąceń dokonuje się w wymienionej w powołanym przepisie kolejności. Może się bowiem okazać, że pracownik ma np. egzekucję alimentów i niespłaconych kredytów. Alimenty mają wówczas pierwszeństwo.
W praktyce może się okazać, że po potrąceniu dopuszczalnej możliwej kwoty z tytułu egzekucji alimentów na potrącenie na poczet egzekucji kredytu nie zostanie już nic – to zupełnie normalne, a pracodawca ma wówczas obowiązek poinformować drugiego komornika, że potrącenia z wynagrodzenia za pracę na rzecz prowadzonej przez niego egzekucji nie są możliwe wobec faktu, iż pracownik ma już zajęcie wynagrodzenia za pracę z tytułu alimentów, a po potrąceniu należności na rzecz alimentów potrącenie na rzecz kolejnej egzekucji nie jest już możliwe ze względu na kwotę wolną od potrąceń.
Właśnie kwota wolna od potrąceń oraz dopuszczalna maksymalna wysokość potrącenia są warunkami dokonywania potrąceń z wynagrodzenia za pracę.
Potrącenia z wynagrodzenia za pracę – czy nadpłacone wynagrodzenie można potrącić z kolejnej wypłaty?
Zgodnie z art. 87 §7 kodeksu pracy z wynagrodzenia za pracę odlicza się, w pełnej wysokości, kwoty wypłacone w poprzednim terminie płatności za okres nieobecności w pracy, za który pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia. O co tu chodzi?
Załóżmy, że w zakładzie pracy wynagrodzenia wypłacane są nie ostatniego dnia miesiąca, czy do 10 dnia następnego miesiąca, ale w trakcie miesiąca – przykładowo pensja w zakładzie pracy za miesiąc sierpień wypłacana jest 25 sierpnia, a nie 31 sierpnia czy do 10 września.
W dniu 25 sierpnia pracodawca dokonał przelewu wynagrodzenia na konto pracownika, za pełny miesiąc pracy. Okazało się, że 27 sierpnia pracownik poszedł na zwolnienie lekarskie, które trwało do 15 września.
Za okres od 27 sierpnia do 31 sierpnia miał prawo do zasiłku chorobowego (więcej na temat wynagrodzeń chorobowych i zasiłków w tym artykule: wynagrodzenie chorobowe i zasiłek chorobowy), a zatem za ten okres nie zachował prawa do wynagrodzenia za pracę. A skoro tak, to zostało ono nadpłacone i tę kwotę nadpłaty pracodawca może potrącić pracownikowi przy kolejnym terminie wypłaty wynagrodzenia.
Co ważne, bez zgody pracownika może tego potrącenia z wynagrodzenia za pracę dokonać przy najbliższym terminie wypłaty, czyli w naszym przykładzie z wypłaty wrześniowej. Jeśli tego nie zrobi, to potrącenie nadpłaconego wynagrodzenia w późniejszych terminach wypłat jest dopuszczalne jedynie za zgodą pracownika, wyrażoną na piśmie.
Jak stwierdził Sąd Najwyższy w swym wyroku z dnia 12 kwietnia 1996 roku sygn. I PRN 32/96 następny termin płatności oznacza najbliższą i kolejną datę wypłaty wynagrodzenia danemu pracownikowi (piszemy o tym więcej w naszych szkoleniach – kurs płace online oraz kurs kadry i płace online – jeśli interesuje Cię ta tematyka, zobacz na wskazanych stronach i zapoznaj się z pełnymi programami szkoleń).
Co ważne, omyłkowo wyliczone za wysokie wynagrodzenie nie jest nadpłatą, która uprawnia pracodawcę do dokonania potrącenia bez zgody pracownika – takie potrącenie jest dopuszczalne jedynie, gdy wynagrodzenie zostało nadpłacone w związku z nieobecnością pracownika w pracy (pisaliśmy m.in. Jednodniowa nieobecność w pracy), za czas której nie zachował prawa do wynagrodzenia, a nie w związku z faktem, że wynagrodzenie zostało źle wyliczone i w ten sposób zawyżone.
W tym wypadku potrącenie jest możliwe jedynie za pisemną zgodą pracownika.
Maksymalne kwoty do potrącenia z wynagrodzenia za pracę i kwoty wolne od potrąceń
Przepis art. 87 §3 kodeksu pracy wskazuje maksymalne dopuszczalne kwoty obowiązkowych potrąceń z wynagrodzenia za pracę. Zgodnie z powołanym przepisem, przy potrąceniach na rzecz egzekucji komorniczej świadczeń alimentacyjnych potrącenia z wynagrodzenia za pracę można dokonać do wysokości 3/5 wynagrodzenia, z kolei w razie egzekucji należności innych (np. niespłacone pożyczki czy kredyty) oraz zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi potrąceń można dokonywać do wysokości połowy wynagrodzenia.
Jeśli okazuje się, że przeciwko pracownikowi prowadzona jest egzekucja z różnych tytułów i różnych świadczeń, to potrącenia niealimentacyjne łącznie nie mogą przekraczać połowy wynagrodzenia, a potrącenia alimentacyjne równolegle z niealimentacyjnymi nie mogą przekraczać 3/5 wynagrodzenia.
Maksymalna kwota do potrącenia to dopiero jeden warunek dokonywania potrąceń z wynagrodzenia. Drugim jest tzw. kwota wolna od potrąceń. Co ważne, w przypadku dokonywania potrąceń na rzecz egzekucji alimentów kwoty wolnej od potrąceń nie ma. Jest ona natomiast przy dokonywaniu potrąceń z innych tytułów. Kwota wolna została wskazana w przepisie art. 87(1) kodeksu pracy i jest to:
1) minimalne wynagrodzenie za pracę, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne (w praktyce jest to kwota minimalnego wynagrodzenia netto; minimalne wynagrodzenie netto 2019 wynosi – zakładając podstawowe koszty uzyskania przychodu oraz prawo do ulgi podatkowej – 1633,78 zł)
2) 75% wynagrodzenia określonego w pkt 1 – przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi;
3) 90% wynagrodzenia określonego w pkt 1 – przy potrącaniu kar pieniężnych przewidzianych w art. 108.
W praktyce zatem, jeśli wynagrodzenie pracownika podlega zajęciu komorniczemu, to – mówiąc kolokwialnie – przy alimentach wysokość wynagrodzenia nie ma znaczenia, z kolei przy potrąceniach pozostałego typu – pracownikowi musi zostać przynajmniej minimalne wynagrodzenie netto.
Z kolei przy potrącaniu zaliczek udzielonych pracownikowi (np. zaliczek z tytułu podróży służbowych) po dokonaniu potrącenia z wynagrodzenia za pracę musi mu zostać przynajmniej 75% minimalnego wynagrodzenia netto, a po dokonaniu potrącenia kar pieniężnych musi mu zostać co najmniej 90% wynagrodzenia minimalnego netto.
Sprawdź także: Czy pracownik może odmówić nadgodzin
Jeśli pracownik pracuje na niepełnym etacie, kwoty wolne od potrąceń ulegają proporcjonalnemu obniżeniu. Należy jednak pamiętać, że tylko wtedy, tzn. jeśli pracownik przepracował niepełny miesiąc i jego wynagrodzenie za ten miesiąc jest niższe niż pensja minimalna, ale pracuje on na pełnym etacie, to tej kwoty wolnej od potrąceń nie obniża się proporcjonalnie do ilości przepracowanych dni – obniża się ją jedynie przy obniżeniu etatu.
Mamy zatem dwa warunki dokonywania potrąceń – maksymalne możliwe potrącenie oraz kwota wolna od potrąceń. Te dwa warunki należy zawsze mieć na względzie, dokonując potrącenia z wynagrodzenia za pracę, przy czym oczywiście należy też pamiętać, że przy dokonywaniu potrąceń na rzecz alimentów kwota wolna od potrąceń nie obowiązuje – można po prostu potrącić maksymalnie 3/5 wynagrodzenia, bez względu na to, czy po dokonaniu potrącenia zostanie pracownikowi co najmniej minimalne wynagrodzenie netto, czy nie.
Jedna uwaga jeszcze – zasady dokonywania potrąceń z wynagrodzenia chorobowego (tego, które przysługuje pracownikowi za pierwsze 33 albo 14 dni zwolnienia lekarskiego w trakcie roku kalendarzowego) są takie same, jak zasady dokonywania potrąceń z wynagrodzenia za pracę.
Inne jednak zasady obowiązują przy dokonywaniu potrąceń z zasiłków czy świadczeń pozapłacowych. Omówimy je w dalszej części artykułu, a teraz pokażmy na kilku przykładach, jak się ustala maksymalne kwoty potrącenia.
Potrącenia z wynagrodzenia za pracę – przykłady wyliczania kwot do potrącenia.
Pracownik pracuje na pełnym etacie z wynagrodzeniem w kwocie 4000 zł brutto (2853,96 zł netto). Pracodawca otrzymał od komornika informację o zajęciu wynagrodzenia za pracę z tytułu egzekucji alimentów – zaległość alimentacyjna pracownika wynosi 14.000 zł.
Ponieważ są to alimenty, to w grę wchodzi jeden warunek dokonania potrącenia z wynagrodzenia za pracę – maksymalna kwota do potrącenia, a ta wynosi w przypadku alimentów 3/5 wynagrodzenia. Pracodawca dokona zatem potrącenia kwoty 3/5 z 2853,96 zł = 1712,34 zł i tę kwotę przekazuje na konto komornika.
Podobnych potrąceń dokona w sumie 8 razy, a na końcu pozostanie do potrącenia kwota 300,99 zł i w ten sposób zaległość alimentacyjna 14000 zł zostanie potrącona w całości (zakładając oczywiście, że pracownik będzie przez cały ten okres pracował u tego pracodawcy – gdyby stosunek pracy z nim rozwiązano, to informację o zajęciu wynagrodzenia za pracę wskazuje się w świadectwie pracy).
Inny przykład. Pracownik pracuje na pełnym etacie, z wynagrodzeniem w kwocie 3500 zł brutto (2505,34 zł netto). Pracodawca otrzymał od komornika informację o zajęciu wynagrodzenia za pracę na poczet egzekucji rat kredytu – łączna zaległość z tego tytułu wynosi 12000 zł. Tu już musimy sprawdzić dwa warunki potrącenia – po pierwsze możemy potrącić maksymalnie połowę wynagrodzenia, czyli kwotę 1252,67 zł.
Czytaj także: Wczasy pod gruszą komu się należą
Gdybyśmy ją potrącili, to pracownikowi po dokonaniu potrącenia z wynagrodzenia za pracę zostanie 1252,67 zł, a więc mniej niż kwota wolna. Teraz sprawdzamy właśnie ten drugi warunek – przy potrącaniu należności innych niż alimentacyjne pracownikowi musi zostać przynajmniej kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę, czyli 1633,78 zł.
A zatem nie możemy potrącić połowy wynagrodzenia, czyli maksymalnej dopuszczalnej kwoty do potrącenia, a potrącić możemy jedynie: 2505,34 zł – 1633,78 = 871,56 zł.
Wówczas po potrąceniu wskazanej kwoty pracownikowi zostaje minimalne wynagrodzenie za pracę, a kwota ta nie przekracza maksymalnej możliwej kwoty do potrącenia – połowy wynagrodzenia.
Oczywiście, gdyby kwota zaległości była niższa, np. wynosiła nie 12000 zł, a np. 600 zł, to wówczas podlegałaby ona potrąceniu w całości – po jej potrąceniu nadal pracownikowi zostaje co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę netto, a te 600 zł potrącenia mieści się w maksymalnej możliwej kwocie potrącenia (połowa wynagrodzenia).
Kolejny przykład: pracownik pracuje na pełnym etacie z wynagrodzeniem w kwocie 6000 zł brutto (4247,43 zł netto). Pracodawca otrzymał od komornika informację o zajęciu wynagrodzenia za pracę na poczet egzekucji niespłaconej pożyczki w kwocie 1500 zł.
Tu sytuacja jest prosta – sprawdzamy maksymalną kwotę do potrącenia – połowa wynagrodzenia: 2123,72 zł. Jednocześnie, jeśli potrącimy maksymalną dopuszczalną kwotę, to pracownikowi na rękę zostanie drugie 2123,72 zł, a więc więcej niż wynosi minimalne wynagrodzenie netto.
Tyle, że nie musimy nawet potrącać maksymalnej możliwej kwoty do potrącenia – wystarczy potrącić to, co egzekwuje komornik, a więc kwotę 1500 zł. A po dokonaniu potrącenia z wynagrodzenia za pracę kwoty 1500 zł pracownikowi zostaje 2747,43 zł, a więc więcej niż minimalne wynagrodzenie netto. Można więc w całości potrącić kwotę egzekucji 1500 zł i przekazać ją na konto komornika.
Następny przykład: pracownik pracuje na pół etatu, z wynagrodzeniem w kwocie 2000 zł brutto (1459,48 zł netto). Pracownik otrzymał od pracodawcy kwotę 900 zł tytułem zaliczki na podróż służbową, z której się nie rozliczył. Podlega ona zatem potrąceniu z wynagrodzenia za pracę.
Pierwszy warunek – maksymalna możliwa kwota do potrącenia to połowa wynagrodzenia, a więc kwota 729,74 zł. Drugi warunek – kwota wolna to 75% minimalnego wynagrodzenia z przeliczeniem proporcjonalnie do wymiaru etatu, a więc kwota 75% z 1/2 z 1633,78 zł = 612,67 zł. Jeśli z wynagrodzenia pracownika (1459,48 zł) potrącilibyśmy maksymalną możliwą kwotę do potrącenia (729,74 zł) to zostałoby mu 729,74 zł, a więc więcej niż kwota wolna od potrąceń, która wynosi 612,67 zł.
A zatem możemy potrącić maksymalną dopuszczalną kwotę – połowę wynagrodzenia. Resztę zaliczki, z której pracownik się nie rozliczył, można potrącić mu w kolejnym terminie wypłaty. Należy pamiętać, że potrąceniu ulegają jedynie zaliczki wymagalne, tzn. takie, z których pracownik się nie rozliczył w odpowiednim terminie.
Kolejny przykład: pracownik pracuje w pełnym wymiarze czasu pracy, z wynagrodzeniem minimalnym. Pracodawca otrzymał od komornika informację o zajęciu wynagrodzenia za pracę na poczet niespłaconych alimentów – zaległość alimentacyjna wynosi 9000 zł.
Pracownik otrzymuje na rękę kwotę 1633,78 zł, a więc potrącić można maksymalnie 3/5 z tego. Tu nie ma kwoty wolnej od potrąceń, a więc pracodawca dokonuje potrącenia kwoty 3/5 z 1633,78 zł = 980,27 zł i przekazuje ją na konto komornika.
Gdyby egzekucja dotyczyła należności innej niż alimentacyjna, pracodawca musiałby poinformować komornika, że potrącenia z wynagrodzenia za pracę nie są dopuszczalne wobec kwoty wolnej – minimalnego wynagrodzenia za pracę, a właśnie tyle zarabia pracownik.
Jak widzisz, nic trudnego. Należy pamiętać, że w przypadku potrąceń z tytułu egzekucji różnych świadczeń pierwszeństwo mają alimenty. Jeśli się okazuje, że po potrąceniu alimentów pracownikowi zostaje mniej niż minimalne wynagrodzenie za pracę netto, kolejnych potrąceń z tytułu egzekucji świadczeń niealimentacyjnych nie dokonuje się.
Analogicznie do przypadków omówionych w przykładach dokonuje się potrąceń z wynagrodzenia chorobowego. Wystarczy po prostu zsumować wynagrodzenie za pracę netto i wynagrodzenie chorobowe netto (albo rozliczyć je na jednej liście płac, co zazwyczaj ma miejsce – pisaliśmy o tym w artykule Wynagrodzenia chorobowe i zasiłki na liście płac) i potrąceń dokonywać od ustalonej kwoty wynagrodzenia netto.
Sposób postępowania przy dokonywaniu potrąceń nie jest skomplikowany – należy ustalić podstawę obowiązkowych potrąceń (informacja od komornika, tytuł wykonawczy itp.), określić maksymalną dopuszczalną kwotę do potrącenia, sprawdzić kwotę wolną od potrąceń dla danego przypadku i ustalić maksymalną możliwą kwotę do potrącenia.
Czas teraz na omówienie zasad dokonywania potrąceń z zasiłków (chorobowych, macierzyńskich, opiekuńczych itp.). Tu jest nieco inaczej – przede wszystkim kodeks pracy nie reguluje, jak się dokonuje potrąceń z zasiłków. Zasady dokonywania potrąceń z zasiłków wskazane są w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Należy pamiętać, że jeśli w danym miesiącu pracownik ma prawo do wynagrodzenia za pracę czy wynagrodzenia chorobowego oraz zasiłku, to osobno dokonuje się potrącenia z wynagrodzeń, a osobno z zasiłku. Przy dokonywaniu potrąceń z zasiłków należy pamiętać o dwóch ograniczeniach – tu również obowiązuje maksymalna kwota do potrącenia oraz kwota wolna od potrąceń.
Stosownie do art. 140 wskazanej powyżej ustawy potrącenia z zasiłków mogą być dokonywane w granicach:
– alimenty – do 60% kwoty zasiłku
– inne egzekwowane należności – do wysokości 25% kwoty zasiłku.
Co ważne – maksymalną kwotę potrącenia nalicza się od kwoty zasiłku brutto, z kolei samego potrącenia dokonuje się już od kwoty zasiłku netto. W przypadku zbiegu egzekucji z różnych tytułów, np. alimentów i pożyczek, łączna kwota do potrącenia nie może przekroczyć 60% zasiłku.
Co istotne, w przypadku dokonywania potrąceń z zasiłków również obowiązuje kwota wolna. Jest ona wskazywana kwotowo wprost w przepisach powołanej ustawy i zmienia się co rok. W okresie od 1 marca 2019 roku do końca lutego 2020 roku kwota wolna od potrąceń z zasiłków wynosi (art. 141 ustawy):
1) 514,30 zł – przy potrącaniu:
- a) sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności alimentacyjnych; wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi,
- b) należności alimentacyjnych potrącanych na wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego;
2) 848,60 zł – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne; wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi.
Co jeszcze istotne – kwotę wolną ustala się proporcjonalnie do okresu (ilości dni w miesiącu), za jaki zasiłek przysługiwał. Pokażmy teraz na konkretnym przykładzie, póki co najprostszym, jak się dokonuje potrąceń z zasiłków.
Przykład: pracownik przez cały wrzesień roku chorował, a za ten okres przysługuje mu zasiłek chorobowy w kwocie 3202,28 zł brutto (pisaliśmy m.in. Zasiłek chorobowy a podatek).
Pracodawca jest płatnikiem zasiłku, otrzymał od komornika informację o zajęciu wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń na poczet zaległości alimentacyjnej w kwocie 12000 zł. Ustalamy najpierw maksymalną kwotę potrącenia:
3202,28 zł (zasiłek chorobowy brutto) * 60% = 1921,37 zł
Teraz liczymy zasiłek netto. Od zasiłku nalicza się jedynie podatek, jest on zwolniony ze składek ZUS.
Zasiłek brutto: 3202,28 zł
Podstawa podatku: 3202 zł
Podatek: 18% z 3202 – 46,33 (kwota wolna) = po zaokrągleniu 530 zł
Zasiłek chorobowy netto: 3202,28 – 530 zł = 2672,28 zł
Kwota wolna od potrącenia za cały miesiąc: 514,30 zł
Jeśli od kwoty zasiłku netto potrącimy dopuszczalną kwotę do potrącenia: 1921,37 zł, to pracownik otrzyma na rękę: 2672,28 – 1921,37 = 750,91 zł, a więc więcej niż wynosi kwota wolna od potrąceń, czyli 514,30 zł. W tym przypadku możemy zatem potrącić pracownikowi maksymalną możliwą kwotę, czyli 1921,37 zł.
Kolejny przykład, tym razem potrącenia z wynagrodzenia za pracę i zasiłku. Pracownik za miesiąc wrzesień otrzymał 1940 zł wynagrodzenia za przepracowaną część miesiąca (netto to jest 1418,37 zł) oraz zasiłek chorobowy w kwocie 832 zł brutto za 11 dni choroby we wrześniu. Pracodawca otrzymał od komornika informację o zajęciu wynagrodzenia na poczet alimentów w kwocie 3600 zł.
Ponieważ są to alimenty, nie ma tu kwoty wolnej w przypadku dokonywania potrąceń z wynagrodzenia za pracę, a kwota zasiłku podlega ochronie co do kwoty wolnej, przy czym kwota wolna ustalana jest proporcjonalnie do okresu pobierania zasiłku:
Kwota wolna za cały miesiąc zasiłkowy: 514,30 zł
Kwota wolna proporcjonalnie za 11 dni zasiłku: 514,30 / 30 * 11 = 188,58 zł.
Zasiłek brutto: 832 zł
Zasiłek netto: 832 zł – 0,18*832 zł (zaokrąglone) = 682 zł
Ponieważ w przypadku potrącenia z wynagrodzenia nie obowiązuje kwota wolna, możemy dokonać maksymalnego potrącenia 3/5 wynagrodzenia netto, co daje kwotę 3/5 z 1418,37 zł = 851,02 zł. Z kolei maksymalne potrącenie z zasiłku wyniesie 60% z 832 zł = 499,20 zł.
Jeśli te 499,20 potrącimy z kwoty zasiłku netto, to pracownikowi z zasiłku zostanie: 682 zł – 499,20 zł = 182,80 zł. Tymczasem kwota wolna od potrącenia z zasiłku wynosi 188,58 zł. A zatem maksymalne potrącenie z zasiłku wynosi:
682 – 188,58 = 493,42 zł
Tyle możemy potrącić z zasiłku przy zachowaniu maksymalnej możliwej kwoty potrącenia oraz kwoty wolnej, naliczonej proporcjonalnie do okresu zasiłkowego.
Jak widzisz, nic trudnego. Do tego tematu wrócimy jeszcze przy okazji omawiania potrąceń ze świadczeń pozapłacowych, w kolejnej części artykułu już niebawem.
Potrącenia za zgodą pracownika
Za zgodą pracownika, wyrażoną na piśmie, można dokonywać innych potrąceń niż te, omówione dotychczas (egzekucja alimentów i nie alimentów, zaliczki udzielone pracownikowi, kary umowne, nadpłacone wynagrodzenie).
Przepis art. 91 §1 kodeksu pracy wskazuje, iż należności inne niż te wymienione mogą być potrącane z wynagrodzenia za pracę jedynie za pisemną zgodą pracownika. Tu do sprawdzenia jest zawsze jedno kryterium – kwota wolna. Nie ma ograniczeń kwoty do potrącenia, np. do 3/5 czy połowy wynagrodzenia. Można potrącić więcej, byle pracownikowi została kwota wolna, która wynosi:
– minimalne wynagrodzenie za pracę – przy potrącaniu należności na rzecz pracodawcy (np. źle obliczone nadpłacone wynagrodzenie)
– 80% minimalnego wynagrodzenia za pracę – przy potrącaniu należności innych niż na rzecz pracodawcy.
W tym przypadku dokonanie potrącenia jest bardzo proste – jeśli pracodawca otrzyma od pracownika zgodę na dokonanie potrącenia, po prostu potrąca kwotę roszczenia z zachowaniem kwoty wolnej.
Należy pamiętać, iż trzynasta pensja, nagroda z zakładowego funduszu nagród czy należności z tytułu udziału w zysku podlegają potrąceniom w całości. Z kolei świadczenia z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych podlegają zajęciu albo w całości, albo na zasadach dotyczących zajęcia wynagrodzenia za pracę.
W praktyce, ponieważ są to pozapłacowe świadczenia pracownicze, nie związane z wykonywaniem pracy, co do zasady podlegają one zajęciu i potrąceniom w całości. Jeśli zatem pracownik otrzymuje np. wczasy pod gruszą, a komornik poinformował pracodawcę o prowadzonej wobec tego pracownika egzekucji komorniczej, to te wczasy pod gruszą będą podlegać zajęciu w całości.
