Ile się należy za dzień chorobowego? To zależy. Może się bowiem okazać, że nie należy się nic. Tak – to możliwe – pracownik idzie na zwolnienie lekarskie i orientuje się mniej więcej, że za ten dzień należy mu się 80%. Gdzieś tam słyszał o tych 80%, ale nie wie, czy to 80% wynagrodzenia brutto, czy 80% wynagrodzenia netto – wie tylko, że idąc na zwolnienie lekarskie otrzyma 80% chorobowego.
Tymczasem spora grupa pracowników nie zdaje sobie sprawy, że te 80% chorobowego to w niektórych wypadkach to będzie jednak 100% albo 70% albo 0%. Wszystko zależy od kilku czynników – czy pracownik ma już za sobą okres wyczekiwania na świadczenie chorobowe, czy niezdolność do pacy została spowodowana „zwykłą” chorobą czy może wypadkiem pracy, czy też ma miejsce w czasie ciąży (więcej m.in. tutaj: ile dostanę na L4 w ciąży i tutaj: L4 w ciąży).
Ponieważ spora grupa osób, nie mających pojęcia o niuansach nabywania prawa do i naliczania świadczeń chorobowych (należnych w okresie zwolnienia lekarskiego – niezdolności do pracy z powodu choroby) zadaje sobie to pytanie: „Ile się należy za dzień chorobowego”, przyjrzyjmy się bliżej temu tematowi. Na początek trochę o okresie wyczekiwania, od którego zależy, czy cokolwiek należy się za dzień chorobowego.
Ile się należy za dzień chorobowego – czasami 0 zł
O tym, czy okres zwolnienia lekarskiego będzie uprawniał pracownika do wynagrodzenia chorobowego albo zasiłku chorobowego (pisaliśmy m.in. Umowa na okres próbny a L4) decyduje tzw. okres wyczekiwania (o świadczeniach należnych w okresie L4 pisaliśmy szerzej tutaj: wynagrodzenie chorobowe 2021 oraz tutaj: zasiłek chorobowy 2021). Stosownie do przepisu art. 4 ustawy z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (zwanej potocznie ustawą zasiłkową):
Ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego:
1) po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego – jeżeli podlega obowiązkowo temu ubezpieczeniu;
2) po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego – jeżeli jest ubezpieczony dobrowolnie.
W przypadku pracownika na etacie ubezpieczenie chorobowe jest obowiązkowe, a więc w jego przypadku okres wyczekiwania wynosi 30 dni. Z kolei dla zleceniobiorców dotyczy 90-dniowy okres wyczekiwania.
Jeśli zatem pracownik podejmuje zatrudnienie i rozchoruje się od razu w pierwszym miesiącu pracy (pisaliśmy m.in. tutaj: L4 w pierwszym miesiącu pracy), to może się okazać, że odpowiedź na pytanie: ile się należy za dzień chorobowego” będzie „0 zł”. Chyba, że okres wyczekiwania w jego przypadku nie ma zastosowania – pracownik „łapie się” na jeden z wyjątków od okresu wyczekiwania.
Sprawdź także: kto wypłaca zasiłek chorobowy powyżej 20 pracowników
Do wyjątków tych należą – zgodnie z art. 4 ust. 3 ustawy zasiłkowej – przypadki, w których pracownik jest absolwentem szkoły czy uczelni i ukończył tę szkołę czy studia nie wcześniej, niż na 90 dni przed nawiązaniem stosunku pracy. Kolejny przypadek, gdy okres wyczekiwania nie obowiązuje, to to, że zwolnienie lekarskie zostało spowodowane wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy, jeśli pracownik ma za sobą co najmniej 10 lat stażu pracy na etacie.
Do powyższego dochodzą wyjątki związane z pełnieniem funkcji posła, senatora, którzy podejmują zatrudnienie w ciągu 90 dni od dnia ukończenia kadencji, czy też niektórych funkcjonariuszy Służby Celnej.
W każdym razie, jeśli pracownika obowiązuje okres wyczekiwania (nie upłynął jeszcze okres 30 dni od dnia nawiązania stosunku pracy), to odpowiedź na pytanie „Ile się należy za dzień chorobowego” to 0 zł, dopóki ten okres wyczekiwania nie upłynie.
Podsumowując tę część – jeśli pracownik zawarł umowę o pracę, umowa przewiduje konkretne wynagrodzenie (jak w umowie o pracę zapisać wynagrodzenie, pisaliśmy m.in. tutaj: wynagrodzenie za pracę w umowie o pracę), ale niezdolność do pracy wystąpiła już w pierwszym miesiącu zatrudnienia i okres wyczekiwania obowiązuje, za czas tego zwolnienia lekarskiego pracownikowi nic się nie należy.
Ile się należy za dzień chorobowego – 1/30 tzw. podstawy
Teraz zakładamy, że pracownika nie obowiązuje już okres wyczekiwania, a więc za okres zwolnienia lekarskiego ma prawo do określonego świadczenia – wynagrodzenia chorobowego albo zasiłku chorobowego. W praktyce rzadko się zdarza, aby pracownik chorował jeden dzień – z reguły okres niezdolności do pracy trwa kilka czy kilkanaście dni, a nawet dłużej (maksymalny tzw. okres zasiłkowy to 182 dni – pisaliśmy szerzej tutaj: zwolnienie lekarskie 182 dni).
Zanim omówimy zasady naliczania świadczenia chorobowego w praktyce i odpowiemy na pytanie: ile się należy za dzień chorobowego, omówmy jeszcze dwie ważne rzeczy. Stosownie do art. 11 ust. 4 ustawy zasiłkowej zasiłek chorobowy przysługuje za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy.
Oznacza to, że chorobowe należy się pracownikowi nie tylko za te dni, w których miał świadczyć pracę, ale również w dni grafikowo wolne (pisaliśmy m.in. tutaj: harmonogram – grafik czasu pracy), święta ustawowo wolne od pracy (pisaliśmy m.in. tutaj: praca w święto co się należy), czy w weekendy, które są dla pracownika wolne (pisaliśmy m.in. tutaj: praca w weekendy a kodeks pracy, zwolnienie lekarskie w weekend).
Dwa – są pewne okresy – oprócz okresu wyczekiwania, kiedy świadczenie chorobowe pracownikowi się nie należy. Ile się należy za dzień chorobowego w czasie urlopu bezpłatnego? 0 zł, podobnie, jak za zwolnienie lekarskie w okresie urlopu wychowawczego czy tymczasowego aresztowania pracownika. Wynika to wprost z przepisu art. 12 ust. 2 ustawy zasiłkowej.
Trzy – stosownie do przepisu art. 36 ust. 3 ustawy zasiłkowej podstawę wymiaru zasiłku chorobowego za jeden dzień niezdolności do pracy stanowi jedna trzydziesta część wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru zasiłku. A zatem ile się należy za dzień chorobowego? Jedna trzydziesta tzw. podstawy.
I teraz omówmy, co to jest podstawa do chorobowego. Ma to decydujące znaczenie. Dniówka chorobowa to nie 80% wynagrodzenia, jak czasem sądzą niektórzy pracownicy. Zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy zasiłkowej podstawę wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku chorobowego stanowi średnie wynagrodzenie z 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.
Do tej średniej wlicza się co do zasady wszystkie składniki wynagrodzenia, od których potrąca się składkę chorobową. A zatem do średniej nie będzie wchodzić np. nagroda jubileuszowa, która jest wypłacana nie częściej niż co 5 lat. Jest ona bowiem zwolniona ze składek ZUS (pisaliśmy m.in. tutaj: nagroda jubileuszowa kiedy się należy).
Do podstawy świadczenia chorobowego nie wchodzą również ekwiwalenty za pranie odzieży, czy odprawy dla zwalnianego pracownika (pisaliśmy m.in. tutaj: odprawa dla pracownika w związku z likwidacją stanowiska pracy).
Jeśli pracownik pracuje krócej niż 12 miesięcy, podstawą chorobowego jest średnie wynagrodzenie z pełnych miesięcy zatrudnienia, przy czym w średniej nie uwzględnia się tych miesięcy, gdzie pracownik przepracował mniej niż połowę obowiązującego go czasu pracy (o czasie pracy szczegółowo w naszym szkoleniu: rozliczanie czasu pracy szkolenie online)
W tej podstawie nie uwzględnia się również składników wynagrodzenia, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania świadczenia chorobowego. Przykładowo, jeśli pracownik ma jakiś dodatek stażowy czy funkcyjny, na którym nie traci w związku ze zwolnieniem lekarskim, to składnik ten nie jest uwzględniany w podstawie chorobowego.
No więc, ile się należy za dzień chorobowego? Jeśli mamy już ustaloną średnią (podstawę), pomniejszamy ją o 13,71% (suma składek na ubezpieczenia społeczne, finansowane z wynagrodzenia pracownika – o mechanizmie pisaliśmy więcej tutaj: przykładowa lista płac), a następnie dzielimy przez 30.
No i teraz – w zależności od tego, czy pracownikowi przysługuje 80% podstawy, 70% podstawy czy 100% podstawy, możemy ustalić, ile się należy za dzień chorobowego. Pokażmy to na przykładzie.
Wyliczenie wynagrodzenia za dzień choroby
Wysokość wynagrodzenia za zwolnienie lekarskie ustala się następująco: przykładowo pracownik ma pensję 4000 zł brutto. Został zatrudniony w dniu 1 lutego. Poszedł na zwolnienie lekarskie w okresie od 5 do 15 lipca (trwało ono 11 dni). Pracownika nie wiąże już okres wyczekiwania, a więc należy mu się wynagrodzenie chorobowe za 11 dni.
Podstawa wynagrodzenia chorobowego wyniesie 4000 zł – 13,71% z 4000 zł = 3451,60 zł. Mając tę wartość, możemy ustalić, ile się należy za dzień choroby i ile za całe zwolnienie lekarskie w lipcu.
Dniówka chorobowego wyniesie: 3451,60 zł / 30 (zawsze przez 30, niezależnie od tego, ile miesiąc ma dni) = 115,05 zł
No i teraz, w zależności od tego, czy to zwykłe zwolnienie lekarskie, czy spowodowane wypadkiem w drodze do albo z pracy czy w pracy, czy przypada w okresie ciąży, czy to zasiłek szpitalny itp., musimy tę wartość pomnożyć jeszcze przez 80%, 70% albo 100%.
Zakładając, że w naszym przypadku to zwykłe zwolnienie lekarskie, za czas którego pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia chorobowego, to ile się należy za dzień chorobowego?
115,05 * 80% = 92,04 zł
A skoro całe zwolnienie trwało 11 dni, to za jego okres pracownik nabywa prawo do 11 * 92,04 = 1012,47 zł.
Jak widzisz, ustalenie, ile się należy za dzień chorobowego nie jest skomplikowane. Należy jednak pamiętać, że ustalona w ten sposób dniówka chorobowego to kwota brutto. Przy wynagrodzeniu chorobowym musimy naliczyć od niej składkę zdrowotną i podatek (chyba, że pracownik kwalifikuje się na tzw. zerowy PIT dla młodych), a jeśli to zasiłek chorobowy, to tylko podatek (zasiłki chorobowe są zwolnione ze składek ZUS).
Pisaliśmy niedawno również: Zwolnienie lekarskie a praca zmianowa
Oczywiście, gdyby zwolnienie lekarskie zostało spowodowane wypadkiem w drodze do pracy czy z pracy, pracownik zachowuje prawo do 100% podstawy, a więc dniówka chorobowego wyniesie 115,05 zł brutto. Podobnie, jeśli to zwolnienie lekarskie w ciąży – dniówka wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku chorobowego (a potem macierzyńskiego, jeśli pracownica nie wnioskowała o udzielenie jej urlopu rodzicielskiego z góry) również wyniesie tyle samo.
