W którym miesiącu ciąży iść na zwolnienie lekarskie? Tego typu pytania zadają sobie będące w ciąży pracownice, próbując ustalić, w jakim momencie ciąży najkorzystniej dla nich będzie iść na zwolnienie lekarskie, aby podstawa do świadczeń za okres ciąży i po urodzeniu dziecka, a więc wynagrodzenie chorobowe w ciąży i zasiłek chorobowy w ciąży, a potem zasiłek macierzyński za czas urlopu macierzyńskiego i ewentualnie rodzicielskiego były możliwie jak najwyższe.
A pytanie „W którym miesiącu ciąży iść na zwolnienie” jest w tym przypadku zasadne. Biorąc pod uwagę specyfikę ustalania podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku, odpowiednio dobrany moment pójścia na zwolnienie lekarskie w ciąży ma znaczenie. Dlaczego? Otóż podstawę świadczenia ustala się z 12 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia zwolnienia lekarskiego – z pewnymi wyjątkami, o których powiemy za chwilę. W każdym razie ta średnia z miesięcy poprzedzających ma decydujące znaczenie.
Pisaliśmy także: Czy można zwolnić pracownicę w ciąży
W którym miesiącu ciąży iść na zwolnienie lekarskie, żeby wynagrodzenie chorobowe w ciąży i zasiłek chorobowy ciążowy były jak najwyższe
Jeśli pracownica otrzymuje nagrodę roczną, ma zmienne składniki wynagrodzeń wypłacane miesięcznie, kwartalnie itp., to to, w którym miesiącu ciąży iść na zwolnienie ma znaczenie. Oczywiście, o momencie pójścia na zwolnienie lekarskie w ciąży nie decyduje jedynie sama konieczność „wstrzelenia się” w najlepszy moment dla ustalenia podstawy do świadczeń.
Są pracownice, które pomimo ciąży pracują, dopóki pozwalają im na to siły i samopoczucie. Są również takie, które dowiadując się o swojej ciąży idą na ciążowe zwolnienie lekarskie praktycznie od razu, wychodząc z założenia, że ze względu na swój stan nie chcą się stresować obowiązkami pracowniczymi. Warto zatem omówić to zagadnienie wyboru najlepszego momentu na to, kiedy powiedzieć pracodawcy o ciąży i w którym miesiącu ciąży iść na zwolnienie. My skupimy się głównie na kwestii świadczeń – wynagrodzenia chorobowego i zasiłku chorobowego w czasie zwolnienia lekarskiego w ciąży.
Pracownica zachodzi w ciążę, pracodawca ma wobec niej pewne dodatkowe obowiązki – nie może planować jej pracy w nocy, nie może polecać jej pracy w godzinach nadliczbowych (pisaliśmy m.in. tutaj: jak liczyć wynagrodzenie za nadgodziny i tutaj: nadgodziny na pół etatu), nie może wypowiedzieć jej umowy o pracę (tutaj: czy można zwolnić kobietę w ciąży oraz kiedy powiedzieć pracodawcy o ciąży). Za czas zwolnienia lekarskiego w ciąży nalicza i wypłaca wynagrodzenie chorobowe, a jeśli jest płatnikiem zasiłku, również i zasiłek chorobowy po 33 dniach niezdolności do pracy (liczonych łącznie za cały rok kalendarzowy, a nie jedynie w ciągłości).
Pisaliśmy m.in. prawa pracownicy w ciąży
Jedna ważna rzecz jeszcze. Pracownica nie musi zastanawiać się, w którym miesiącu ciąży iść na zwolnienie lekarskie, żeby nie upłynął okres zasiłkowy. Co do zasady okres zasiłkowy to 182 dni, a po tym czasie pracownik może nadal przebywać na zwolnieniu lekarskim, ale już bez prawa do świadczenia, czy też ubiegać się o przyznanie mu świadczenia rehabilitacyjnego. Nie dotyczy to jednak ciąży.
Zgodnie z art. 8 ustawy zasiłkowej – ustawy z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby lub niemożności wykonywania pracy z przyczyn określonych w art. 6 ust. 2 – nie dłużej jednak niż przez 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży – nie dłużej niż przez 270 dni.
Nie ma zatem możliwości, aby pracownica w ciąży poszła na zwolnienie lekarskie i nagle okazało się, że została bez prawa do świadczenia. Ten okres zasiłkowy w ciąży jest na tyle długi, że bez względu na to, w którym miesiącu ciąży pracownica pójdzie na zwolnienie lekarskie, będzie mieć prawo do wynagrodzenia chorobowego, a potem zasiłku chorobowego za cały okres ciąży.
Dzień porodu jest pierwszym dniem urlopu macierzyńskiego, za który pracownica nabywa prawo do zasiłku macierzyńskiego. Pracownica może wnioskować o udzielenie jej urlopu macierzyńskiego do 6 tygodni przez przewidywaną datą porodu. W praktyce jednak najczęściej do dnia poprzedzającego dzień porodu pracownica przebywa na zwolnieniu lekarskim z zasiłkiem chorobowym, a od dnia porodu należy się jej zasiłek macierzyński.
Mając na względzie ten wydłużony do 270 dni okres zasiłkowy, decyzja, w którym miesiącu ciąży iść na zwolnienie lekarskie nie ma już takiego znaczenia – za cały okres ciąży pracownica na pewno zachowa prawo do świadczeń.
Jak się liczy chorobowe w ciąży
Teraz kolejna rzecz – najważniejsza z punktu widzenia tego, w którym miesiącu ciąży iść na zwolnienie – ustalenie odstawy do świadczeń w okresie ciąży i po porodzie. Chodzi o to, że wynagrodzenie chorobowe w ciąży czy potem zasiłek chorobowy w ciąży ustala się nie od wynagrodzenia, jakie pracownica ma zapisane w umowie o pracę (pisaliśmy m.in. wynagrodzenie w umowie o pracę), ale od podstawy, ustalonej zgodnie z art. 36 i następnymi ustawy zasiłkowej. A to ma decydujące znaczenie, w którym miesiącu ciąży iść na zwolnienie.
Dlaczego? Otóż, jeśli np. pracownica ma otrzymać jakiś roczny bonus, który w tym roku ma być sporo wyższy niż w roku poprzednim, to musi z terminem rozpoczęcia zwolnienia lekarskiego w ciąży „wstrzelić” się tak, aby w tej podstawie świadczenia ciążowego i potem macierzyńskiego uwzględniony został nowy bonus, a nie ten z poprzedniego roku.
Podobnie, jeśli np. ma planowaną podwyżkę, to najlepiej, aby na to zwolnienie lekarskie w ciąży poszła już po podwyżce – raz ustalona podstawa do świadczeń chorobowych w ciąży obowiązuje potem przez cały okres zwolnienia lekarskiego w ciąży czy potem zasiłku macierzyńskiego (chyba, że zmienia się wymiar etatu, zmieniają się zasady wypłacania wynagrodzenia itp. – więcej o tym za chwilę).
Stosownie do przepisu art. 36 ust. 1 ustawy zasiłkowej:
Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.
Jeśli pracownica zastanawia się, w którym miesiącu ciąży iść na zwolnienie i ostatecznie to zwolnienie lekarskie w ciąży rozpoczyna np. 10 marca, to podstawa do świadczeń w okresie ciąży zostanie ustalona z miesięcy od lutego wstecz. Marzec nie wchodzi do podstawy, do tej średniej bierzemy pod uwagę jedynie miesiące poprzedzające miesiąc rozpoczęcia zwolnienia lekarskiego w ciąży.
Może się okazać, że pracownica pracuje w zakładzie pracy krócej niż 12 miesięcy. W takim wypadku zgodnie z art. 36 ust. 2 ustawy zasiłkowej do tej średniej bierzemy pełne miesiące zatrudnienia. W tej średniej pomijamy miesiące, w których pracownica przepracowała mniej niż połowę obowiązującego ją czasu pracy.
O co tu chodzi? Załóżmy, że pracownica poszła na zwolnienie lekarskie w ciąży w dniu 10 marca. Chcemy ustalić podstawę do wynagrodzenia chorobowego ciążowego czy zasiłku chorobowego ciążowego. Sprawdzamy 12 miesięcy wstecz licząc od lutego poprzedzającego marzec. Okazuje się, że np. w październiku zeszłego roku pracownica była na zwolnieniu lekarskim 18 dni roboczych na 22 dni do przepracowania. Taki miesiąc w średniej pomijamy i nie cofamy się już o jeszcze jeden miesiąc wstecz, ale liczymy średnią z 11 miesięcy.
Gdyby w tym październiku pracownica była na zwolnieniu lekarskim nie 18 dni, ale 8 dni roboczych na 22 dni do przepracowania, to taki miesiąc już uwzględniamy w średniej, przyjmując to, co by pracownica w tym miesiącu zarobiła, gdyby przepracowała pełny miesiąc.
Podstawa świadczeń chorobowych w ciąży i zasiłku po porodzie
Do powyższego dochodzi jeszcze jedna kwestia. Jeśli pracownica zastanawia się, w którym miesiącu ciąży iść na zwolnienie, to musi mieć na względzie przepis art. 40 ustawy zasiłkowej. Stosownie do powołanego przepisu:
W razie zmiany umowy o pracę lub innego aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy, polegającej na zmianie wymiaru czasu pracy, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru czasu pracy, jeżeli zmiana ta nastąpiła w miesiącu, w którym powstała niezdolność do pracy, lub w miesiącach, o których mowa w art. 36.
Jeśli pracownica przebywa na zwolnieniu lekarskim od marca i jednocześnie np. w marcu czy w ciągu 12 miesięcy poprzedzających marzec nastąpiła zmiana etatu (np. pracownica pracowała na pół etatu, a teraz pracuje na pełnym), to podstawę ustala się dla pensji obowiązującej dla nowego etatu (pisaliśmy m.in. ile traci pracownik zatrudniony na pół etatu).
Może też mieć miejsce sytuacja, w której pracownica ma zmienne składniki wynagrodzenia typu prowizje, premie itp. (pisaliśmy m.in. czym się różni premia uznaniowa i premia regulaminowa). Jeśli premie te ulegały znacznym wahaniom, to te wahania również mogą mieć wpływ na podstawę do świadczeń chorobowych w okresie ciąży i potem zasiłku macierzyńskiego po porodzie.
Na podstawę do wynagrodzenia chorobowego w ciąży czy zasiłku chorobowego ciążowego nie mają wpływu składniki, które pracodawca wypłaca pracownicy bez względu na to, że poszła na L4 w ciąży. Zgodnie bowiem z art. 41 ust. 1 ustawy zasiłkowej przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego nie uwzględnia się składników wynagrodzenia, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania tego zasiłku zgodnie z postanowieniami układów zbiorowych pracy lub przepisami o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego zasiłku.
Pisaliśmy m.in. wycofanie wypowiedzenia z powodu ciąży
Kolejna rzecz. Może się okazać, że na decyzję, w którym miesiącu ciąży iść na zwolnienie wpływ będzie mieć fakt, że dany składnik wynagrodzenia jest pracownicy przyznawany jedynie do określonego czasu. Przykładowo ma ona wypłacany przez rok dodatek. Zgodnie z art. 41 ust. 2 ustawy zasiłkowej Składników wynagrodzenia przysługujących w myśl umowy o pracę lub innego aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy, tylko do określonego terminu nie uwzględnia się przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego należnego za okres po tym terminie.
Szczegółowe zasady naliczania wynagrodzenia chorobowego i zasiłku chorobowego w okresie ciąży opisaliśmy w tym artykule: Ile dostanę na zwolnieniu lekarskim w ciąży. Z kolei sam mechanizm naliczania wynagrodzenia chorobowego w tym artykule: jak się liczy wynagrodzenie chorobowe i tu z kolei: jak się liczy zasiłek chorobowy
Decyzja, w którym miesiącu ciąży iść na zwolnienie lekarskie nie ma znaczenia z punktu widzenia ochrony pracownicy przed wypowiedzeniem (pisaliśmy m.in. Likwidacja zakładu pracy a ciąża) umowy o pracę. Tutaj ochronę przed wypowiedzeniem zapewnia pracownicy wprost przepis art. 177 §1 kodeksu pracy:
Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy i reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy.
Wystarczy zatem, że pracownica poinformuje pracodawcę o fakcie bycia w ciąży i przedłoży odpowiednie zaświadczenie lekarskie. To zaświadczenie jest niezbędne, zresztą przepis art. 185 §1 kodeksu pracy wskazuje wprost, że stan ciąży powinien być stwierdzony świadectwem lekarskim.
Pisaliśmy m.in. studentka w ciąży – na jaką pomoc może liczyć
Na to, w którym miesiącu ciąży iść na zwolnienie nie ma również wpływu przepis, zapewniający pracownicy przedłużenie umowy o pracę do dnia porodu. Zgodnie z art. 177 §3 kodeksu pracy Umowa o pracę zawarta na czas określony albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu. Nie dotyczy to umowy na zastępstwo.
Jeśli zatem zastanawiasz się, kiedy iść na zwolnienie lekarskie w ciąży i w którym miesiącu ciąży iść na zwolnienie lekarskie, to zwróć uwagę przede wszystkim na kwestie związane z podstawą do świadczenia. Cała reszta – ochrona przed wypowiedzeniem, przedłużenie umowy do dnia porodu itp. wynikają wprost z przepisów. Jeśli jesteś w ciąży, pracodawca nie może wypowiedzieć Ci umowy o pracę (ale pamiętaj, że nadal może zwolnić Cię dyscyplinarnie, jeśli ciężko naruszysz swoje podstawowe obowiązki – pisaliśmy m.in. dyscyplinarka dla pracownika).
Temat ochrony pracownic w ciąży oraz rozliczanie świadczeń dla pracownic w ciąży poruszamy m.in. w naszym szkoleniu wideo: kurs kadr i płac online z zaświadczeniem MEN oraz w szkoleniu „Do czytania” Uprawnienia pracownicze związane z rodzicielstwem. Jeśli interesuje Cię ta tematyka, zapraszamy do udziału w naszych szkoleniach.
Dostałam podwyżkę w kwietniu, poszłam na L4 ciążowe w połowie sierpnia. Dostałam wypłatę 100%, ale na podstawie umowy z zeszłego roku. Pracodawca twierdzi, że nie przepracowałam 6 MSC na nowej umowie i należny mi się wypłata ze starej umowy, a nie nowa z podwyżka z kwietnia. Czy to możliwe??
Dzień dobry. Pracodawca nie ma racji – jeśli w kwietniu miała Pani podwyżkę, a poszła na L4 w ciąży w sierpniu, to do średniej powinny zostać uwzględnione miesiące od lipca 201 wstecz – chyba, że wcześniej była Pani na jakiś zwolnieniach czy opiekach, a przerwa między świadczeniami nie była dłuższa niż 3 miesiące. Wówczas podstawy nie ustala się na nowo. Natomiast jeśli przed sierpniem nie była Pani na zwolnieniu, to oczywiście pracodawca źle naliczył podstawę, powinien w średniej uwzględnić podwyżkę kwietniową.