Podstawa chorobowego po podwyżce wynagrodzenia – jaki wpływ na wysokość wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku chorobowego ma podwyżka wynagrodzenia, która miała miejsce przed rozpoczęciem zwolnienia lekarskiego albo już po powstaniu niezdolności do pracy z powodu choroby?
Czy jeśli podwyżka wynagrodzenia nie wiąże się ze zmianą wymiaru etatu, to czy ona w ogóle ma wpływ na wysokość wynagrodzenia chorobowego albo zasiłku chorobowego?
Dostałam podwyżkę i poszłam na L4 – ile wyniesie moje wynagrodzenie chorobowe albo zasiłek chorobowy? Takie pytania zadają sobie osoby, które gdzieś jeśli w zakładzie pracy planowane są podwyżki, to z ewentualnym zwolnieniem lekarskim lepiej poczekać, bo jeśli pójdzie się na L4 po podwyżce wynagrodzenia, to świadczenie będzie sporo wyższe (pisaliśmy również: Likwidacja firmy a L4 w ciąży), bo sporo wyższa będzie podstawa do niego.
Kwestia podwyżki i jej wpływu na wysokość podstawy wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku interesuje szczególnie pracownice w ciąży – one planują zwolnienie lekarskie w ciąży, a potem urlop macierzyński, za czas którego będą otrzymywać zasiłek macierzyński.
Pisaliśmy niedawno również: L4 a dni wolne w grafiku
Stąd dla nich podstawa chorobowego po podwyżce wynagrodzenia jest bardzo istotna. W tym artykule omówimy, jak podwyżka wynagrodzenia wpływa na wysokość podstawy do wynagrodzenia chorobowego czy innego świadczenia „ZUS-owskiego”.
Podstawa chorobowego po podwyżce wynagrodzenia – wpływ zmiany wysokości wynagrodzenia i jego składników na podstawę do wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku
Kwestię ustalania podstawy do wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku reguluje przepis art. 36 i następne tzw. ustawy zasiłkowej – ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (szerzej pisaliśmy o tym m.in. tutaj: jak się liczy wynagrodzenie chorobowe oraz tutaj: jak się liczy zasiłek chorobowy, tu z kolei Wynagrodzenie chorobowe od pensji minimalnej).
Generalnie – podstawą do wynagrodzenia chorobowego albo zasiłku jest średnia z 12 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia zwolnienia lekarskiego. Co tu ma znaczenie – w zakładzie pracy pensje mogą być wypłacane w danym miesiącu za ten miesiąc albo np. 10 dnia następnego miesiąca.
Różnica polega na tym, że skoro podstawa chorobowego ustalana jest z 12 miesięcy poprzedzających, to czy chodzi tu o wynagrodzenie należne za te 12 miesięcy, czy pensje wypłacone w okresie tych 12 miesięcy?
Jeśli pracownik poszedł na zwolnienie np. we wrześniu, to miesiącami poprzedzającymi są sierpień do września poprzedniego roku wstecz. Przepis mówi tu wyraźnie: podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.
Sprawdź także: Niepełny miesiąc pracy a zwolnienie lekarskie
A więc nie bierzemy pod uwagę pensji wypłaconych w miesiącach sierpień do września poprzedniego roku wstecz, ale należne za te miesiące.
Podstawa chorobowego po podwyżce wynagrodzenia – zasady ustalania podstawy świadczeń należnych za okres niezdolności do pracy z powodu choroby
Podwyżka wynagrodzenia ma oczywiście wpływ na ustalenie podstawy. Podstawą jest średnia z 12 miesięcy poprzedzających, a więc podwyżka wynagrodzenia podniesie tę średnią. Taka podwyżka wynagrodzenia niekoniecznie może być związana z podwyżką wynagrodzenia zasadniczego – może się okazać, że zasadnicze pozostaje nadal na niezmienionym poziomie, ale np. rośnie prowizja, premia czy inny składnik wynagrodzenia, wliczany do podstawy.
Pisaliśmy niedawno: Wyliczenie wynagrodzenia minimalnego 2023 od brutto do netto
No i tu docieramy do kolejnego zagadnienia – jakie składniki wlicza się do podstawy chorobowego? Powiemy o tym za chwilę, wróćmy póki co jeszcze do kwestii ustalania podstawy. Otóż może się okazać, że pracownik pracuje krócej niż 12 miesięcy – wówczas podstawa chorobowego to średnia z pełnych miesięcy zatrudnienia.
Przykład: pracownik został zatrudniony w dniu 10 lutego z pensją 3200 zł brutto. Nie ma żadnych innych składników wynagrodzenia (oczywiście nadal przysługują mu składniki obowiązkowe typu dodatek za pracę w nocy, dodatek za nadgodziny – pisaliśmy o tym szerzej m.in. tutaj: Jak się liczy wynagrodzenie za nadgodziny).
Od 1 lipca pracownik ma pensję zasadniczą 3800 zł. We wrześniu pracownik poszedł na zwolnienie lekarskie. Pracownik ten pracuje krócej niż 12 miesięcy, a więc podstawę wynagrodzenia chorobowego (i ewentualnie zasiłku chorobowego) ustalamy z pełnych miesięcy zatrudnienia.
Luty jest niepełnym miesiącem – pracownik został zatrudniony w trakcie miesiąca, a nie z pierwszym dniem miesiąca. A zatem luty pomijamy w naszej podstawie (więcej o zatrudnieniu pracownika w trakcie miesiąca i wynagrodzeniu pisaliśmy m.in. tutaj: Wynagrodzenie za przepracowaną część miesiąca).
Pisaliśmy m.in. Zasiłek chorobowy na umowie zlecenia
Nasza podstawa do wynagrodzenia chorobowego to będzie 4 * 3200 zł (marzec, kwiecień, maj i czerwiec) + 2 * 3800 zł (lipiec i sierpień) = 20.400 zł, 20.400 zł / 6 (miesięcy do podstawy) = 3400 zł. Tyle wyniesie tzw. podstawa brutto wynagrodzenia chorobowego. Tę podstawę następnie pomniejsza się o 13,71% (jest to suma składek na ubezpieczenia społeczne, finansowana ze środków pracownika – pisaliśmy o tym szerzej m.in. tutaj: Przykładowa lista płac oraz tutaj: wynagrodzenie od brutto do netto).
A zatem podstawa do chorobowego wyniesie u nas 3400 – 13,71% z 3400 = 2933,86 zł. Aby wyliczyć wynagrodzenie chorobowe należy tę kwotę podzielić przez 30 (zawsze przez 30, niezależnie od tego, ile miesiąc ma dni) i pomnożyć przez 80% albo 100% (jeśli to np. L4 w ciąży czy wypadek w drodze do pracy) albo 70% (jeśli to zasiłek chorobowy za czas pobytu w szpitalu) i pomnożyć przez liczbę dni zwolnienia lekarskiego, za które to świadczenie się należy.
Jak widzisz podstawa chorobowego po podwyżce wynagrodzenia jest ustalana z uwzględnieniem tej podwyżki. Nie zawsze jednak tak będzie. Zwróć uwagę, że przepis art. 36 ustawy zasiłkowej wskazuje jasno, że podstawę do świadczenia chorobowego (wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku chorobowego) ustala się jako średnią z miesięcy poprzedzających.
Jedynie w przypadku, gdy np. pracownik podejmuje zatrudnienie i jeszcze tego samego miesiąca idzie na zwolnienie lekarskie, podstawą do świadczenia będzie pensja należna za ten miesiąc (szerzej o tym m.in. tutaj: L4 w pierwszym miesiącu pracy). Co do zasady jednak jest to średnia z pełnych miesięcy poprzedzających.
No i może się okazać, że np. pracownik idzie na zwolnienie lekarskie w sierpniu, przebywa na nim do końca roku, a podwyżka wynagrodzenia miała miejsce w październiku. Podstawa chorobowego po podwyżce wynagrodzenia nie będzie wówczas ustalana od nowa.
Decyduje o tym ten przepis z ustawy zasiłkowej:
Art. 43. Podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego rodzaju, jak i innego rodzaju nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż 3 miesiące kalendarzowe.
No więc jeśli mamy ustaloną podstawę chorobowego dla września, to ona będzie taka sama dla października, listopada i grudnia – generalnie taka sama będzie dla każdego kolejnego świadczenia, jeśli przerwa między świadczeniami nie przekroczy 3 pełnych miesięcy.
Uwaga – chodzi tu o miesiące liczone od 1 do ostatniego dnia miesiąca. Przykładowo jeśli zwolnienie lekarskie ma miejsce w styczniu, to przerwa liczona będzie jako luty, marzec i kwiecień i dopiero zwolnienie lekarskie w maju spowoduje konieczność ponownego ustalenia podstawy.
Powyższe nie ma zastosowania do następującej kwestii: dla pełnego etatu podstawa chorobowego nie może być niższa niż minimalne wynagrodzenie za pracę. Może się okazać, że jeśli pracownik zarabia pensję minimalną i policzymy średnią z 12 miesięcy wstecz, to wyjdzie ona niższa niż pensja minimalna obowiązująca w danym roku. W takim wypadku należy jako podstawę chorobowego przyjąć po prostu pensję minimalną obowiązującą w danym roku.
Podstawa chorobowego po podwyżce wynagrodzenia minimalnego nie jest już ustalana jako średnia wstecz, bo jeśli licząc średnią „zahaczymy” o jakieś miesiące z poprzedniego roku, to ta średnia wychodzi nam niższa niż obowiązujące w danym roku wynagrodzenie minimalne.
Składniki wynagrodzenia w podstawie chorobowego
Wróćmy teraz na chwilę do składników wynagrodzenia, jakie należy uwzględniać w podstawie wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku. Otóż zasada jest taka, że co do zasady w podstawie chorobowego uwzględnia się te składniki wynagrodzenia, od których naliczana jest składka chorobowa – z pewnymi wyjątkami.
Pisaliśmy również: Jak obliczyć L4 w ciąży kalkulator
Jednym z takich wyjątków jest składnik wynagrodzenia, do którego pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku. Jeśli mamy np. premię, która wynosi 500 zł miesięcznie, ale jak pracownik idzie na zwolnienie lekarskie (pisaliśmy m.in. Skrócenie zwolnienia lekarskiego) to ta premia jest pomniejszana za czas nieobecności, to ona będzie wliczana do podstawy chorobowego.
Jeśli natomiast ta premia wynosi 500 zł miesięcznie bez względu na to, czy pracownik jest na zwolnieniu lekarskim, czy nie, to taka premia nie wchodzi do podstawy chorobowego. W konsekwencji podstawa chorobowego po podwyżce wynagrodzenia – tej premii – nie jest naliczana od nowa. Podwyżka premii nie ma wpływu na wysokość podstawy.
W ekstremalnym przypadku pracownik cały miesiąc jest na zwolnieniu lekarskim, a premię i tak otrzyma – taki składnik wynagrodzenia nie jest uwzględniany w podstawie wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku. Stanowi o tym wprost przepis art. 41 ust. 1 ustawy zasiłkowej:
Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego nie uwzględnia się składników wynagrodzenia, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania tego zasiłku zgodnie z postanowieniami układów zbiorowych pracy lub przepisami o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego zasiłku.
Jeśli pracownik ma składniki wynagrodzenia należne za okresy dłuższe niż miesiąc, np. kwartalne, półroczne czy roczne, to uwzględnia się je w podstawie wynagrodzenia chorobowego i zasiłku na zasadach określonych w ty przepisie ustawy zasiłkowej:
Art. 42. 1. Premie, nagrody i inne składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy miesięczne wlicza się do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego w kwocie wypłaconej pracownikowi za miesiące kalendarzowe, z których wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku.
2. Składniki wynagrodzenia, o których mowa w ust. 1, przysługujące za okresy kwartalne, wlicza się do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego w wysokości stanowiącej jedną dwunastą kwot wypłaconych pracownikowi za cztery kwartały poprzedzające miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.
3. Składniki wynagrodzenia, o których mowa w ust. 1, przysługujące za okresy roczne, wlicza się do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego w wysokości stanowiącej jedną dwunastą kwoty wypłaconej pracownikowi za rok poprzedzający miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.
4. Przepisy ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio do składników wynagrodzenia wypłacanych za inne okresy.
Zmiana etatu a podstawa do chorobowego
I teraz jeszcze jedna ważna rzecz – podwyżka wynagrodzenia może wiązać się ze zmianą wymiaru etatu. Przykładowo pracownik pracuje na 1/2 etatu i zarabia 2000 zł, a następnie jego umowa zostaje aneksowana (pisaliśmy m.in. tutaj: aneks do umowy o pracę) i od pewnego momentu pracuje na pełnym etacie z wynagrodzeniem w kwocie 4000 zł.
W takiej sytuacji podstawa chorobowego po podwyżce wynagrodzenia ustalana jest jedynie z miesięcy po zmianie wymiaru etatu. Nie liczymy już średniej wstecz – siłą rzeczy byłaby ona zaniżona. Przykładowo pracownik został zatrudniony z dniem 1 lutego na pół etatu (pisaliśmy m.in. Umowa na pół etatu) z pensją 2000 zł, a następnie od 1 lipca pracuje na pełnym etacie z pensją 4000 zł. We wrześniu pracownik rozchorował się.
Podwyżka wynagrodzenia wiąże się z podniesieniem etatu, a więc zgodnie z art. 40 ustawy zasiłkowej do ustalenia podstawy bierzemy jedynie miesiące po zmianie wymiaru etatu. Nie interesują nas już miesiące, w których pracownik pracował na pół etatu.
Obniżenie wynagrodzenia a podstawa do chorobowego
Tak samo działa to w drugą stronę – jeśli np. dochodzi do obniżenia wynagrodzenia np. wypowiedzeniem zmieniającym warunki płacy (pisaliśmy szerzej m.in. tutaj: Wypowiedzenie zmieniające – czy trzeba uzasadniać), a nie wiąże się to ze zmianą wymiaru etatu – podstawa chorobowego to średnia wstecz. Jeśli wiąże się to z kolei ze zmianą wymiaru etatu – podstawa chorobowego ustalana jest z miesięcy po zmianie wymiaru zatrudnienia.
Podsumowując. Podstawa chorobowego po podwyżce wynagrodzenia liczona jest jako średnia z 12 (albo mniej) miesięcy wstecz, jeśli nie wiąże się ze zmianą umowy czy innego aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy. Jeśli podwyżka wynagrodzenia wiąże się ze zmianą wymiaru etatu, podstawę chorobowego ustala się z miesięcy po zmianie wymiaru etatu, jeśli ta zmiana wymiaru etatu miała miejsce w miesiącu, w którym pracownik poszedł na zwolnienie lekarskie albo w miesiącach poprzedzających, które normalnie brane by były do podstawy wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku.
